گام بلند ایران در ساخت واکسن کرونا

قلم‌نیوز: در بین اخبار ضد و نقیض زیادی که در مورد ساخت واکسن قطعی یا دست کم با درجه بالایی از ایمنی زایی علیه این بیماری در نقاط مختلف دنیا مانند روسیه، انگلیس، چین، امریکا و ... منتشر شد، حاصل کارگروه داروسازی " فایزر" که محصول تلاش دو شرکت آلمانی و آمریکایی است، بیش از دیگران به چشم آمد؛ این شرکت مدعی است واکسن تولیدی اش تا ۹۰ درصد موفق عمل می‌کند و شیوه تازه‌ای را نیز در ساخت واکسن ابداع کرده است.

در ایران نیز کار ساخت واکسن از روز‌های اول شیوع بیماری آغاز شد و بنابر گفته وزیر بهداشت: «انستیتو پاستور و رازی ۲ مجموعه واکسن ساز قدیمی و همگام با آنها، چند شرکت دانش بنیان و مجموعه برکت، کمیته ملی واکسن را تشکیل دادند و از بین ۱۲ گروه تولید، سه گروه اقدامات خوبی داشتند و دو گروه مدل‌های حیوانی را نیز پاس کردند و به سمت مدل انسانی می‌روند. پس از آزمایش موفق واکسن کرونای ایرانی بر نمونه‌های حیوانی از جمله میمون کار مطالعه بالینی آن بر انسان نیز آغاز می‌شود.»

خبر‌های خوشحال کننده از توان کشور برای ساخت واکسن ایرانی کرونا، اما به همین‌جا ختم نشد و چندی پیش سخنگوی سازمان غذا و دارو اعلام کرد که «سرانجام واکسن‌های ایرانی کرونا در جمع فهرست کاندیدا‌های واکسن سازمان بهداشت جهانی قرار گرفتند و تاکنون هشت واکسن ایرانی در این فهرست قرار گرفته اند، همچنین تقریبا تمام استراتژی‌های احتمالی دستیابی به واکسن کووید۱۹ در ایران از مرحله تولید آزمایشگاهی عبور کرده است.»

حجت نیکی‌ملکی - رئیس مرکز اطلاع‌رسانی ستاد اجرایی فرمان امام نیز در صفحه مجازی خود نوشت: «براساس اعلام رسمی سازمان بهداشت جهانی، ۳ پلتفرم از پلتفرم‌های تولید واکسن کرونای ستاد اجرایی فرمان امام در لیست جهانی واکسن‌های نامزد کرونا در WHO ثبت و اعلام شد.»

از چند روز گذشته، اما خبر‌هایی مبنی بر آغاز فاز آزمایش انسانی واکسن در کشور مطرح شده تا جایی که سخنگوی سازمان غذا و دارو بدون ذکر جزییاتی اعلام کرد که «آزمایش انسانی (مطالعه بالینی) حداقل دو واکسن ایرانی کرونا کلید خورده است.»

در همین راستا دکتر کوهپایه زاده - رییس دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز در اظهاراتی از آغاز فاز مطالعات انسانی دو واکسن کرونا در مجموعه این دانشگاه خبر داد. در این میان، اما دکتر احسان شمسی کوشکی، عضو کمیته اخلاق توزیع واکسن در سازمان جهانی بهداشت، به ایسنا اعلام کرد که «تا کنون هیچ مجوزی برای آزمایش انسانی واکسن کرونا از سوی کمیته اخلاق صادر نشده و احتمالا در اخباری که درباره آزمایش انسانی واکسن مطرح شده، منظور طراحی و فراهم سازی شرایط آزمایش انسانی بوده است».

وی تاکید کرد که «کمیته اخلاق خانه آخر است و اگر پروتکل در آنجا هم تایید شود، کار می‌تواند آغاز شود و احتمالا طی یک ماه آینده مطالعه بالینی فاز یک واکسن ایرانی کرونا در کشور اغاز می‌شود.»

همچنین دکتر حیدر محمدی – مدیر کل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو نیز در پاسخ به ایسنا درباره وضعیت صدور مجوز برای آغاز مطالعه بالینی واکسن ایرانی کرونا، گفت: «ما هنوز مجوز رسمی برای مطالعات بالینی انسانی واکسن کرونا را صادر نکرده ایم و هیچ شرکتی وارد فاز بالینی نشده است و همه واکسن‌ها در مرحله پیش بالینی هستند.»

وی همچنین با بیان اینکه «در مرحله‌ای هستیم که برخی شرکت‌ها تقاضا کردند که مطالعات بالینی خود را در فاز یک، دو و سه آغاز کنند»، در عین حال ابراز امیدواری کرد که «این موضوع ظرف روز‌ها یا هفته‌های آینده استارت بخورد.»

