بالاخره با سونامی کرونا چه باید کرد؟!

او ادامه داد: به طور کلی حدود یک درصد از جامعه هشتاد و چندمیلیونی ما مسبب اصلی انتشار این بیماری هستند و مرتباً این عدد تغییر می‌کند و عددی است که جمعیتش یکسان نیست یعنی یک میلیون نفر دو سه هفته این نقش را برعهده دارند و دوباره آن را به یک میلیون دیگر می‌سپارند و این روند همین طور در جمعیت می‌چرخد. اگر ما بتوانیم این یک درصد را یعنی این یک میلیون نفر را تحت مراقبت درست قرار بدهیم و رفت و آمدهایشان و رفتارهایشان را کنترل کنیم و مراقبت‌هایی که لازم است صورت دهیم قطعاً از انتشار بیماری جلوگیری می‌کنیم. این رویکرد موجب می‌شود هم اقتصاد جامعه بچرخد و لطمه اساسی به شاکله کلی جامعه وارد نشود هم باعث می‌شود تا بار ناشی از این اپیدمی را که عمدتاً مرگ و بستری است به حداقل ممکن کاهش بدهیم. شاید بتوانیم با تغییر رویکرد و با حمایت و کمک مردم بار ناشی از اپیدمی را کم کنیم و به مرز کنترل اپیدمی برسیم.

سوری اضافه کرد: مسلم است هر سیاستی علاوه بر این‌که باید سیاست‌گذاران مناسب و مرتبط داشته باشد که در این حوزه نه کادر بالینی و درمانی بلکه متخصصان امور پیشگیری، سیاستگذار هستند؛ بازیگرانی هم که باید این سیاست‌ها و نقشه را اجرا بکنند یعنی مردم هم باید به این سیاست‌های جدید اعتماد کنند؛ بنابراین نقش رفتار مردم در اجرا و درآمدن سیاست‌ها مهم است. نقش رسانه‌ها هم برای آماده‌سازی ذهنی مردم اهمیت دارد. اینکه به مردم بگویند این رویکردی که ما می‌خواهیم در پیش بگیریم رویکردی است بر اساس درس‌های آموخته شده از چند ماه گذشته و مطالعات و تحقیقات بومی انجام شده و حاصل خرد جمعی کسانی است که در این حوزه تخصص و تجربه کافی دارند.

این ایپدمیولوژیست بیان کرد: تجربه چند ماه پیش به ما نشان داد که کار‌هایی را باید انجام می‌دادیم که ندادیم و کار‌هایی که نباید انجام می‌دادیم انجام دادیم. عمده‌ترین آن این است که ما یک سری فرصت‌های اساسی را از دست دادیم. سرعت و شدت عمل مامتناسب با بار اساسی اپیدمی نبود. این اپیدمی حاد، پیش رونده و تحریک‌کننده است. هر یک از این واژه‌ها معنایی دارد و واکنش مناسبی را می‌طلبد. این واکنش‌ها صورت نگرفته است. باید سیاستگذاران کشور متقاعد به این می‌شدند که تغییر نگرش و رویکرد بدهند تغییری مبتنی بر جایگزینی مراقبت‌های داخل منزل به جای درمان و خدمات بالینی و بیمارستانی. خوشبختانه مسئولین امر به این نکته وقوف پیدا کردند.

