با کرونا تا ۱۴۰۰؟

با وجود اینکه به نظر می‌رسد اغلب ایرانیان به زندگی با کرونا خو کرده‌اند، اما هنوزم هم کرونا و آمار مبتلایان و جان‌باختگان آن محل بحث و گفت‌وگوی عمومی است. در تازه‌ترین گزارش‌ها از شمار مبتلایان و جان‌باختگان از سوی مسئولان، آمار جان‌باختگان رو به کاهش چشمگیری گذاشته و برخلاف آن آمار مبتلایان روند افزایشی کم‌رمقی را در پیش گرفته است. 

روز گذشته کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت گفت که بعداز ۷۰ روز، موارد فوتی روزانه به کمتر از ۴۰ مورد رسیده است. در کنار این آمار، تعداد مبتلایان به کووید- ۱۹ و قرمز شدن وضعیت چند استان از جمله خوزستان، سیستان‌وبلوچستان و لرستان نیز منتشر شد. آمارهایی که با افزوده شدن معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر و استاندار لرستان و ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت تکمیل شد. ابراهیم جنگی‌زهی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر روز گذشته گفت: «طی سه روز اخیر به‌طور متوسط روزانه ۲۰ نفر در جنوب استان سیستان‌وبلوچستان به کرونا مبتلا شده‌اند.» موسی خادمی، استاندار لرستان نیز درباره وضعیت بیماری در این استان گفت: «براساس استانداردهای وزارت بهداشت اکثر شهرهای لرستان در وضعیت قرمز و زرد قرار دارند و وضعیت سفیدی نداریم، استان لرستان کاملا در وضعیت هشدار قرار دارد.» 

خوزستان نیز که چند روزی می‌شود که استاندارش از سیر صعودی مبتلایان به بیماری کووید- ۱۹ خبر می‌دهد، براساس گفته‌های ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت همچنان در وضعیت شیوع کم و در حال نزدیک شدن به وضعیت متوسط قرار دارد. وضعیتی که به گفته مسئولان استان نشئت گرفته از کاهش هشیاری مردم درباره کرونا و عدم رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، افزایش شمار تعداد آزمایشگاه‌ها و افزایش شمار کسانی است که در طرح غربالگری شرکت کرده‌اند. با این حال، ایرج حریرچی در اظهارات اخیر خود دلیل تازه درباره افزایش شمار مبتلایان در خوزستان بیان کرده است. به گفته او، خوزستان دیرتر وارد پیک کرونا شده است و به همین دلیل صعودی است. او گفته: «استان‌هایی که پیک را در اواخر اسفند و اوایل فروردین تجربه کردند، پیک را در ایام تعطیلات کشوری، تعطیلی مدارس، سفرها و کسب‌وکارها سپری کردند، اما اکنون پیک در چند استان همزمان با بازگشایی‌هاست و تحمل مردم کم شده است.» در عین حال او اعلام کرده که این استان هنوز جزو استان‌های با شیوع کم تا متوسط ما نسبت به میلیون نفر جمعیت است و در حال نزدیک شدن به متوسط است.

معاون کل وزارت بهداشت روند صعودی این بیماری در ۸ استان درگیر با موج جدید بیماری را محدود به ۵ روز آینده دانسته و گفته است: «ما خودمان را محدود به سه روند صعود، نزول و ثبات نمی‌کنیم و روند صعودی را الزاما خیلی خطرناک نمی‌دانیم. روندهای صعودی که در برخی مناطق شاهدیم، روندهای صعودی کم‌رمق است و این روند صعودی حداکثر تا پنج روز ادامه دارد و با سیر صعودی اندک نه قابل توجه مواجه هستیم. به همین دلیل است که روند کلی کشور روند نزولی قابل توجه خود را حفظ می‌کند. ما در اکثر استان‌هایی که روندهای صعودی اندک و کم‌رمق داریم، ضرورتی برای افزایش تعطیلی یا اقدامات خاص نمی‌بینیم مگر در استان‌هایی مانند خوزستان. ممکن است یکی دو منطقه هم نزدیک به این روند باشند که با توجه به اختیارات استانداران موافقت با تعطیلی‌ها صورت می‌گیرد.» 

با این حال در آمارهای او نیز همانند گزارش رئیس‌جمهوری از وضعیت مناطق سفید، افزایش این مناطق را شاهد هستیم. حریرچی در این باره گفته است: «روند مناطق سفید صعودی است و تعداد مناطق سفید از ۱۳۲ به ۲۱۸ مورد رسیده است. در عین حال مناطق سبزی را هم تعریف کرده‌ایم که این مناطق سبز به تدریج اعلام خواهند شد. مناطق زرد و قرمز هم روند نزولی دارند.» 

