معاون وزیر بهداشت در پاسخ به سوالی در مورد تاثیر رفتار‌های اجتماعی مردم ایران بر میزان شیوع ویروس کرونا افزود: کشور‌های مختلف فرهنگ‌های مختلفی دارند و در برخی کشور‌هایی مثل چین، رفتار مردم و قانون پذیری و زیرساخت‌ها و تجربه آن‌ها از ویروس‌های کرونای قبلی از کشور‌های اروپایی متفاوت است. این تفاوت رفتار در کشور‌های اروپایی هم وجود دارد. شاید در کشور ما علاقه به خانواده و پدر و مادر و مهمانی‌های خانوادگی یا این بحث‌های فرهنگی قوی‌تر از سایر کشور‌ها باشد. این رفتار‌های اجتماعی روی مدیریت ویروس کرونا تاثیر می‌گذارد.
وی گفت: بر اساس توصیه سازمان جهانی بهداشت و اعداد رسمی، مرگ کرونا در افرادی حساب می‌شود که تست مولکولی آن‌ها مثبت باشد و افرادی که تست آن‌ها مثبت نباشد و حتی اگر علائم بالینی داشته باشند و فوت کنند، به عنوان فوتی ناشی از کرونا محسوب نمی‌شوند.
وی ادامه داد: در کشور دیگری ممکن است مردم در یکی از قهوه خانه‌ها بنشینند و با هم صحبت کنند یا در برخی کشور‌ها مدارس شبانه روزی رونق داشته باشد. در ایران ماه مبارک رمضان و مراسم محرم را داریم که مباحث فرهنگی و موثر در چرخه انتقال بیماری محسوب می‌شود. باید به روند انتقال ویروس در کشورمان نگاه کنیم. به عنوان یک کارشناس بهداشتی می‌گویم که اگر کنترل بهتری می‌شد شاید درصدی از بار بیماری کمتر می‌شد. میزان فوتی این بیماری در کشور‌هایی که خودشان را با ایران مقایسه می‌کنند، به نسبت یک میلیون نفر در ایران مدیریت خوبی انجام شده است.
معاون وزیر بهداشت گفت: برخی ممکن است با نگاه بدبینانه بگویند مرگ و میر بیشتر از این موارد اعلام شده است. در کشور‌های مختلف تعریف‌ها یکسان نیست. برخی کشور‌ها می‌گویند اگر مرگ در بیمارستان نباشد مورد شمارش قرار نمی‌گیرد. اگر کسی بیماری مثل سرطان داشته باشد و فوت کند به حساب کرونا گذاشته نمی‌شود.
وی افزود: در بدترین حالت اگر این موارد هم اصلاح شود، باز هم نسبت به جمعیت کشورمان، میزان مرگ عدد پایینی است. قسمتی از آن به علت مدیریت سلامت کشور است. باید از همکاران در بیمارستان‌ها تشکر کنیم. قسمتی هم به علت رعایت و همکاری مردم است.
هرچند درصدی از افراد جامعه شاید به خوبی رعایت نکرده باشند و ما هم از آن ناراحت هستیم، اما نباید همراهی بیش از دو سوم مردم را فراموش کنیم. عید نوروز و سیزده به در و ماه مبارک رمضان امسال رفتار مردم مثل سال‌های قبل نبود. در حال حاضر در خیلی شهرها مردم پروتکل‌های بهداشتی را برای مراسم عزاداری هم رعایت می‌کنند. در اکثر شهرها، عزاداران و مداحان به این مسائل توجه می‌کنند.
حق دوست اظهار کرد: درباره شروع اپیدمی در دنیا حرف جدیدی وجود ندارد و یک اعلام رسمی در این زمینه وجود دارد. برخی مستندات علمی با روش‌های مختلف برآورد‌هایی انجام داده‌اند. برآورد‌هایی در فرانسه انجام شده و گفته‌اند که شاید از آبان ماه این ویروس در فرانسه وجود داشته یا در اسپانیا اعلام شده که شاید دو ماه قبل از اعلام ویروس، رد این ویروس در آب‌های فاضلاب اسپانیا وجود داشته است و در این زمینه نمی‌توان حرف جدی زد.
وی ادامه داد: هنوز نتوانستیم رد این ویروس را قبل از بهمن ماه در ایران پیدا کنیم. برخی صحبت‌ها مبنی بر این‌که بیمارانی با علائم شبیه به کرونا داشته‌اند یا رادیولوژی‌هایی که ممکن است به کرونا شبیه باشد، مطرح شده است، ولی تاکنون چیزی اثبات نشده است.
معاون آموزشی وزارت بهداشت گفت: در مورد انتقال دانشجویان، کسانی که قبل از سال ۲۰۱۹ از کشور خارج شده‌اند، اگر شرایط را داشته باشند، می‌توانند به داخل منتقل شوند. همان قوانین مثل معتبر بودن دانشگاه، خروج قبل از ۲۰۱۹ و معدل و نمره‌ها بررسی می‌شود. از طرف دانشجویانی که در خارج از کشور هستند و با توجه به مشکلات اقتصادی و بیماری کرونا به شدت تحت فشار هستیم. انتظار‌های بیشتری وجود دارد و دانشجویانی که در داخل هستند هم نظراتی در این زمینه دارند.
