به گزارش قلم نیوز و به نقل از ایرنا، ثبت رقم جدیدی از صادرات نفت، بار دیگر اثبات کرد دیپلماسی اقتصادی هوشمندانه و بهره‌برداری از ظرفیت‌های فنی و مدیریتی، می‌تواند ایران را به‌عنوان بازیگری کلیدی در بازار جهانی نفت تثبیت کند. اکنون این موفقیت پنجره‌ای تازه به سوی تقویت زیرساخت‌ها و تنوع‌بخشی به اقتصاد ملی گشوده است.
این عدد را نه مقامات داخلی، بلکه شرکت بین‌المللی ردیابی نفتکش‌ها «ورتکسا» اعلام کرده است؛ موسسه‌ای معتبر که داده‌های آن از مسیر تحلیل‌های ماهواره‌ای و رصد دقیق تحرکات دریایی، مبنای ارزیابی بازار انرژی در سطح جهانی قرار می‌گیرد. همین امر، اعتبار و اهمیت این دستاورد را دوچندان می‌سازد.
بر اساس داده‌های ورتکسا، میانگین صادرات نفت خام ایران در بازه اول تا بیستم ژوئن ۲۰۲۵ ( 11 خرداد تا 9 تیر) به ۱.۸ میلیون بشکه در روز رسید که بالاترین سطح ثبت‌شده تاکنون است. همچنین تحلیل‌های موسسه کپلر نشان می‌دهد که میانگین صادرات ایران تا بیست‌وهفتم ژوئن حدود ۱.۴۶ میلیون بشکه در روز بود که رشدی ۴۶ درصدی نسبت به ماه ژوئن را نشان می‌دهد.
این جهش صادراتی در حالی رقم خورد که تحریم‌های موسوم به «فشار حداکثری» آمریکا همچنان به قوت خود باقی است. دونالد ترامپ که از ابتدای دوره ریاست‌جمهوری خود بارها تاکید کرده بود فروش نفت ایران را به صفر خواهد رساند و در همین راستا، بهمن ماه سال گذشته خزانه داری این کشور وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران را نیز در فهرست تحریم‌های مستقیم قرار داد، این‌بار با شکست مواجه شد.
تیر تحریم‌های آمریکا و متحدانش در حالی بار دیگر به سنگ خورد که صادرات نفت خام ایران نه‌تنها متوقف نشد، بلکه در روزهایی که جمهوری اسلامی ایران ۱۲ روز جنگ تحمیلی را پشت سر می‌گذاشت، روندی صعودی به خود گرفت و رکوردی تاریخی به ثبت رساند. در واقع، عملکرد مدیریت ارشد صنعت نفت به‌ویژه شخص وزیر نفت که تنها وزیر تحریمی دولت چهاردهم به‌شمار می‌رود، نقش تعیین‌کننده‌ای در استمرار صادرات، حفظ ثبات و عبور از بحران ایفا کرد.
دیپلماسی انرژی، بهره‌برداری از ظرفیت‌های لجستیکی و اتخاذ تصمیمات راهبردی در وزارت نفت، مجموعه‌ای از اقدامات را رقم زد که ثبات در روند صادرات را تضمین کرده است. طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، میانگین صادرات نفت ایران در نیمه نخست سال ۲۰۲۵ میلادی نزدیک به ۱.۷ میلیون بشکه در روز بود که نشان‌دهنده استمرار و تعادل در مسیر فروش نفت است.
موفقیت ایران در ثبت رکورد ۱.۸ میلیون بشکه صادرات روزانه نفت در ژوئن ۲۰۲۵، نشان‌دهنده بلوغ مدیریتی و پایداری استراتژی انرژی کشور است. این موفقیت در میانه فشارهای تحریمی و تنش‌های ژئوپلیتیکی، گواه اراده قوی در دیپلماسی اقتصادی و بهره‌برداری هوشمندانه از ظرفیت‌های فنی است.
اکنون ایران به عنوان سومین صادرکننده بزرگ اوپک، در آستانه رقابت جدی‌تر در بازارهای جهانی قرار دارد و با برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند از این موج صادراتی برای رونق تولید داخلی و تقویت زیرساخت‌ها استفاده کند؛ امری که مسیر رشد پایدار اقتصاد را هموار خواهد ساخت.
از تحریم وزیر تا رد کاهش صادرات
همانگونه که اشاره شد، بهمن ماه پارسال محسن پاک‌نژاد وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران، به دلیل تلاش برای افزایش صادرات نفت از سوی ایالات متحده آمریکا تحریم شد، تحریمی جدید در واکنش به یک تلاش ملی گرایانه. اما پاک‌نژاد از تلاش برای بهبود صادرات نفت کوتاه نمی آید تا آنجا که در جمع رسانه ها ضمن رد کاهش فروش نفت کشورمان، اعلام کرد: طبیعتاً تحریم‌ها با هدف اعمال محدودیت در فروش نفت اعمال شده‌اند، اما ما نیز متناسب با این محدودیت‌ها، راهکارهای خاص خود را در پیش گرفته‌ایم. به همین دلیل این تحریم‌ها تاثیر قابل‌توجهی بر روند فروش نفت خام ایران طی سال‌های اخیر نداشته‌اند.
