وی با اشاره به تحولات چند سال اخیر در چارچوب برجام و آنچه اکنون در شورای امنیت شاهد آن هستیم اظهار کرد: یکی از اعضای برجام از این توافق خارج شد، توافقی که زمینه یک قطعنامه شورای امنیت است و به عبارتی عملی که عضو دائم شورای امنیت و عضو برجام انجام داد نقض قطعنامه ۲۲۳۱ بود بنابراین در این زمینه این آمریکا بود که سبب شقاق و تنش در شورای امنیت شد. آمریکا با خروجش در می ۲۰۱۸ عملا از اجرای تعهداتش شانه خالی کرد ولی ایران گفت که به تعهداتش عمل می کند مشروط به اینکه دیگر اعضا که خواهان ماندن ایران در برجام بودند، تعهداتشان را اجرا کنند و در عمل جای خالی آمریکا را پر کنند اما در طی این زمان تا کنون طرف ها پایبند به تعهداتشان نبودند و با تحریم های آمریکا به نوعی همراهی کردند و اقدام موثری انجام ندادند و اینستکش هم نتیجه موثری که جبران کننده خسارات باشد، نبود.
وی افزود: ایران پلکانی از تعهدات خود عقب نشینی کرد و این عمل ایران با این انگیره بود که بقیه متعهد به تعهداتشان باشند اما اروپایی ها تحت تاثیر آمریکا و پمپئو آمدند اقداماتی را از طریق آژانس و شورای امنینت انجام دادند و ایران هم تهدید کرد که از برجام خارج می شود. در این مرحله بود که اروپا در برابر خواست آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران اقدام موثر سیاسی انجام داد و به پیش نویس آمریکا در این رابطه برای دومین بار محکم‌تر بی‌اعتنایی کرد و با آن همراهی نکرد و در عمل مانع کار شدند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: ایران هفت سال است که با جامعه جهانی در حال همکاری است و این همکاری از سر استقلال و عزت است، اما اگر بخواهند کشورها در این روند مداخله کنند و روند را نقض کنند طبیعی است که ایران هم در این چارچوب باقی نمی ماند.
وی با اشاره به توافق ایران و آژانس بر سر بازدید از دو مکان مورد درخواست آژانس اظهار کرد: بر اساس این توافق ایران گفته که آماده همکاری برای بازدید از این مکان ها و انجام هماهنگی هاست و در چارچوب این تفاهم همکاری می کند اما این همکاری قطعا مشروط به حمایت طرف های برجام از توافق هسته ای و روند همکاری های ایران است.
ذاکریان با اشاره به اجرا نشدن تعهدات اروپایی ها در قالب برجام تصریح کرد: ایران در ازای این همکاری ها که داوطلبانه و فراپادمانی است، خواهان همکاری همه جانبه از سوی اعضای برجام است. به ویژه اروپایی ها وقتش است که برای اجرای تعهدات خود راهکار اقتصادی پیدا کنند و هر چه سریعتر دریچه ای را باز کنند.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که برخی بر این نظرند که اروپایی ها به طور جدی معتقدند که ترامپ در انتخابات آتی رای نمی آورد و ایران باید مقاومت کند، اما برخی معتقدند اروپا به این بهانه دنبال وقت کشی است؟ گفت: سیاست خارجی ما کاملا مستقل است و به حزب و جناح و شخص در کشور دیگر وابسته نیست. فعالیت های هسته ای ایران به طور قطع صلح آمیز است. اپوزیسیون خارج از ایران از سالها پیش سعی دارند القا کنند که فعالیت های هسته ای ایران مخفی است و ایران برای حسن نیت همکاری های داوطلبانه و گسترده ای را با آژانس و جامعه جهانی تاکنون داشته است.