او افزود: آنچه که گذشته است نشان داده است که رویکرد ما نامناسب بود و تجربه کافی هم نداشتیم. تحقیقاتی که انجام دادیم نشان می‌دهد که الگو‌های اپیدمی علی‌رغم شباهت‌های زیادی هم که دارد تفاوت‌های چشمگیری براساس گروه‌های جمعیتی و مناطق مختلف دارد. روند زمانی اپیدمی خیلی به لحاظ موقعیت بیولوژیک تغییر اساسی نداشته است که ما بخواهیم بگوییم شدت بیماری بیشتر شده، ولی سرعت انتشار آن افزایش پیدا کرده است؛ بنابراین اگر ما بتوانیم اولویت‌ها را شناسایی کنیم یعنی اولویت‌های مکانی و اولویت گروه‌های پرخطر را شناسایی کنیم و بر آن‌ها متمرکز شویم. به جای تعطیل کردن تمام کسبه و مراکز خرید کانون‌های آلودگی اساسی را شناسایی کنیم و آن‌ها را مورد توجه قرار بدهیم. گروه‌ها و جمعیت‌هایی که بیشترین سهم را در انتشار بیماری دارند در نظر بگیریم و تماس‌های نزدیک‌شان را شناسایی کنیم و از تردد آن‌ها در دوره‌ای که بیماری را می‌توانند انتقال بدهند جلوگیری کنیم قطعاً می‌توانیم به نتایج مفیدی برسیم.

این استاد دانشگاه تشریح کرد: به‌هرحال برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌هایی که در اپیدمی‌های خاص صورت می‌گیرد هم باید سنجیده و هم متناسب با تاب آوری جامعه باشد. تاب آوری فقط خواسته مردم نیست. بالاخره مردم هم باید از لحاظ روانی تحمل سختی‌های خارج از شرایط متعارف را داشته باشند. باید تاب آوری‌های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و حتی امنیتی را در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌های مقابله با اپیدمی در نظر بگیریم و بدون آن‌ها نمی‌توانیم نتایج مؤثر و موفقی به دست بیاوریم؛ بنابراین آنچه که باید به صورت سیاست‌های مداخله گر و مؤثر اتخاذ کنیم براساس سنجش‌های صحیح، تاب آوری جامعه و مؤلفه‌های مربوط به آن است. همچنین باید اثربخشی و هم هزینه اثربخشی آن به‌درستی سنجیده شود. اگر ما سنجیده عمل نکنیم و براساس آزمون و خطا پیش برویم و ظرفیت‌های خود را روی آن متمرکز کنیم خیلی برای ما اثربخش نیست یا هزینه اثربخش نیست. مثلا این‌که ما بیاییم تست انبوه را به‌عنوان یک استراتژی نگاه کنیم یا قفل کردن شهر‌ها را پیاده کنیم بدون آن که اثربخشی و هزینه اثربخشی آن را بسنجیم فایده ندارد. ما باید اول تحقیق درستی انجام بدهیم که چقدر قفل کردن شهر‌ها باعث کاهش اپیدمی می‌شود. براساس تحقیقاتی که صورت گرفته قفل کردن شهر‌ها فقط دو هفته به ما زمان می‌دهد و دوباره بعد از دو هفته مثل کشی می‌ماند که جمع کرده باشید و بعد رها کنید و این به‌شدت می‌تواند باعث شعله‌ورتر شدن اپیدمی شود.

او افزود: بنابراین فقط با قفل کردن شهر‌ها زمان می‌خریم که مجموعه کار‌هایی را انجام بدهیم، اما اینکه این کار‌ها چه هستند هنوز تعریف نشده‌اند. پس بنابراین بحث کردن برای قفل کردن شهر‌ها بدون سنجیدن میزان اثربخشی و هزینه اثربخشی آن فقط از دست دادن فرصت دیگری در جامعه برای مقابله با این اپیدمی است. این امر موجب می‌شود تا بی‌اعتمادی مردم نسبت به سیاست‌ها بیشتر شود.