وی افزود: برآورد نیروی انسانی هم یک مبنای دیگر تصمیم گیری است. نظرات مختلف در این زمینه وجود دارد و همه نظرات را شنیدیم. با این حال قوانین همان قوانین قبلی است. شرایط ورود دانشجویان تغییری نکرده است. در این مدت تلاش کردیم تغییر آیین نامه و مقررات به حداقل برسد و زمینه آشفتگی ذهنی ایجاد نشود.
معاون وزیر بهداشت گفت: در مورد تعداد مبتلایان به کرونا در ایران و دنیا نمی‌توانیم عدد قطعی بگوییم. قسمت عمده افراد که به ویروس مبتلا می‌شوند ممکن است بی علامت باشند و حتی افزایش آنتی بادی خون هم در این افراد شکل نگیرد. حتی تا ۳۰ درصد افراد ممکن است واکنش ایمنی اولیه را هم نداشته باشند. درصد قابل توجهی از بیماران، علائم سطحی و کوتاه دارند و حتی ممکن است خودشان هم مشکوک به بیماری نشوند. درصدی بستری می‌شوند.
وی افزود: اگر بخواهیم بدانیم چند نفر ویروس وارد بدن‌شان شده باید بگوییم نمی‌دانیم. زیرا نمی‌توان با دقت این عدد را بیان کرد. از طریق مدل‌سازی‌های ریاضی ممکن است برآورد‌هایی انجام شود، ولی همه این موارد برآورد است. این اعداد عدم قطعیت دارند و در سطح دنیا نیز همین طور است. بر اساس تعریف جهانی، سایت سازمان جهانی بهداشت اعلام می‌کند که در دنیا چه تعداد مورد جدید ابتلا وجود دارد و روزانه سخنگوی وزارت بهداشت هم این اعداد را اعلام می‌کنند و مبنای ما نیز همین اعداد است.
حق دوست درباره ایمن سازی فضا‌های دانشگاه‌ها هنگام بازگشایی دانشگاه‌ها برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا گفت: فضا‌های دانشکده‌ای، فضا‌های بیمارستانی و فضا‌های خوابگاهی در این زمینه مطرح است. فضا‌های خوابگاهی مربوط به معاونت فرهنگی و دانشجویی، فضا‌های بیمارستانی مربوط به معاونت درمان و فضا‌های دانشکده‌ای مربوط به معاونت آموزشی می‌شود. قسمت عمده ایمن سازی با تدبیر‌هایی مثل خلوت کردن و کم کردن برخورد‌ها فراهم می‌شود. هماهنگی قابل قبولی در این زمینه‌ها انجام شده، اما حتما باید حضور فعال فیزیکی دانشجویان را کمتر از سال‌های گذشته کنیم تا استاندارد‌ها رعایت شود.
معاون وزیر بهداشت اظهار کرد: رفتار ویروس کرونا بسیار پیچیده است و حتی از کشور به کشور دیگر یا استان به استان دیگر، رفتار متفاوتی را نشان می‌دهد و این عدم قطعیت‌ها عجیب نیست.
وی ادامه داد: بسیاری از پیش بینی‌ها در مورد کرونا به شدت تغییر می‌کند و این ماهیت بیماری کووید ۱۹ است. برخی رییس جمهور‌ها یا وزرای بهداشت در کشور‌ها حرف‌هایی زده‌اند و بعد از دو ماه اتفاقی متفاوت‌تر افتاده است. نمی‌دانیم دقیقه چندم بازی هستیم. بعد از چین، بسیاری از اتفاقات در ایران رخ می‌دهد و سپس با تاخیر زمانی در سایر کشور‌ها ایجاد می‌شود. وقتی اپیدمی در کشور ما اتفاق افتاد و رسانه‌ها به آن پرداختند، در کمتر از یک تا دو هفته سایر کشور‌ها گرفتار شده و مشخص شد که ایران منحصر به فرد نیست و مشکلات ما در مدیریت باعث این رفتار در اپیدمی نشده است.
حق دوست افزود: وقتی پیک دوم را شروع کردیم، حرف‌های زیادی مطرح شد. نمی‌خواهیم صد در صد دفاع کنیم که همه کار‌ها عالی بود. کشور‌های توسعه یافته که امکانات قوی‌تری دارند هم در حال حاضر پیک دوم یا سوم را تجربه می‌کنند. این ویروس بسیار پیچیده است و تغییراتی در برخی کشور‌ها پیدا کرده و باعث ضعیف‌تر شدن آن شده است.