وی ادامه داد: با وجود اینکه با روی کار آمدن ترامپ توافق هسته ای و تلاش بی وقفه دیپلماسی بین المللی به نوعی از بین رفت اما این همکاری ایران همواره وجود داشته است، چه ترامپ باشد چه بایدن برای ایران فرقی ندارد و این که از سوی اروپایی ها گفته شود که اگر ترامپ برود اوضاع بهتر می شود بهانه است. اروپایی ها باید حسن نیت خودشان را در انجام تعهداتشان نشان دهند. از زمان انعقاد برجام انتظار بود که دریچه جدیدی با ایران ایجاد شود اما اینکه با یک تهدید آمریکا شرکت ها از جمله توتال و پژ و رنو جمع کنند و از این بروند یا آلمان ها و ژاپنی‌ها و وحشت اقتصادی از همکاری با ایران در میان سرمایه گذاران اروپایی و غیره ایجاد شود کاری است که اروپا و دیگر اعضای برجام می توانستند جلوی آن را بگیرند اما با این بهانه که این شرکت‌ها با آمریکا همکاری می‌کنند و مورد تهدید او قرار می گیرد از اجرای تعهداتشان شانه خالی کردند. معتقدم در کنار اروپا، چین و روسیه هم باید پاسخگوی تعهدات اجرا نشده شان باشند و ایران باید در این زمینه مطالبه گری کند.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: به باور من این فرار از تعهدات است و ربطی ندارد که منتظر انتخابات آمریکا باشیم و اینکه چه کسی روی کار خواهد آمد. اتحادیه اروپا تعهداتی دارد که باید پاسخگو باشد؛ آیا اعضای باقی مانده در برجام و کشورهای دیگر می‌پذیرند که تا زمان انتخابات آمریکا ایران هم غنی سازی ۲۰ درصدی انجام دهد؟ ایران از اواخر مهر ماه حق صادرات و واردات سلاح را پیدا می کند و باید تمام دریچه های بانکی برای ایران باز شود. این که بیانیه دهند و بگویند ایران به گروه های تروریستی کمک می‌کند توهین آمیز است. در برجام گفته شده است که مسایل سیاسی را نباید به مسایل فنی گره بزنیم.
ذاکریان تاکید کرد: ایران در موضع مطالبه گری است و نباید این گونه القا شود که بدهکار کسی است. اعضای برجام و سایر کشورها در این مدت کوتاهی کردند و این وقت کشی است که حالا بگویند منتظر انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بمانیم.
وی در پاسخ به سوالی دیگر درباره موضوع نامه آمریکا برای بازگرداندن تحریم ها و نامه ۱۳ عضو شورای امنیت و رییس اندونزیایی شورا در رد نامه آمریکا گفت: دو شیوه برای ارایه درخواست در شورای امنیت وجود دارد یکی اینکه درخواست در قالب پیش نویس قطعنامه ای نوشته شود که قبلا انجام شد و به نتیجه نرسید. الان آمریکا خواسته آن چیزی که به عنوان مکانیسم ماشه مطرح است با توجه به روندی که تاکنون طی شده است، فعال شود و این درخواست در قالب یک نامه به رییس شورای امنیت ارایه شده است. رییس شورا می تواند پاسخ هد که حق قانونی شماست و انجام دهید اما بعد از این که رییس شورا واکنش سایر اعضا را دید که گفتند این درخواست وارد نیست دیگر تکرار این درخواست محلی از اعراب ندارد و همین روند کافی است.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این که برخی نگران نظر رییس جدید شورای امنیت یعنی نیجر هستند که از اول سپتامبر این مسئولیت را برعهده می گیرد گفت: آمریکا از یک معاهده که ملزم بر قطعنامه شورای امنیت بوده است خارج شد از این رو نمی تواند ساز و کار در نظر گرفته شده در آن معاهده را فعال کند. می تواند پیش نویس ارایه کند اما رای نمی‌آورد چرا که علاوه بر استفاده چین و روسیه از حق وتو، این پیش نویس در راستا و ادامه قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام نیست چرا که آمریکا دیگر عضو برجام نیست.
ذاکریان اظهار کرد: کشور نیجر که رییس شورای امنیت در سپتامبر خواهد بود نیز نمی تواند به خواسته اعضای شورای امنیت توجه نکند. رییس شورای امنیت کارش این است که وقتی بین اعضا اختلاف می افتد در صدور قطعنامه به نظر همه توجه کند و سعی بر سازش داشته باشد. رییس شورا می توانست بیانیه صادر کند که کمی وزنه را به نفع آمریکا بچرخاند اما رییس اندونزیایی شورا حتی بیانیه هم نداد از این رو نهایت فشار آمریکا این است که از رییس جدید یک بیانیه در حمایت از درخواستش دریافت کند اما باید بدانیم که نیجر به طور تجربی همواره از آراء اروپایی ها حمایت کرده است تا اینکه بخواهد در مسیر یک جانبه‌گرایی آمریکا باشد ضمن اینکه نیجر اتحادیه آفریقا را نیز نمایندگی می‌کند و باید مراقب وجهه خود نزد این کشورها باشد. از این رو بعید است که شاهد حمایت یک جانبه نیجر از آمریکا در شورای امنیت باشیم و همان طور که در بالا اشاره کردم به لحاظ حقوقی اساسا امکان فعال کردن درخواست آمریکا وجود ندارد.
