به گزارش
قلم نیوز و به نقل از بازار, براساس اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس در دهه ۹۰ خروج سرمایه به‌طور متوسط در هر سال، ۱۰ میلیارد دلار بوده، در مقابل آمار ورود سرمایه به کشور اصلاً قابل اعتنا نیست. با این وجود در برنامه هفتم آمده سالانه باید ۲۵۰ میلیارد دلار در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی سرمایه گذاری شود. این حجم از سرمایه گذاری در شرایطی باید صورت گیرد که به گفته هاشم اورعی کارشناس انرژی، درآمدهای حاصل از صادرات نفت و گاز ایران در شرایط فعلی، و در بهترین حالت به ۵۰ میلیارد دلار هم نمی رسد.
اورعی استاد تمام دانشگاه صنعتی شریف: برنامه هفتم توسعه با فرض احیای برجام و بازگشت ایران به جهان تدوین شده است. چرا که در غیر این صورت تحقق ۲۵۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری در صنعت نفت، و گاز و پتروشیمی شدنی نیست
او در ادامه به بازار می گوید: برنامه هفتم توسعه با فرض احیای برجام و بازگشت ایران به جهان تدوین شده است. چرا که در غیر این صورت رسیدن به این حجم از سرمایه گذاری در صنعت نفت، و گاز و پتروشیمی شدنی نیست.
حمید حسینی عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی هم با اشاره به وضعیت فروش و وصول درآمدهای نفتی در اینباره به بازار می گوید: سرمایه‌گذاری در بالادست نفت‌وگاز ایران برای تولید و عرضه بیشتر با تحریم‌های مختلف چه داخلی و چه بین‌المللی روبه‌رو بوده و عملا افزایش درآمدهای این حوزه شدنی نیست.
در این میان عتاب محمد باقر قالیباف در ۲۶ مهر سال گذشته هم به خوبی نشان دهنده وضعیت سرمایه گذاری در این صنعت است. رییس مجلس حدود ۸ ماه پیش بود که در واکنش به اظهارات جواد اوجی درخصوص نیاز به سرمایه گذاری ۲۴۰ میلیارد دلاری در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی گفت که «پول برای سرمایه‌گذاری نداریم، باید به فکر بهینه‌سازی مصرف سوخت می‌افتادید.»
رویا پردازی در برنامه های توسعه ای
رویا پردازی در برنامه های توسعه ای تمامی ندارد. آنگونه که در برنامه هفتم توسعه آمده رشد اقتصادی کشور باید به ۸ درصد برسد که ۱۳.۳ این رشد باید از محل نفت صورت گیرد. این هدف گذاری در شرایطی صورت گرفته که صنعت نفت ایران روزهای خوشی را سپری نمی کند و به گفته بسیاری از کارشناسان فرصت طلایی فروش نفت در عمل از دست رفته است.
بهروزی فر عضو موسسه مطالعات انرژی : امروز کمبودی در بازار جهانی وجود ندارد که فکر کنیم جهان تشنه نفت ماست. ضمن اینکه ایران برای همین مقدار صادرات اندک هم ناچار به ارائه تخفیف های سنگین ۳۰ تا ۴۰ درصدی به چینی هاست
مرتضی بهروزی فر عضو موسسه مطالعات انرژی با بیان اینکه عمر سوخت‌های فسیلی رو به افول است، گفت: عربستان، امارات، عراق و قطر به دنبال این هستند که از این فرصت باقی مانده حداکثر استفاده را کنند. اما متاسفانه ما به دلیل شرایط تحریمی و عدم سرمایه گذاری های مناسب فرصت طلایی موجود را از دست خواهیم داد.
او با بیان اینکه امروز عرضه بیش از تقاضاست، ادامه داد: در هفته گذشته شاهد بودیم که عربستان اعلام کرد که یک میلیون بشکه از تولید خود خواهد کاست. امروز کمبودی در بازار جهانی وجود ندارد که فکر کنیم جهان تشنه نفت ایران است. ضمن اینکه اخبار منتشر شده هم نشان می دهد که ما برای همین مقدار صادرات اندک هم ناچار به ارائه تخفیف های سنگین ۳۰ تا ۴۰ درصدی به چینی ها هستیم.
جدای از این بر اساس آنچه فعالین صنعتی می گویند پارس جنوبی دچار افت فشار شده و تا چند سال آینده به نصف می رسد، بسیاری از پروژه های وزارت نفت برای افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز روی زمین مانده است. برخلاف ادعای مسئولین مبنی بر بازگشت تولید ایران به مقدار قبل از تحریم ها، جدیدترین گزارش اوپک نشان می دهد که تولید نفت ایران در ماه آوریل ۲۰۲۳ برابر با فروردین ۱۴۰۲ به ۲ میلیون و ۶۳۰ هزار بشکه در روز بوده است. اورعی می گوید بخش زیادی از مشکلات ناترازی انرژی حاصل نداشتن ارتباط با سایر کشورهاست.
