ضرورت مصرف قطره آهن
آهن موجود در بدن کودک شیرخوار از زمانی‌که متولد می‌شود تا شش ماهگی به حداقل خود می‌رسد و اگر کودک آهن مورد نیاز را از طریق غذای کمکی و قطره آهن تامین نکند، منجر به کم خونی او در بزرگسالی می‌شود. به همین منظور استفاده از قطره آهن تا دو سالگی یک كار بسیار ضروی و در عین حال یکی از کارهای سخت مادر است. چراکه برای اکثر کودکان طعم این قطره خوشایند نیست اما رفته‌رفته به طعم آن عادت می‌کنند البته اگر مثل من بد شانس نباشید و تا پایان دوسالگی کودک‌تان طعم هیچ نوع قطره آهنی را پسند نکند! که خُب در این‌صورت دردسرتان بیشتر هم می‌شود!
پس از هر بار مصرف قطره، باید دندان‌ها یا حتی لثه کودک با آب و مسواک مخصوص تمیز شود، چون به‌شدت تاثیر بدی روی دندان‌های کودک می‌گذارد و اگر تمیز نشود نتیجه سیاهی و خرابی دندان بچه است.
برای شروع غذای کمکی چه سنی مناسب است؟
ما مادران برای شروع تغذیه کودک خود نیاز به صبر و حوصله فراوان داریم چراکه یک دوره جدید در زندگی فرزندمان محسوب می‌شود و والدین به‌خصوص مادر نقش بسیار مهمی در دریافت غذای کودک دارند، چراکه اگر کودک از غذاخوردن لذت ببرد زودتر یاد می‌گیرد که شخصا غذا بخورد و خود را سیر کند.
از شش ماهگی بدن کودک نیاز به تغذیه‌ای فراتر از شیر مادر یا شیر خشک را دارد و فقط با شیر احساس سیری نمی‌کند. در این سن اکثر کودکان شروع به دندان درآوردن می‌کنند و از خوردن و جویدن بیشتر لذت می‌برند. شروع‌کردن تغذیه کمکی قبل از شش ماهگی احتمال ایجاد مشکلات گوارشی را بالا می‌برد همچنین دیر شروع‌کردن آن نیز باعث کاهش وزن کودک و همچنین تمایل کمتر کودک به خوردن غذا و آشناشدن با طعم‌های جدید می‌شود. درنتیجه بهترین زمان برای شروع غذای کمکی پایان شش ماهگی است. البته این صرفا توصیه یک مادر نیست بلکه بسیاری از پزشکان هم درباره غذای کمکی همین زمان را توصیه می‌کنند. با این حال بهتر است حتما قبل از شروع غذای کمکی با پزشک کودک خود درباره زمان و نوع این غذا مشورت کنید.
غذای کمکی چه ویژگی دارد؟
غذاهای کمکی را می‌توانیم به دو دسته کلی تقسیم کنیم، غذاهای کمکی آماده و خانگی. اگر بخواهیم به صورت کلی این دو نوع غذا را بررسی کنیم می‌توان گفت غذایی که مادر در خانه تهیه می‌کند به مراتب بهتر از غذای آماده است. چراکه مواد غذایی سالم و مشخص هستند و اگر کودک به خوراکی خاصی حساسیت داشته باشد به‌راحتی می‌توانیم تشخیص دهیم، طعم آن به طعم غذای خانواده نزدیک است و هزینه آن نیز بسیار کمتر از غذای آماده است.
البته نمی‌توانیم انکار کنیم که غذاهای آماده در شرایط خاص بسیار مفید و به‌جا هستند و به مادر خیلی کمک می‌کنند، مثلا زمانی‌که بیرون هستم و دسترسی به گرم‌کردن غذا یا نگه‌داری آن در یخچال را نداریم غذاهای آماده گزینه بسیار مناسبی هستند. نکته مثبت دیگری که غذاهای کمکی آماده دارند این است که با توجه مواد تشکیل‌دهنده و شکر موجود در آن، با مصرف مداوم باعت وزن‌گیری کودک می‌شوند.
با وجود همه این توضیحات درنهایت انتخاب به کودک برمی‌گردد گاهی کودکان به خاطر نرم‌بودن غذای آمده از خوردن سوپ و غذای خانگی اجتناب می‌کنند. بهتر است برای جلوگیری از این مشکل اولین غذای کمک خانگی باشد تا کودک ابتدا با طعم و مزه دست پخت مادر آشنا شود تا انتخاب او غذای خانگی باشد!
شروع غذای کمکی
شروع تغذیه کودک از ابتدای هفت ماهگی با یک قاشق مرباخوری است سپس با توجه با اشتیاق کودک این مقدار زیاد می‌شود. برای این‌که متوجه حساسیت کودک به ماده غذایی خاصی شویم باید بین اضافه‌کردن ماده‌های غذایی سه روز فاصله بگذاریم. در مورد سبزیجاتی مانند سیب‌زمینی ، هویج و گشنیز که احتمال نبود حساسیت آن بیشتر است می‌توانیم به صورت روزانه در غذای کودک‌مان اضافه کنیم. غلظت غذای کمکی برای دفعات اول، باید کمی غلیظ‌تر از شیر مادر باشد و کم‌کم غلطت آن بیشتر شود تا به غلظت ماست معمولی برسد، و سپس به‌تدریج با توجه بلع کودک غلظت آن بیشتر شود طوری‌که با کج‌کردن قاشق به راحتی نریزد.