سوری اضافه کرد: اولاً سیاست‌های کنترل اپیدمی باید به شکل یک بسته مناسب دیده بشود و برخورد یک وجهی و تک‌بعدی به مسئله کمک نمی‌کند. دوم باید ببینیم اقدامی که انجام می‌دهیم چقدر اثر دارد و چقدر هزینه اثربخش است و اصلاً متناسب با تاب آوری جامعه هست یا نه؟ ما مثلاً چند بارمی‌توانیم قفل کردن شهر‌ها را انجام بدهیم؟ بالاخره جامعه ما، جامعه‌ای است که الان مشکلات اقتصادی، روحی و فرهنگی دارد. هر سیاستی را نمی‌توان همین طوری در جامعه وارد کرد و انتظار داشت جواب بدهد. حتی اگر از قوه قهریه هم استفاده کنید این قوه قهریه تا یک حدی می‌تواند جوابگو باشد بعد ممکن است منجر به طغیان و اعتراض‌های شدید بشود. پس بنابراین باید با ظرافت و مستند بر تحقیقات و دانش اپیدمیولوژی این‌ها را شناسایی کرد و به کار گرفت و گرنه ناموفق خواهیم بود.

وی در پاسخ به این‌که بسته پیشنهادی او به عنوان یک کارشناس اپیدمیولوژیست چیست عنوان کرد: بسته پیشنهادی ما یک پروژه چند ماهه بود که هفته گذشته تفاهم نامه‌اش بین وزیر بهداشت و بسیج به امضا رسید که در آن بسته سیاست‌هایی پیشنهاد شده است که ان‌شاءالله امیدواریم از ۲۰ آبان‌ماه شروع شود. جزئیات آن را باید مسئولین امر توضیح بدهند، ولی من به‌عنوان کسی که در طراحی این بسته نقش داشتم می‌گویم این بسته چند مؤلفه را مورد توجه قرار داده است: ساده و ارزان باشد، متناسب با شرایط باشد، مؤثر باشد، هزینه اثربخش باشد، بر پایه مستندات علمی و تحقیقاتی که انجام گرفته باشد تا این‌که بتواند واقعاً شرایطی را ایجاد بکند که علاوه بر این‌که جامعه روند خود را ادامه می‌دهد، اقتصاد کار خود را می‌کند، ولی این موارد بتوانند اپیدمی را کنترل کنند.

او افزود: تمرکز این بسته بر یک درصد از جامعه پرخطر و کسانی است که می‌توانند برای دیگران خطر ایجاد بکنند. استراتژی‌های آن مبتنی بر پیشگیری و مراقبت است تا درمان و خدمات بالینی، مبتنی است بر تکنولوژی و ابزار‌های داخلی و خیلی به ارز وابسته نیست و حتی یک دلار هم قرار نیست در این طرح هزینه شود. یک طرح جامع و کاملی است که روی آن هزار ساعت کار شده است و امیدواریم ان‌شاءالله بتواند تاثیر خوبی داشته باشد و بتواند تا روز‌های پایان سال این اپیدمی را کنترل بکند.

 

درباره تعطیلی تهران
این کارشناس درباره تعطیلی تهران یا برنامه‌های اینچنین هم خاطرنشان کرد: این برنامه‌ها فقط یک وقتی به ما می‌دهد، فقط یک مسکن کوتاه‌مدت است که باعث می‌شود تا دوباره این قله‌ها و پیک‌های اپیدمی را کمی بالا و پایین بکنیم، اما تاثیر اساسی بررسیدن به مرز کنترل اپیدمی ندارد. ما هنوز در موج اول هستیم. سیاست‌های گذشته ما نشان می‌دهد که ما هرگز نتوانستیم اپیدمی را کنترل کنیم تا موج اول را پشت سر بگذاریم.

ما هنوز در پیک سوم موج اول هستیم. کشور‌هایی که توانستند سیاست‌های مؤثر و مناسبی را اتخاذ کنند شاید دوباره اپیدمی در آن‌ها بازگشت داشته باشد مثل فرانسه یا ایتالیا، اما این‌ها یک موج را پشت سر گذاشتند و سیاست‌های موفقی را داشتند و مدت‌ها مرگ‌ومیر را تک رقمی یا به صفر رساندند، ولی ما هرگز نتوانستیم به این مرز برسیم. این نشان می‌دهد باید سیاست‌های خودمان را کاملاً تغییر بدهیم و با راهبرد‌های جدید و نگاهی که به تجربیات و درس‌های آموخته‌شده جهانی و کشوری و تحقیقات بومی داریم سیاست‌های خود را برنامه‌ریزی کنیم.