تحقق ۲۵ درصدی برنامه ششم توسعه
بر اساس آنچه منتشر شده حدود ۲۵ درصد اهداف تعیین شده در برنامه ششم توسعه محقق شده و دست یافتن به حدود ۷۵ درصد آن عملا غیر ممکن بوده است. اورعی در پاسخ به این سوال که آیا برنامه های توسعه ای در همه جای دنیا اینگونه تدوین می شوند، گفت: معمولا رسم بر این است که برنامه های توسعه ای کمی آرزومندانه تدوین شود. بنابر این اگر ۱۰۰ درصد هداف تعیین شده در یک برنامه محقق شود، می توان ادعا کرد که این برنامه خیلی خوب تنظیم نشده است. اما مشکل ما خیلی فراتر از کمی رویایی بودن و آرزومندانه بودن است.
اورعی کارشناس انرژی: در حالت عادی باید چیزی حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد یک برنامه توسعه ای محقق شود. اما در کشور ما رویه کاملا برعکس است. طوری که شاهد هستیم بیش از ۷۰ درصد اهداف تعیین شده در برنامه ششم محقق نشده است
او ادامه داد: در حالت عادی باید چیزی حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد یک برنامه توسعه ای محقق شود. اما در کشور ما رویه کاملا برعکس است. طوری که شاهد هستیم بیش از ۷۰ درصد اهداف تعیین شده در برنامه ششم محقق نشده است.
استاد دانشگاه صنعتی شریف می گوید: اگر به دنبال یک برنامه توسعه ای واقع گرایانه هستیم باید دو پیش فرض ادامه تحریم ها و احیای برجام یا بازگشت ایران به جهان در آنها لحاظ کنیم. اما به نظر می رسد که در برنامه هفتم خبری از ادامه تحریم ها نیست.
پیش شرط های توسعه در کشورها چیست؟
درباره چرایی عدم تحقق اهداف تعیین شده در برنامه های توسعه عوامل زیادی عنوان می شود که مهم ترین آن تحریم هاست. کامران ندری اقتصاد دان در اینباره می گوید: بسیاری مشکلات اقتصادی ایران را ناشی از کاهش فروش نفت و درآمدهای ارزی ایران اعلام می کنند؛ اما این همه مشکل نیست.
ندری اقتصاد دان : افزایش درآمدهای نفتی تنها عامل رشد و تحقق اهداف تعیین شده در برنامه های توسعه ای نیست. طوری که شاهد بودیم درآمدهای افسانه ای در دولت نهم و دهم منجر به توسعه صنعتی، بهبود وضعیت اقتصادی و ایجاد اشتغال نشد
او با اشاره به رشد درآمدهای نفتی در دوران احمدی نژاد، گفت:دولت نهم و دهم بالاترین درآمد نفتی را داشت و می‌توان گفت درآمد افسانه‌ای بود؛ به‌طوری‌که درآمد دولت از محل فروش نفت بالای ۱۰۰ دلار بیش از آن رقمی بود که در برنامه چهارم توسعه آمده بود اما آیا با این درآمد اشتغال ایجاد شد یا اینکه رشد اقتصادی را شاهد بودیم؟ پس اگر شرایط بین‌المللی تغییر کند و منابع زیاد شود، تصور اینکه شاخص‌ها بهبود می‌یابد یک رؤیا بیش نیست. برای تحقق آمال و آرزوها باید برنامه تدوین کرد، نقشه راه آماده کرد و منابع تامین شود، اما مهمتر اهلیت مدیران اجرایی است که بتوانند برنامه را به درستی اجرا کنند.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: به دلیل نبود تخصص و تکنولوژی لازم و البته ناکارآمدی مدیران رشد درآمدهای نفتی و افزایش فروش نفت ایران در آن سال ها تنها به واردات سنگ پا و دسته بیل منجر شد و عملا نتوانستیم از این پول ها برای توسعه صنایع و بهبود وضعیت اقتصادی کشور اقدام کنیم. چرا که پول تنها پیش شرط توسعه در کشورها محسوب نمی شود.
با این اوصاف اگر خواهان تحقق اهداف تعیین شده در برنامه هفتم توسعه هستیم باید شرایط را برای بازگشت ایران به جهان و ارتباط با دنیا و به عبارتی احیای برجام فراهم کرده و به دنبال به کارگیری مدیران متخصص در شغل های کلیدی و حساس خود باشیم.
