بایدن قرار نیست معجزه کند

قلم‌نیوز:ایران شروطش را برای گفتگو با دولت آمریکا اعلام کرده است، بازگشت کامل به توافق هسته ای و پرداخت غرامت جزوی از شروط ایران هستند. بایدن اعلام کرده به توافق هسته ای بازمی گردد اما بسیاری معتقدند که او هم با توجه به تیم سیاست خارجی که ساخته، احتمالا پس از رفتن به کاخ سفید ساز تازه ای را کوک می کند. به همین علت است که دستگاه سیاست خارجی ایران می گوید برای تهران تفاواتی میان بایدن و ترامپ وجود ندارد و هر دو در صورتی که به شروط ایران تن دهند و عضوی از 5+1 باشند، می تواننند بر سر میز گفتگو بنشینند. در عین حال ایران می گوید حاضر نیست بر سر مسائلی که پیش از این در مورد آن مذاکره کرده و به نتیجه رسیده است دوباره گفتگو کند. ایالات متحده به عنوان کشوری که بازی را به هم زده و عهد شکنی کرده است، مسئول اتفاقات دو سال گذشته است و ایران نمی تواند که با هر تغییر دولت در واشنگتن، در مورد موضوعات مورد نظر رئیس جمهور جدید به گفتگو بنشیند.

موضعی که کاخ سفید اتخاذ کرده هم در میان کشورهای اروپائی و هم روسیه و چین، پذیرفته نشده است. این اتفاق کاخ سفید را در حاشیه قرار داده و کشورها اعلام کرده اند که با ترامپ همراه نخواهند شد. در داخل آمریکا منتقدان به سیاست های ترامپ در قبال ایران موض تندی نسبت به او دارند. به عقیده آنها رئیس جمهور آمریکا دست به کاری زده که واشنگتن را در فشار و بدنامی قرار داده است و سرآخر این بازی با توجه به مقاومت ایران و مخالفت اروپا و سازمان ملل، به ضرر آمریکا تمام خواهد شد.

اما گروه دیگری در ایالات متحده که نزدیک به کاخ سفید هستند، می گویند ترامپ برای اعمال تحریم ها نیازی به همراهی اروپائی ها ندارد. این موضوع از نظر قانونی ممکن نیست چرا که روزی که ترامپ از توافق خارج شد عملا حق خود را برای هرگونه دخالت در برجام را از دست داد. با این همه واشنگتن سیاست زورگویی را در پیش گرفته است. این نوع سیاست ورزی چه در داخل ایالات متحده و چه در خارج از آن نگران کننده است. اتفاقی که امروز برای ایران رخ داده، با ادامه این سیاست ها می تواند برای هر کشور دیگری، از جمله متحدان قدیمی آمریکا هم بیفتد و این چیزی نیست که آنها بخواهند اتفاق بیفتد. 

شیرین هانتر استاد دانشگاه جورج تاون در مسائل ایران توضیح می دهد:

ایران خواهان بازگشت به مفاد اولیه توافق هسته ای است و می گوید هیچ نوع مذاکره تازه ای را بر سر موضوعاتی که قبلا گفتگو کرده، نمی پذیرد. در صورتی که بایدن وارد کاخ سفید شود، چنین شانسی برای دو طرف تا چه اندازه وجود دارد؟

برای بازگشت آمریکا به برجام لازم است که ایران هم حداقل قدم هایی را که در افزایش میزان غنیسازی اورانیوم برداشته است را به عقب برگرداند. ممکن است که بایدن به برجام برگردد اما مسلما او هم اصرار خواهد کرد که ایران در مورد مسائلی مثل مساله موشکی و حتی موضوعات مربوط به حقوق بشر را هم با آمریکا مذاکره کند. بدون نوعی توافق در مورد این مسائل کامل تحریم ها تقریبا محال است.

 سیاست ایران و شروط وزارت خارجه برای بازگشت به گفتگو با آمریکا در قالب 5+1 و همینطور بحث جبران خسارت های وارده به کشورمان را چطور ارزیابی می کنید؟

آنچه واضح است، آمریگا حاضر به دادن غرامت یا جبران خسارت هایی که ایران بر اثر خروج این کشور از برجام و تحریم های گسترده دیده است، نخواهد بود. این مسائل می تواند رسیدن به نوعی توافق در مورد برجام را بسیار دشوارتر کند. بدون این شرایط هم حتی آینده توافق هسته ای روشن نیست.

 ظریف در گفتگو با فرید زکریا موضوع تبادل زندانیان را مطرح کرده است، این موضوع می تواند در روابط دو طرف موثر باشد؟

مشکلات در روابط ایران و آمریکا بسیار شدیدتر از آن است که مبادله زندانیان تاثیر زیادی در حل آنها داشته باشد. به طور کلی زندانی کردن چه اتباع خارجی و چه ایرانیان دو تابعیتی فقط به ضرر ایران تمام شده است . تهدید های امنیتی که این افراد ممکن است متوجه ایران کنند، بسیار کمتر از زیان زندانی کردن آنهاست .

 چرا موضع کاخ سفید برای جامعه جهانی و سازمان ملل غیرقابل قبول بوده است؟

کشورهایی اروپائی بیشتر به علت اختلاف هایی که با ترامپ و سیاست های او در قبال اروپا، ناتو و تجارت بین المللی دارند از همکاری با ایالات متحده خودداری می کنند. اما حتی با مخالفت با اسنپ بک(مکانیسم ماشه) در عمل احتمال اینکه اروپا اقدامات آمریکا را به چالش بکشد، کم است. بنابراین مخالفت اروپا بیشتر نمادین است.

دیپلماسی ایران در ماه های اخیر که منجر به انزوای ایالات متحده در جامعه جهانی شد را چطور ارزیابی می کنید؟

من فکر می کنم که اختلافات اروپا با دولت ترامپ بیشتر از دیپلماسی ایران در شکست آمریکا در سازمان ملل موثر بوده است.