در همین راستا روز گذشته، دکتر جلیل کوهپایه‌زاده - رییس دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به قرارداد این دانشگاه با یکی از شرکت‌های در حال ساخت واکسن جهت انجام فاز مطالعات انسانی واکسن، به ایسنا گفت: البته در حال حاضر مجوزی برای آغاز مطالعات انسانی اخذ نشده، اما کد اخلاقی برای این واکسن دریافت شده است.

رییس دانشگاه علوم پزشکی ایران همچنین گفت: در مورد واکسن دیگری هم با شرکت دیگری مذاکره کردیم و اعلام آمادگی کردیم در مجموعه دانشگاه به صورت پایلوت و نمونه فاز مداخلات انسانی را انجام دهیم.

وی درباره زمان اجرای فاز مطالعات انسانی واکسن ابراز امیدواری کرد که تا اواخر آذرماه بتوانند نمونه را دریافت کنند و گفت: پس از آن یک تا دو ماه هم زمان خواهد برد تا ترایال انسانی آن انجام شود و تصور می‌کنیم در مورد این دو واکسن که دانشگاه ما مسئول آن است، تا اواسط زمستان می‌توانیم به انجام فاز انسانی واکسن امیدوار باشیم.

کوهپایه زاده اساس کار در انتخاب افراد برای آزمایش انسانی واکسن کرونا را داوطلبانه خواند و گفت: با اعلام فراخوان اقدام به جذب داوطلب می‌کنیم و طبیعتا برخی ویژگی‌ها و مشخصات در ترایال انسانی برای داوطلبان تعریف می‌شود.

روز گذشته، اما وزیر بهداشت با ارایه اطلاعاتی تازه درباره تولید واکسن، ابراز امیدواری کرد که در آینده‌ای نزدیک، ایران هم به عنوان یکی از کشور‌های پیشتاز ساخت واکسن کووید-۱۹ در جهان مطرح خواهد شد.

نمکی همچنین خواستار آن شد که سازمان جهانی بهداشت، ایران را به عنوان کشوری که در اوج تحریم‌های ضالمانه گام‌های موثری در این راستا برداشته را، بیش از پیش حمایت کند و مراحل کار کارشناسی ساخت واکسن از سوی دانشمندان ایرانی را تسریع کند.

در همین راستا و به اذعان وزیر بهداشت، پس از بررسی محتویات ارسالی مطالعات و اقدامات دانشمندان ایرانی در زمینه تولید واکسن کووید-۱۹ از سوی سازمان جهانی بهداشت، روز گذشته نشستی مجازی جهت بررسی ساخت واکسن کووید-۱۹ در ایران با حضور وزیر بهداشت کشورمان، مدیرکل سازمان بهداشت جهانی منطقه مدیترانه شرقی و کارشناسان ارشد سازمان بهداشت جهانی از ژنو، قاهره و تهران برگزار شد؛ نشستی که نمکی از آن «به عنوان نقطه‌ای افتخار آفرین جهت گزارش پیشرفت کار ساخت واکسن در جمهوری اسلامی ایران برای پیشگیری از کووید ۱۹» یاد کرد.

نمکی با اعلام اینکه «چند واکسن از این مجموعه واکسن‌ها فاز‌های ۱ و ۲ مطالعات را گذراندند و از هفته آینده یا بعد از آن وارد فاز مطالعات انسانی خواهند شد» تاکید کرد که «همه این حرکت‌ها مبتنی بر استاندارد‌های بین المللی است و گام به گام با تایید کارشناسان جهانی بهداشت پیش خواهد رفت.»

در هر حال این روز‌ها اخبار خوشحال کننده‌ای از پیشرفت‌ها در تولید واکسن کووید-۱۹ به گوش می‌رسد و بی تردید به ثمر نشستن تلاش دانشمندان داخلی و به دنبال آن تقویت دسترسی جامعه ایرانی به واکسن پاندمی قرن، بسیار امیدبخش‌تر است. در همین راستا جهت پاسخ به ذهن تشنه مخاطب خسته از کرونا و همچنین جلوگیری از برخی سوءاستفاده‌ها و بستن دست شیادان عرصه سلامت، لازم است اطلاعات بیشتر و البته مستمر در این زمینه در اختیار مردم قرار گیرد و با وضوح و شفافیت بالاتری درباره مراحل تولید، کاندیدا‌های دریافت واکسن در فاز آزمایش انسانی و عوارض احتمالی آن، مدت زمان مورد نیاز برای مشخص شدن ایمنی زایی واکسن، مدت زمان لازم برای تولید انبوه آن و ... صحبت شود تا افکار عمومی به دور از فیک‌نیوزها، با دلگرمی بیشتری اخبار تلاش‌های متخصصان کشور را دنبال کند.