وی افزود: مقابله با اپیدمی‌های حاد متناسب با شرایط اپیدمیولوژی بیماری در جامعه و زمان است یعنی آن کاری که در ماه اسفند می‌توانستیم انجام بدهیم و مؤثر و موفق بود آن کار الان ضرورتاً نمی‌تواند موثر باشد یا الزاماً آن کاری که در کره جنوبی برای مهار اپیدمی انجام دادند ممکن است در کشور ما موفق نباشد یا ظرفیت‌های اقتصادی ما جواب نمی‌دهد یا آن زمان گذشته است پس بنابراین برای الگو گرفتن از سیاست‌های موفق و بین‌المللی باید زمان و مکان خود را لحاظ بکنیم و با بومی‌سازی سیاست‌هایمان امیدوار باشیم که به موفقیت‌های اساسی دست پیدا بکنیم.

سوری همچنین درباره اورژانسی‌ترین راه حلی که باید به آن توجه کرد گفت: ما باید مراقبت قبل از بیمارستان را تشدید کنیم. حالا این مراقبت می‌تواند شامل نظارت و حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر باشد. ما باید هم نظارت و هم حمایت کنیم و در عین حال اقدامات لازم را انجام بدهیم برای آنکه به این نتیجه‌ای که می‌خواهیم برسیم. اگر ما نتوانیم نظارت، مراقبت و حمایت را داشته باشیم به نتیجه نمی‌رسیم؛ بنابراین فوری‌ترین کار اول مراقبت، بعد نظارت و حمایت و تمرکز بر این سه کار است. قطعاً ظرفیت خانه‌های بهداشت، پایگاه‌های بسیج و مساجد محلی باید به کار گرفته شود. تیم‌های پیشگیری را باید قوی کنیم و مراقبت‌های خود را سطح‌بندی کنیم. اگر سطح بندی نکنیم ظرفیت انسانی ما جواب نمی‌دهد. اگر بر بیمارستان متمرکز شویم می‌شود همین اوضاعی که داریم و آنچه بر سر کادر درمانی آمده است که قریب به اتفاقشان دچار فرسودگی و خستگی شدند و دیگر نمی‌توانند تحمل بکنند.

او افزود: اما اگر ما خدمات را سطح بندی کنیم اولا بیماری آن قدر شدت پیدا نمی‌کند تا نیاز به مراقبت‌های درمانی داشته باشیم و همه مبتلایان بخواهند بستری شوند، چون دیگر نیازی به این کار نیست. در این برنامه ردیابی بیماران کرونا و مبتلایان صورت می‌گیرد و از فناوری‌های جدید استفاده می‌شود تا ردیابی‌ها به جای این‌که فیزیکی باشد بر اساس دیجیتال اپیدمیولوژی باشد.

این کارشناس با توجه به اینکه ردیابی ۱۵۰۰۰ مبتلای کرونا نشان داده است نزدیک به ۲۰درصد مبتلایان، مطلقا قرنطینه را رعایت نکرده‌اند و برخی به شمال کشور سفر کردند؛ اظهار کرد: این به خاطر این است که ما می‌خواهیم ردیابی را در کل کشور اعمال کنیم در حالی که اصلاً نیازی به این کار نیست. وقتی کسی علامتی ندارد مشکلی ندارد وقتی سفر می‌رود با کسی مواجه نمی‌شود عملاً محدود کردن آن‌ها باعث هدر رفتن و پراکندن انرژی در سراسر کشور می‌شود. ما باید ردیابی‌ها و نظارت بر ردیابی را بر گروه‌هایی که باعث انتشار وسیع بیماری می‌شوند متمرکز کنیم.

منبع: فرارو