پوشش بیمه اجتماعی یکی از خواسته‌های مهم بافندگان فرش و شاغلان صنایع دستی است که به موجب تصویب قانون بیمه‌های اجتماعی قالیبافان، بافندگان فرش و شاغلان صنایع دستی شناسه دار در سال ۱۳۸۸ به جریان افتاد اما این قانون در برخی سالها به دلیل عدم پیش بینی منابع مالی و کمبود بودجه به اجرا درنیامد.
در لایحه بودجه ۱۴۰۱ بر معافیت کامل بیمه‌ای بیمه‌شدگان بدون کارفرما در سازمان تامین اجتماعی از جمله مشمولان قانون بیمه‌های اجتماعی قالیبافان، بافندگان فرش و شاغلان صنایع دستی شناسه‌دار تصریح شده است.
البته در این قانون معافیت کامل بیمه‌ای مشروط به ارزیابی آزمون وسع توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و قرار گرفتن در چهار دهک اول درآمدی شده است.
همچنین در مورد بیمه‌شدگان قرار گرفته در دهک‌های پنجم تا هفتم درآمدی، به ازای هر دهک سه درصد از معافیت بیمه‌ای موجود کسر شده و دهک‌های هشتم و بالاتر مشمول معافیت‌های بیمه‌ای نخواهند بود.
مطابق آمارهای موجود و تایید مرکز ملی فرش به عنوان متولی فرش ایران، نزدیک به یک میلیون بافنده فرش در کشور وجود دارد که از این تعداد حدود ۲۲۰ هزار نفر تحت پوشش بیمه هستند.در بخش صنایع دستی نیز آمارها از وجود یک میلیون نفر شاغل در حوزه صنایع دستی خبر می‌دهد که با احتساب خانوارهایشان بیش از سه میلیون نفر را شامل می شوند.
رئیس کمیسیون بانوان اتاق تعاون ایران معتقد است: با توجه به تغییر سیاست بیمه تأمین اجتماعی مبنی بر حذف بیمه صنعتگران حوزه فرش و صنایع دستی در کشور بسیاری از این صنعتگران دچار چالش هایی در امور خدمات رفاهی و درمانی شده اند و این قشر از جامعه جزو اعضای خانواده بزرگ تأمین اجتماعی قرار نگرفته‌اند.
خاطره استاد رضایی ـ می گوید: با تلاش‌های اتاق تعاون ایران در برخی از نقاط کشور تفاهم نامه‌هایی به منظور بیمه این قشر امضاء شده، اما نکته قابل توجه اینجا است که ورود از حوزه صنعت فرش صورت گرفته و صنایع دستی عملا در کنار این حوزه قرار گرفته است.
به گفته وی، جامعه هدف در اولویت اتاق تعاون ایران، بانوان هستند که در سه حوزه صنعت فرش، صنایع دستی و مشاغل خانگی فعالیت دارند.
رئیس کمیسیون بانوان اتاق تعاون ایران با اشاره به وجود ۱۱ هزار تعاونی زنان در ۳۱ استان کشور و ۲۵ اتحادیه صنایع دستی بر لزوم استفاده از ظرفیت اتاق تعاون با نمایندگی کمیسیون بانوان به منظور گسترش نمایندگی‌های صندوق بیمه به عنوان کارگزار و بهره مندی آنها از خدمات بیمه اجتماعی تاکید دارد.
استاد رضایی جامعه هدف صنایع دستی را بیش از ۳.۵ میلیون نفر با احتساب خانواده عنوان کرده و می گوید: این بخش یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر را به صورت مستقیم به عنوان سرپرست خانواده در برگرفته است.
به گفته وی از سال ۱۳۹۳ شاغلان صنایع دستی و جمعیتی که از این طریق ارتزاق می کردند، به دلیل عدم بهره مندی از مزایای بیمه اجتماعی دچار بحران و مشکلات بسیاری شده و از بیمه تامین اجتماعی محروم مانده اند.
در حال حاضر سهمیه بیمه تامین اجتماعی برای بیمه قالیبافان و شاغلان صنایع دستی وجود ندارد و تنها سهمیه موجود پرداخت حق بیمه آزاد به صندوق تامین اجتماعی یا عضویت در صندوق بیمه روستاییان و عشایر است که منوط به سکونت در روستاها یا شهرهای کوچک کمتر از ۲۰ هزار نفر جمعیت است.
اگر چه در لایحه بودجه ۱۴۰۱ بر معافیت کامل بیمه‌ای بیمه‌شدگان بدون کارفرما در سازمان تامین اجتماعی از جمله قالیبافان، بافندگان فرش و شاغلان صنایع دستی شناسه‌دار اشاره شده اما در این قانون معافیت کامل به ارزیابی آزمون وسع توسط وزارت کار و قرار گرفتن در چهار دهک اول درآمدی منوط شده است؛ یعنی چنانچه یک بافنده یا صنعتگر در چهار دهک اول درآمدی باشد، مشمول معافیت کامل بیمه‌ای می شود و اگر در دهک پنجم تا هفتم درآمدی قرار گیرد به ازای هر دهک سه درصد از معافیت بیمه‌ای موجود کسر می شود و در صورتی که جزو دهک‌های هشتم و بالاتر باشد مشمول معافیت بیمه نخواهد بود و باید به صورت خویش فرما حداقل ۲۷ درصد دستمزد ماهانه خود را پرداخت کند تا بیمه شود.
صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر با سابقه ۱۷ ساله محدودیتی در جذب بیمه شده ندارد و هر فرد ساکن روستا و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر که در حوزه فرش و صنایع دستی، کشاورزی شاغل باشد می‌تواند تحت پوشش بیمه این صندوق قرار گیرد اما پوشش بیمه اجتماعی و مزایای آن برای بافندگان و شاغلان صنایع دستی از اهمیت بیشتری برخوردار است.
به گزارش ایسنا، بر اساس آیین‌نامه اجرایی قانون بیمه‌های اجتماعی قالیبافان، بافندگان فرش و شاغلان صنایع دستی شناسه‌دار مصوب سال ۱۳۸۸، همه بافندگان کشور می‌توانند با دریافت گواهی از سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای و تایید ادارات صنعت، معدن و تجارت، از مزایای بیمه تامین اجتماعی بهره‌مند شوند، این در حالی است که عدم تامین اعتبار و عدم تخصیص منابع و مبالغ مصوب در بودجه مشکلات زیادی را برای قالیبافان و شاغلان صنایع دستی به وجود آورده است؛ به نحوی که در سالهای گذشته ریزش و خروجی تدریجی بافندگان و صنعتگران از حوزه فرش و صنایع دستی را به دنبال داشته است.