معاون وزیر بهداشت بیان کرد: ایمونولوژی و اپیدمیولوژی این ویروس را هنوز نمی‌شناسیم و با نادانسته‌های زیادی مواجه هستیم. شرط این است که بیشترین مقابله از طریق پیشگیری باشد. این ویروس بسیار خطرناک است و از طرفی باید عوارض اجتماعی آن را هم ببینیم. باید بدانیم که نباید فقط با ویروس مقابله کنیم و باید تاثیر آن بر روابط اجتماعی و سیاسی و اقتصادی را هم ببینیم. این بیماری می‌تواند از خفیف تا شدید در پاییز باشد و همه این موارد احتمال است. وظیفه ما استفاده از ماسک، خودداری از سفرها، جلوگیری از تجمع غیرضروری است.
حق دوست در پاسخ به سوالی درباره دانشجویان ایرانی مقیم خارج گفت: مشخص کردن ایرانیان مقیم خارج آسان نیست و به همین ترتیب مشخص کردن تعداد دانشجویان ایرانی مقیم خارج هم آسان نیست. عدد و رقم دقیقی از دانشجویان ایرانی مقیم خارج وجود ندارد. برخی دانشگاه‌ها اعداد مشخص‌تری دارند که این دانشگاه‌ها شامل دانشگاه‌هایی هستند که در بورس حضور دارند. تعداد دانشجویان رسمی علوم پزشکی در رشته‌های پزشکی و داروسازی و دندان پزشکی که ما می‌دانیم معادل نصف دانشجویانی است که به دانشگاه‌های کشور ما وارد می‌شوند.
وی ادامه داد: کاری که برای افزایش دانشجویان انجام می‌دهیم، منطقی و مستند کردن بر اساس معیار‌هایی است که پذیرش را متناسب با نیاز باشد. ممکن است متقاضی برخی رشته‌ها زیاد باشد. البته احساس می‌کنیم شاید جذابیت برخی رشته‌ها کم شده و اقبال به سایر رشته‌ها بیشتر شود. در شهر‌های بزرگ انباشت پزشک در برخی رشته‌ها داریم و در برخی مناطق دچار کمبود هستیم.
معاون آموزشی وزارت بهداشت درباره بازگشایی مدارس اظهار کرد: در نیوزلند که جشن گرفته و اعلام کرده‌اند ویروس کرونا در این کشور دیگر وجود ندارد، دوباره ویروس پیدا شده است. باید یاد بگیریم که با این ویروس زندگی کنیم. در عین حال که حساسیت زدایی نمی‌کنیم، باید از اضطراب بی‌جا هم جلوگیری کنیم. اگر می‌خواهیم جامعه سالم و با فکر داشته باشیم، هرچقدر در مدارس سرمایه گذاری کنیم، کم است. نمی‌توان مدارس را صد در صد تعطیل کرد و بعد انتظار داشته باشیم که به دلیل کنترل کرونا، این رکن اساسی را از کار بیندازیم. معلم‌ها اقشار بسیار زحمتکشی هستند و ما هرچه داریم مدیون معلم‌ها هستیم. سلامت معلم‌ها نیز باید مثل همه حفظ شده و رعایت پروتکل‌های بهداشتی باید انجام شود.
معاون وزیر بهداشت گفت: تعداد غایب‌های امتحانات حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد نسبت به سال‌های گذشته در آزمون دکتری و ارشد افزایش داشت. این موضوع شاید به این بر می‌گردد که برخی نتوانسته بودند خودشان را برای آزمون آماده کنند. در سال‌های گذشته خیلی دشوار نبود و برای آزمون حاضر می‌شدند. اگر درصد افرادی که کارت را دریافت کرده و غیبت کرده‌اند مشاهده کنیم، افزایش غیبت به مراتب کمتر از سال‌های قبل بود. کسانی که کارت را گرفته و مصمم بودند، در آزمون‌ها شرکت کردند.
حق دوست در پاسخ به سوال دیگری درباره آموزش کوتاه مدت برای تربیت پزشکان خانواده اظهار کرد: از هفته‌های اول شیوع کرونا برخی آموزش‌های کوتاه مدت برای پزشکان ارائه شد. این آموزش‌ها برای پزشکان و پرستاران و متخصصان ارائه شد. آموزش مداوم یکی از افتخارات کشور است و شاید در حیطه‌های دیگر چنین شکل آموزش مداوم برای به روز نگه داشتن دانش گروه ارائه خدمت وجود نداشته باشد و از شکل حضوری به غیرحضوری تغییر پیدا کرد. گاهی در روز در سامانه‌های آموزش مجازی شاید بین ۵۰ تا ۳۰۰ برنامه برگزار شود و همه گروه‌های هدف می‌توانند ثبت نام کرده و از این امکانات استفاده کنند.
وی ادامه داد: در مورد پزشکان خانواده سه نوع آموزش وجود دارد. یکی تخصص پزشکی خانواده، یکی آموزش پودمانی است که جامعه هدف آن پزشکان عمومی و دیگری MPH است. این برنامه‌ها در حال انجام است و به نظر می‌رسد باید آموزش پودمانی را از نظر کیفیت و کمیت افزایش بدهیم. سیستم آموزشی وزارت بهداشت هم این توانایی را دارد که با توجه به نیازها، افزایش را به سرعت ایجاد کند.
