صید ترال را ریشه‌کن کنید

مشکل از نظارت است

حمیدرضا بارگاهی، اکولوژیست دریایی در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: مجوزی که در کشور برای صیادان ایرانی صادر شده برای صید ترال میگو در 45روز از فصل برداشت است.

صیدگاه‌های میگو در استان بوشهر و هرمزگان محلی مشخص دارد و در عمق متوسط 30 تا 40متری در بستر دریا صورت می‌گیرد. در دریای عمان، صید ترال به‌وسیله تجهیزات کشتی‌های چینی به سفارش شرکت‌های ایرانی برای صید فانوس‌ماهی‌ها صورت می‌گیرد. در واقع شرکت‌های ایرانی از آنجایی که کشتی صید ترال در عمق بالای 200متر ندارند، با کشتی‌های چینی قرارداد بسته‌اند و ایران هیچ‌گونه قرارداد مستقیم برای بهره‌برداری از منابع آبزی با چین ندارد.

فانوس‌ماهی‌ها در حد‌فاصل 200 تا 400متری عمق دریا از سطح زندگی و زادآوری می‌کنند. اندازه این گونه سه بند انگشت است و 2سال عمر می‌کند. از نظر حمیدرضا بارگاهی، اشکال کار در عدم‌نظارت بر صید این فانوس‌ماهی‌هاست. او می‌گوید: اگر پول برای نظارت قوی وجود داشته باشد، دستگاه‌های ماهواره‌ای مخصوص به کشتی‌ها نصب می‌شود و ناظر خشکی با هربار صید، همراه کشتی می‌رود.

در نتیجه تخلف نیز رخ نمی‌دهد. ضعف در نظارت باعث می‌شود کشتی ترالی که قرار است در عمق 200متر صید کند، سر از عمق 40متر از کف درمی‌آورد و هر کاری دلش می‌خواهد، انجام می‌دهد. صید ترال توسط ماهیگیران محلی و با لنج نیز انجام می‌شود ولی نظارت وجود ندارد. استنباط شخصی من این است که اختلافات بر سر صید ترال، برای سهم‌خواهی بیشتر است. از نظر شیلات کنترل 50کشتی ترال آسان‌تر از کنترل14هزار صیاد خرد است.

صید ترال کف در عمق‌های کمتر از 30متر که محل زادآوری انواع آبزیان مانند مرجان‌ها، جلبک‌ها و اسفنج‌ها و... است، می‌تواند منجر به آسیب‌‌رسیدن به‌گونه‌های متنوعی ‌‌شود. حمیدرضا بارگاهی با اشاره به اینکه سازمان جهانی فائو صید ترال را با نظارت و مدیریت زمان و مکان مجاز دانسته است، می‌گوید: در بسترهای بالای 100متر تنوع زیستی آسیب‌پذیری وجود ندارد. در همه جای دنیا ترال کف زیرنظر کمیته ماهیگیری فائو در زمان و مکان مشخص به همراه ناظر صورت می‌گیرد. به‌دلیل شرایط اقتصادی کنونی در کشور، مدیریت صید رها‌شده است.

روش منسوخ‌شده

نبود نظارت کافی فقط محدود به این روزها نمی‌شود. سال‌هاست که سازمان حفاظت محیط‌زیست نسبت به روش صید ترال اعتراض کرده و از شیلات توضیح خواسته است اما به گفته معاون سابق دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست، هیچ‌گاه چنین توضیحی داده نشده است. پروین فرشچی در این‌باره به همشهری می‌گوید: سال‌هاست که سازمان حفاظت محیط‌زیست صید ترال را برای کشتی‌های ایرانی و چینی ممنوع اعلام کرده است. این روش نباید در کف و بستر دریا انجام شود.

 این روش بدون توجه به سایز، تعداد و نوع گونه، همه آبزیان را صید می‌کند. این روش در بسیاری از دنیا منسوخ شده است چون رفته‌رفته مشخص شد که صید ترال با وجود صید حداکثری، منجر به از بین رفتن پایداری گونه‌ها و پایداری صید می‌شود. در برخی از نقاط دنیا در عمق‌های میانی، هنوز صید ترال انجام می‌شود ولی تعداد روزهای صید، دفعات آن، گونه‌های صید‌شده، نوع و سایز تورهای ترال به‌شدت مدیریت می‌شود.

در شرایطی که هیچ‌کدام از این اصول در آب‌های ایران رعایت نمی‌شود، صید ترال منجر به از بین رفتن بستر دریا به‌خصوص مرجان‌هایی که محل زادآوری اکثر گونه‌های آبزی است، می‌شود. به اعتقاد پروین فرشچی، صید ترال کل اکوسیستم دریایی را بر هم می‌زند. او می‌گوید: در روش صید ترال بیشتر از میزان تخمین پایداری آبزیان صید می‌شود. درحالی‌که مطالعات پایداری گونه‌ها انجام شده است.

بخش قابل‌توجهی از صید با هر روشی که انجام شود، شامل گونه‌های ضمنی است که در تور و قلاب ماهیگیر می‌افتد. ماهیگیران عموما این گونه‌ها را زخمی و بی‌جان به دریا برمی‌گردانند. در صید ترال تعداد صید‌های ضمنی زیادتر است و به گفته پروین فرشچی، بر صید ضمنی ترال اصلا نظارت صورت نمی‌گیرد. او می‌گوید: شیلات زیربار گزارش‌دهی در این‌باره نمی‌رفت و اصلا منکر صید ترال می‌شد و اکنون صید ترال باید به‌طور کلی برای همه ممنوع شود.

موضوع صید ترال به مجلس یازدهم نیز کشیده شده است. سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط‌زیست و منابع طبیعی مجلس با انتقاد شدید از این روش می‌گوید: صید ترال فعالیت صیادی‌های محیط‌زیست و معیشت پایدار منطقه را از بین می‌برد. از سازمان شیلات بابت نظارت‌ها تشکر می‌کنیم اما این نظارت‌ها کافی نیست و به‌طور قطع اگر محیط‌زیست و بستر دریا از بین برود، در سال‌های نه‌چندان دور هیچ‌گونه ماهی برای تامین معیشت پایدار مردم وجود نخواهد داشت.

منبع: همشهری