وی درباره اینکه ایران همچنان نفت را به‌عنوان منبع درآمد می‌بیند یا به سمت توسعه حرکت کرده است، خاطرنشان‌کرد: ما نفت را به‌عنوان یک ثروت ملی تلقی می‌کنیم، اما در عین حال تلاش داریم مفهوم «صیانت از ذخایر» را نیز به‌درستی معنی کنیم. برخی تصور می‌کنند صیانت از ذخایر به‌معنای باقی‌ماندن نفت در زیر زمین برای نسل‌های آینده است، اما واقعیت این است که طبق برآوردهای بین‌المللی، جهان ممکن است در آینده به‌تدریج به سمت کاهش نقش سوخت‌های فسیلی در تامین انرژی حرکت کند.
وزیر نفت ادامه‌داد: البته این دیدگاه مخالفانی هم دارد و بسیاری معتقدند تا زمانی که سوخت‌های فسیلی وجود دارند، همچنان نقش اصلی را در تأمین انرژی ایفا خواهند کرد. بنابراین هرچقدر بتوانیم در شرایط اقتصادی مناسب، با رعایت صرفه و مقیاس‌های اقتصادی، نفت خام را استخراج و به ثروت‌های مولد روی زمین تبدیل کنیم، درواقع برای آینده کشور سرمایه‌گذاری کرده‌ایم.
پاک‌نژاد درباره تفاوت رویکرد دولت دوم ترامپ با دوره اول ریاست‌جمهوری او نیز گفت: در دوره پیشین و اکنون همواره شعارهایی درباره محدودسازی فروش نفت ایران مطرح شده است، اما ما باور داریم که می‌توانیم از این محدودیت‌ها عبور کنیم. تجربه نیز نشان داده است که این فشارها تأثیر تعیین‌کننده‌ای بر ادامه روند صادرات نفت ایران نداشته‌اند.
رد پای نفت ایران در انرژی جهانی
واقعیت آن است که از زمان کشف نفت به عنوان یک سوخت و آغاز فرایند بهره برداری و صادرات آن، همواره نام ایران در عرصه های مختلف می درخشید و این موضوع هم سبب شده است که ایران به یکی از بازیگران بزرگ حوزه انرژی جهان تبدیل شود تا آنجا که هر نوع تهدید و تحریم آن، تاثیری بر قیمت های جهانی و تولید دیگر کشورها داشته باشد.
نفت ایران اگرچه در شرایط تحریمی قرار دارد، اما جهانیان این را می دانند و پذیرفته اند که حذف نام ایران به عنوان یکی از قدیمی ترین کشورهای تولید و صادرکننده نفت از لیست صادرکنندگان نفتی جهان، امری بعید است و هر تلاشی برای این امر، دودی است که به چشم خود تحریم کنندگان و سپس هم پیمانانشان خواهد رفت.
در این رابطه جدیدترین آمارهای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) حاکی از آن است که ایران با نزدیک به ۱۴ درصد رشد درآمدهای حاصل از صادرات نفت در سال ۲۰۲۴ میلادی، عنوان بیشترین افزایش درآمد نفتی در میان اعضای این سازمان را به خود اختصاص داده است.
رشد درآمدهای نفتی ایران
بر این اساس ایران در سال گذشته میلادی، بیش از ۴۶ میلیارد و ۷۷۶ میلیون دلار درآمد حاصل از صادرات نفت کسب کرده که این مقدار در سال ۲۰۲۳ نزدیک به ۴۱ میلیارد و ۱۲۹ میلیون دلار بوده است. پس از ایران، ونزوئلا بهترین عملکرد را به لحاظ افزایش درآمدهای نفتی به خود اختصاص داده و از ۱۳ میلیارد و ۸۸ میلیون دلار در سال ۲۰۲۳ به ۱۸ میلیارد و ۳۷۲ میلیون دلار در سال ۲۰۲۴ رسیده است.
نکته جالب توجه اینکه فقط چهار عضو اوپک در سال ۲۰۲۴ میلادی به عملکرد مثبت در زمینه افزایش درآمدهای نفتی دست یافته‌اند و به غیر از ایران و ونزوئلا، نیجریه با رشد یک میلیارد دلاری و گینه استوایی با رشد خفیف ۳۹ میلیون دلاری در رتبه‌های بعدی قرار دارند. این در حالی است که درآمد اعضای اوپک از محل صادرات نفت، در مجموع چهار درصد کاهش یافته و از ۶۷۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ به حدود ۶۵۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ رسیده است.
در این میان درآمدهای نفتی عربستان سعودی در سال ۲۰۲۴ بیش از ۲۴ میلیارد دلار کاهش یافته و به ۲۲۳ میلیارد دلار رسیده است. کویت نیز افت ۹ میلیارد دلاری را تجربه کرده و در این سال نزدیک به ۶۹ میلیارد دلار درآمد نفتی داشته است.