آمارها از روند صعودی مبتلایان در ایران در حالی است که آمار جان‌باختگان رو به افول گذاشته و این رابطه معکوس میان این دو فاکتور برخلاف گذشته توجه‌ها را به خود جلب کرده است. عده‌ای این سوال را مطرح کرده‌اند که آیا پزشکان به درمان نسبی کرونا رسیده‌اند که شمار جان‌باختگان کاهش یافته یا دلیل دیگری برای این آمار وجود دارد؟ حق‌دوست، رئیس کمیته اپیدمیولوژی ستاد ملی مبارزه با ویروس کرونا گفته که «علت این افزایش در آمار به دلیل تغییر تمرکز ما از بیماران بستری در بیمارستان به کل جامعه است و آمار فعلی جان‌باختگان کرونا در روزهای اخیر مربوط به بیماران وخیمی است که حدود یک ماه قبل مبتلا شدند.» حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت به نوعی این موضوع را تشریح کرده که با هر بازگشایی و تصمیمی چند روز بعد تاثیرات خود را در روند شیوع بیماری نشان می‌دهد. او گفته: «معمولا موارد سرپایی ۵ روز تا یک هفته، بستری ۱۵ روز و مرگ‌ومیر یک ماه بعد از بازگشایی‌ها اثرات خود را نشان می‌دهند.» 

این اظهارات اما نشان می‌دهد همان‌طور که این روزها شاهد کاهش آمار جان‌باختگان کرونا هستیم، یک ماه دیگر باید چشم‌انتظار افزایش شمار مبتلایانی باشیم که این روزها به واسطه عادی‌شدن کرونا و کاهش هشیاری مردم درباره این بیماری افزایش یافته است. اگرچه هیچ‌کدام از مسئولان این روند را پیش‌بینی نکرده‌اند، اما سه سناریو برای آینده کرونا در ایران مطرح شده است که هر سه آن حکایت از همزیستی مسالمت‌آمیز ایرانیان با کرونا تا یک یا ۲ سال آینده به همراه تجربه دوباره اوج بیماری در فصل‌های آینده دارد. حریرچی درباره پیش‌بینی آینده کرونا گفته است: «قطعا بشر در طولانی‌مدت خواهد توانست بر ویروس کرونا غلبه کند. تاکید می‌کنم که در ۱۸ الی ۲۴ ماه آینده، خصوصا در کشورهایی که در حال حاضر درگیرند، همچنان با این ویروس درگیر خواهند بود. سه پیش‌بینی عمده موجود است؛ یکی اینکه در نیمکره شمالی ما در پاییز مجددا با موج‌هایی مواجه می‌شویم که گرچه شدت آن از اسفند و فروردین کمتر است، اما منجر به قرنطینه و تعطیلی‌هایی از کم تا زیاد خواهد شد. دوم اینکه مطابق با همه‌گیری آنفلوآنزای اسپانیایی که اوایل قرن گذشته بود، موج دوم خصوصا در پاییز و در نیمکره شمالی شدیدتر باشد و تعطیلات بیشتر و اقدامات بیشتری نیاز داشته باشد. پیش‌بینی سوم هم این است که در پاییز موج‌هایی خواهیم داشت، اما منجر به تعطیلی نخواهد شد.» 

او تاکید کرده که: «آنچه مسلم است این است که طی ۱۸ الی ۲۴ ماه آینده بسیاری از رفتارهای‌مان ر ا باید تغییر دهیم؛ رفتارهای خانوادگی، سفر، ملاقات‌ها و… بسیار باید کاهش یابد. در عین حال در این مدت باید تلاش کنیم که هر چه جنبه اقتصادی دارد و معیشت مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد به حداکثر برسانیم و هرچه که اثرات اقتصادی ندارد، اما منجر به انتشار کرونا می‌شود به حداقل برسانیم. ما دست به دست هم می‌توانیم در مقابله با این ویروس موفق باشیم.» حریرچی همچنین از مردم درخواست کرده که در تعطیلات پیش‌رو سفرها را به حداقل ممکن برسانیم، خصوصا تجمع در مکان‌های عمومی، هتل‌ها، مسافرخانه‌ها و حتی خود مسیر می‌تواند ویروس را منتشر کند و مضر باشد.