به گزارش ایسنا، پاسخگویی نسبت به نیازهای بالینی و غیر بالینی مردم جامعه و ارتقای سلامت آن‌ها، از اهداف اصلی بیمارستان‌ها محسوب می‌شود. دولت‌ها با استفاده از روش‌های صدور مجوز، ارزشیابی و اعتباربخشی به‌صورت دوره‌ای، عملکرد بیمارستان‌ها را ارزشیابی می‌کنند. منابع محدود بیمارستان‌ها اما پاسخگوی نیازهای نامحدود بیماران نیست و بیمارستان‌ها باید به‌جای تأکید بر کمیت خدمات بر کیفیت و ارزش خدمات متمرکز شوند. بنابراین، بیمارستان‌ها باید از بهره‌وری بالایی برخوردار باشند.
پژوهشگران و متخصصان امر بر این اعتقاد هستند که برای سنجش اثربخشی بیمارستان‌ها می‌توان از شاخص‌های کیفیت خدمات بیمارستان، کیفیت زندگی بیماران، مرگ‌ومیر بیماران و رضایت بیماران استفاده کرد. برای سنجش کارایی بیمارستان‌ها هم می‌توان از روش‌های تحلیل پوششی داده‌ها، روش‌های موسوم به تحلیل مرزی تصادفی و پابن‌لاسو و همچنین شاخص‌های کارایی استفاده کرد. به‌علاوه شاخص‌های عملکردی نظیر ضریب اشغال تخت، متوسط مدت اقامت بیمار در بیمارستان، گردش تخت و فاصله گردش تخت بیمارستان نیز برای بررسی کارایی بیمارستان‌ها استفاده می‌شوند.
در این رابطه، متخصصانی از دانشکده بهداشت دانشگاه تهران در مطالعه‌ای علمی پژوهشی، از طریق مرور نظام‌مند و فرا تحلیلی دو دهه تحقیق، به ارزشیابی عملکرد بیمارستان‌های ایران پرداخته‌اند.
مرور نظام‌مند استفاده شده در این پژوهش با تکیه بر کلیه مقالات منتشرشده مرتبط با ارزشیابی عملکرد بیمارستان‌های ایران انجام شده است. به گفته پژوهشگران، مرور نظام‌مند، با جستجوی ساختارمند و ارزشیابی کیفی مطالعات پیشین و سنتز نتایج آن‌ها، اطلاعات دقیق‌تر و جامع‌تری را در اختیار سیاست‌گذاران و مدیران قرار می‌دهد.
در این تحقیق، شش بانک اطلاعاتی فارسی و انگلیسی شامل PubMed،Magiran، Iranmedex،SID،Elsevier، Emerald و موتورهای جستجوگر Google و Google Scholar در بازه زمانی ۲۱ سال اخیر مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین، مجلات تخصصی در حوزه‌های کارایی، اثربخشی و بهره‌وری به‌ویژه در بخش بهداشت و درمان نیز بررسی شدند تا مقالات نمایه نشده در پایگاه‌های اطلاعاتی نیز بازیابی شوند.
نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه نشان داد که مطالعات ارزشیابی عملکرد بیمارستان‌ها در ایران بیشتر بر بعد کارایی تمرکز داشته و کمتر به شاخص‌های اثربخشی توجه داشته‌اند.
حامد دهنوی، پژوهشگر دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران و همکارش در این تحقیق می‌گویند: «بر اساس یافته‌های ما، بیشترین کارایی فنی مربوط به بیمارستان‌های تأمین اجتماعی کشور و دانشگاه‌های علوم پزشکی آذربایجان شرقی، همدان، تهران، یزد و گیلان بوده است. کمترین کارایی نیز به بیمارستان‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی خوزستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی اختصاص داشته است».
این محققان اضافه می‌کنند: «میانگین کارایی فنی بیمارستان‌های کشور بین ۰.۵۸۴ و ۰.۹۹۸ متغیر بوده است این موضوع نشان می‌دهد که کارایی بیمارستان‌های کشور، پایین بوده و نسبت ستاده‌های به‌دست‌آمده به داده‌های استفاده‌شده در این بیمارستان‌ها کمتر از یک است. بر همین اساس و طبق اطلاعات و آمار وزارت بهداشت، میانگین اشغال تخت بیمارستان‌های کشور حدود ۷۰ درصد و متوسط مدت اقامت بیماران در بیمارستان‌های کشور در سال ۱۳۹۶ برابر با ۲.۶ روز بوده است».
طبق این نتایج، برای ارزشیابی عملکرد بیمارستان‌ها باید از یک مدل سیستمی جامع شامل شاخص‌های ساختاری، فرآیندی و پیامدی (نتایج بالینی، عملیاتی و مالی) استفاده شود.
دهنوی و همکارش اعتقاد دارند: «بیمارستان‌ها در صورت اصلاح ساختار نظام سلامت، اجرای درست سطح‌بندی خدمات سلامت و پاسخگویی مناسب سازمان‌های بیمه‌ای، می‌توانند به‌عنوان یک بنگاه اقتصادی خوب عمل کنند. در چنین حالتی، بیمارستان‌ها با ارائه خدمات ضروری ایمن و باکیفیت، رضایت بیماران و سازمان‌های بیمه‌ای را تأمین می‌کنند. از طرف دیگر، سازمان‌های بیمه‌گر با پرداخت کامل و به‌موقع هزینه‌های درمان بیماران، امکان ادامه فعالیت اثربخش و کارآمد بیمارستان‌ها را فراهم می‌آورند».
نتایج این پژوهش که در نشریه «پایش» از انتشارات پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی منتشر شده‌اند، می‌توانند به سیاست‌گذاران و مدیران بخش سلامت کشور در آگاهی از عملکرد بیمارستان‌های کشور و برنامه‌ریزی برای ارتقای عملکرد آن‌ها کمک مؤثری کنند.
