بی تعارف ،مبارزه با تروریسم طبق مدل آقای اردوغان (اثباتا اگر آن را بپذیریم)جواب نداد و شرایط منطقه روبه وخامت رفت. او متحدی در دساز است،اما شاید بیدار شده باشد. یک استاد تاریخ دانشگاه استانبول و از منتقدان جدی دولت روز چهار شنبه به "سی ان ان ترک" گفت " او،خانواده و دوستانش هرروز احساس ناامنی بیشتری می کنند.مسئول کیست؟"
سوالی که نشان می دهد افکار عمومی ترکیه از اقدامات اردوغان و توضیحات دولت دستکم تاکنون قانع نشده اند.
طیب اردوغان شاید شایسته سرزنش باشد - که هست - اما ترکیه در شرایط بحران فعلی (هرچند در ایجاد آن نقش مهمی ایفا کرد) ولی فعلا استحقاق همدردی و همراهی را دارد. منطقا چاره یی نیست، فارغ از میزان تقصیرات رئیس جمهور،خطربرای ترکیه و به تبع آن کل منطقه کاملا جدی ست.نکته یی که فکر می کنم صرف نظر از تسویه حساب های سیاسی ، مقامات مسئول در ایران باید کم کم اما جدی به آن بیاندیشند.
انفجارات تروریستی سه شنبه فرودگاه استانبول با توجه به ابعاد و نقطه هدف ویرانگر ان، یک عملیات شبه نظامی - تروریستی صرف نبود. از جنبه نظامی ،نخست وزیر ییلدیریم می گوید داعش و نه کردهای شورشی مسلح مسئول این جنایت بوده!. اما آیا سخن درستی ست؟.شاید، تردید از آنجاست که تا پیش از این و در موارد مشابه دولت بلافاصله حزب مسلح کارگران کرد(پ- ک- ک)را مسئول انفجارها و ترورها معرفی میکرد. براساس تجربه های نظامی قبلی روش های به کار گرفته شده توسط حزب کارگران کرد و یا حزب باز های آزاد کردستان ؛ که عمدتا حمله به نظامیان ترک در مناطق شهری مانند استانبول و آنکار بود، اما داعش با روشی متفاوت ،همواره اماکن عمومی و غیر نظامی پر تردد مانند ایستگاه های مترو، فرودگاه ها و یا مراکز تجمع مردم را با هدف کشتار وسیع مورد هجوم قرار میدهد.
اما آیا داعش واقعا مسئول عملیات استانبول بوده؟. فکر میکنم از جنبه سیاسی و امنیتی در برابر خطر بزرگتری که تروریسم هدفمند ایدئولوژیک برای ثبات وامنیت بین المللی ایجاد کرده اهمیت چندانی ندارد.یافتن مسئول عملیات استانبول به خودی خود کمکی به حل موضوع نمی کند. کما اینکه از ژوئیه 2008 تا کنون حدود 12 تا 13 عملیات تروریستی در خود ترکیه به وقوع پیوسته و دولت بلافاصله مثلا احزاب مسلح کرد را مسئول آنها معرفی کرده.اما نه تنها پیشرفتی در مقابله با تروریسم حاصل نشده بلکه شرایط روز به روز شرایط بدتر شده است.
واقعیتی که دولت آقای اردوغان تا کنون متوجه نبوده این است که تروریسم نه یک موضوع محلی و جغرافیایی مربوط به یک کشور؛ که یک معضل ویرانگر بین المللی ست که جهان متمدن و آزاد را هدف گرفته است. فروکاستن آن به یک گروه سیاسی و شبه نظامی (القاعده،داعش،طالبان،باز های آزاد و یا "پ - ک ک" )نه تنها کمکی به حل بحران نکرده، بلکه چنین نگاهی در تداوم یک برداشت سنتی ناقص از امنیت عمومی و مسئولیت همه جانبه، همه را به سمت یک گمراهی تداوم دارهدایت کرده است. اتفاقا نکته مهم در همین جاست. مسئولیت پذیری و عواقب سنجی از سوی مقامات ترک چه در سطوح نظامی و امنیتی و چه در سطوح سیاسی، علی القاعده باید آنها را زودتر متوجه خطری می کرد که زمینه های بومی آن به شدت در کشورشان فراهم و فعال است.
یک مقام ارشد سیاست خارجی عضوحزب عدالت که مقیم آنکارست ومدعی رابطه به گفته خودش نسبتا خوب با دمیرتاش است و ترجیح می دهد خود را معرفی نکند می گوید"ما با واقعیت نقش موثر اردوغان در شکل گیری وضعیت فعلی هستیم. او با تصورو خیلی فکرمی کرد می تواند گروه های شبه نظامی را کنترل و به خدمت بگیرید؟.منطق و زمان علیه او وارد عمل شده اند".
اکنون فارغ از همه تقصیر های سیاسی و امنیتی، دولت ترکیه در موقعیتی به شدت ضربه پذیری قرار گرفته که تبعات عدم توان سازی آن در حفظ دیوار امنیتی می تواند تروریسم را به محدوده یی فراتر از مرزهای این کشور هدایت و منطقه را یکجا در خود ببلعد. نمی توانیم از چنین چیزی خوشحال باشیم.قبول کنیم یا نه!؟شرایط عادی نیست. شاید یک راهکار با دو خروجی بیشتر در برابر منطقه و جامعه بین المللی وجود نداشته باشد.
نخست، ایجاد ترتیباتی امنیتی مشترک با حضورهمه کشورهای موثر در خاورمیانه برای مبارزه با تروریسم آغشته به ایدئولوژی. ایران در این کارزار امنیتی یک طرف مهم می تواند باشد. ادامه این وضع نشستن در اتاق گاز و استقبال از آتش است.
دوم، ایجاد ترتیباتی امنیتی با مشارکت جامعه بین المللی و قدرت های جهانی. مخاطره تروریسم به همان میزان که در ایالات متحده احساس میشود درمسکو،پاریس،لندن،بروکسل،آنکارا،استانبول،تهران،کابل، داکار و دلهی نو نیز احساس می شود.هر دو ترتیب امنیتی ضرورتا باید یکدیگر را تکمیل و در یک کانسپت عمومی تر "امنیت مشترک - مسئولیت همه جانبه - تعهدات پایدار" بدون تبعیض وبدون تفکیک تعریف و اعمال شوند.تصور نمی کنم راه سومی وجود داشته باشد.matinmos@gmail.com