در تجربه اولین تغذیه پسر من، با تغییر قوام مدفوع او مواجه شدم و متوجه شدم که نباید غذای کمکی رقیق را خیلی ادامه دهم و باید روزانه به غلظت غذای کمکی اضافه کنم، پس از مشورت با دکتر متوجه شدم که تغییر قوام مدفوع و رنگ آن خیلی طبیعی است!
برنامه غذایی کودک را معمولا پس از چکاپ ماهانه دکتر برای من یادداشت می‌کرد، او مواد اولیه سوپ را نیز تاکید می‌کرد که به ترتیب باید اضافه می‌کردم؛ البته برنامه غذایی هر دکتر می‌تواند کمی متفاوت باشد. من در این دوران از یک کتاب تغذیه شیرخوار که 14 پزشک نوشته بودند کمک گرفتم و سعی می‌کنم در این مقاله با دقت هر چه تمام‌تر تجربه‌های خودم و توصیه‌های دکتر را بیان کنم.
برنامه غذایی ماه هفتم
هفته اول: فرنی آردبرنج و بعد حریره بادام
هفته دوم: برنامه قبلی سوپ با استفاده از گوشت
هفته سوم: پوره انواع سبزيجات
هفته چهارم: سوپ (سیب‌زمینی، هویج، گشنیز و آب‌گوشت یا مرغ)
از میوه‌ها از سیب و موز می‌توان به‌عنوان اولین ماده غذایی برای کودک استفاده کرد.
توجه داشته باشید که غذای کودک باید به‌تدریج زیاد شود به این صورت که از یک قاشق مرباخوری شروع کنیم و کم‌کم با توجه به نیاز کودک بیشترش کنیم تا به پنج الی 10 قاشق مرباخوری برسیم.
به سوپ کودک نباید نمک، شکر یا ادویه اضافه کرد!
برای نرم‌کردن پوره سبزیجات (سبزیجات مجاز برای این سن سیب‌زمینی، هویج) می‌توان از شیر مادر یا شیر خشکی که کودک استفاه می‌کند یا کره استفاده کرد.
برنامه غذایی ماه هشتم:
در این ماه غذاهای کودک متنوع‌تر و قوام غذا بیشتر می‌شود.
از ماه هشتم زرده تخم‌مرغ، ماست، پنیر پاستوریزه کم نمک، خرما ، میوه یا آب‌میوه نیز به برنامه غذایی کودک اضافه می‌شود.
برای پختن تخم‌مرغ بهتر است پس از به جوش آمدن آب، پخت به مدت 15 دقیقه دیگر ادامه داشته باشد تا زرده تخم‌مرغ کاملا صفت و میکروب‌های بیماری‌زای آن از بین بروند.
برای این ماه می‌توانیم به سوپ کودک‌مان حبوبات اضافه کنیم که سبک‌ترین آن عدس است و البته گزینه خوبی برای اضافه‌کردن حبوبات در سوپ. (به‌غیر از نخود و لپه).
کودک از هشت ماهگی می‌تواند با کمک دست‌هاي خود غذا بخورد. برای تقویت مهارت کودک‌مان می‌توانیم از غذاهای انگشتی مانند سیب‌زمینی پخته و ریز خُردشده یا هویج، یا نخودفرنگی استفاده کنیم تا غذاخوردن برایش تبدیل به یک مهارت و بازی شود.
ماه نهم و دهم
در این سن کودکان می‌توانند از غذاهایی مانند حلیم و برنج استفاده کنند. در این ماه به برنامه غذایی ماه گذشته نان، ماکارونی و رشته فرنگی اضافه می‌شود.
همچنین تعداد دفعات تغذیه کودک به سه بار در روز رسیده است پس می‌توانیم دو میان وعده کوچک نیز به برنامه غذایی‌شان اضافه کنیم میان وعده‌ها می‌توانند پوره سبزیجات با انواع میوه‌ها مانند موز، سیب، زردآلو رسیده، انبه (در بعضی از کودکان موجب حساسیت می‌شود) هندوانه، گرمک ... باشد.
ماه یازدهم و دوازدهم
در این سن کودک دیگر کاملا مهارت جویدن را یاد گرفته است و با آشکارشدن دندان‌هایش می‌تواند تکه‌هایی از غذا را بکند و به عقب دهان ببرد و ببلعد. کودکی نیز که در این سن دندان نداشته باشد این کار را با لثه خود انجام می‌دهد.
در این سن کودک دیگر می‌تواند تمام ماده‌های غذایی را میل کند، البته غیر از مواردی که به آن حساسیت دارد. ماهی نیز به برنامه غذایی کودک اضافه می‌شود.
با توجه به مقدار ویتامین و ارزش غذایی که گوشت قرمز و مرغ دارند بهتر است همیشه از آب‌گوشت و خود گوشت در غذای کودک استفاده شود. ماهیچه گوسفندی بسیار با خاصیت است و به پسر من برای وزن‌گیری بسیار کمک کرد.
مصرف اسفناج و بادمجان و میوه‌هایی از خانواده توت تا دو سالگی برای کودکان توصیه نمی‌شود.
برای میان وعده کودکان در این ماه می‌توان بستنی و بیسکویت‌های ساده بدون کرم را نیز اضافه کرد.
و در پایان یادآوری می‌کنم که بهتر است غذای کودکان تا دو سالگی با کمترین نمک و ادویه تهیه شود. ضمن این‌که با توجه به شرایط متفاوت هر کودک قبل از شروع تغذیه کمکی، حتما با پزشک کودک خود درباره زمان، نوع و طرز تهیه آن مشورت کنید.
