احتمال حذف واکسن سینوفارم از سبد واکسیناسیون کشور

قلم‌نیوز:همچنین تا زمانی که همه گیری کرونا در سطح جهان وجود دارد، واکسیناسیون عمومی کرونا در کشورمان نیز رایگان خواهد بود و بنابراین اگر قرار باشد که دُز سوم واکسن کرونا به تمام ایرانیان تزریق شود، قطعا تزریق این دُز هم رایگان خواهد بود.

واکسن سینوفارم یکی از مهمترین واکسن‌های تولیدشده ضد کرونا در سطح جهان است که در کشور چین تولید می‌شود. واکسن سینوفارم تاییدیه سازمان بهداشت جهانی را دریافت کرده، اما اخیرا گمانه زنی‌هایی درباره واردات نوع کم کیفیت واکسن سینوفارم به ایران که فاقد این تاییدیه است، مطرح شده است. باید توجه داشت که دو پلتفورم مختلف واکسن سینوفارم در کشور چین تولید می‌شود که با وجود برخی گزارش‌های رسانه‌ای درباره واردات پلتفورم فرعی واکسن سینوفارم به ایران، مسئولان بهداشتی کشور تاکید دارند که تمام واکسن‌های سینوفارم وارداتی به ایران صرفا از پلتفورم اصلی آن هستند.

آیا واکسن سینوفارم کم کیفیت به ایران وارد شده است؟

در روز‌های اخیر گمانه زنی‌های مختلفی در فضای رسانه‌ای کشور درباره ایمنی زایی پایین واکسن سینوفارم مطرح شده است، مساله‌ای که با توجه به این که بیش از سه چهارم واکسن‌های کرونای وارداتی به ایران را واکسن سینوفارم تشکیل می‌دهد و عمده ایرانیانی که تا کنون واکسینه شده اند، این واکسن را دریافت کرده اند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

در این میان برخی رسانه‌ها این طور گزارش داده اند که دو نوع واکسن سینوفارم در کشور چین تولید می‌شود که پلتفورم اصلی آن در پکن و پلتفورم فرعی که از ایمنی زایی کمتری برخوردار است در شهر ووهان تولید می‌شود. براساس این گزارش ها، با توجه به شرایط تحریمی کشور، جمعیت هلال احمر که مسئولیت اصلی واردات واکسن سینوفارم را برعهده دارد، تا کنون بیشتر واکسن‌ها را از منبع تولیدکننده آن در ووهان وارد کرده است.

رسانه‌هایی که این گزارش را انتشار داده اند، تاکید دارند که واکسن‌های سینوفارم وارداتی به ایران اغلب از نوع کم کیفیت آن هستند و به همین دلیل، عمده واکسن‌هایی که تا کنون در ایران استفاده شده است، از کیفیت مناسبی برخوردار نیست. این موضوع زمانی اهمیت می‌یابد که بدانیم دو هفته پیش دکتر علی شریفی زارچی، سرپرست مرکز مدیریت آمار وزارت بهداشت در نامه‌ای به دکتر سعید نمکی، وزیر پیشین بهداشت اعلام کرد که ۲ هزار و ۷۲ نفر از ایرانیان بیش از دو هفته بعد از دریافت دُز دوم واکسن کرونا بر اثر ابتلا به این بیماری فوت کرده اند.

در این نامه همچنین تاکید شده بود تعداد ایرانیانی که بعد از دریافت هر دو دُز واکسن بر اثر ابتلا به کرونا از دنیا رفته اند، حدود ۷۵ برابر شاخص جهانی است و برخی رسانه‌ها نیز از کنار هم گذاشتن این نامه و گزارش مربوط به واردات واکسن سینوفارم از ووهان، این طور نتیجه گرفته اند که ممکن است، چون واکسن‌های سینوفارم کم کیفیت وارد کشورمان شده باشند، این واکسن‌ها نتوانسته اند ایمنی لازم را در میان ایرانیان دریافت کننده آن ایجاد کنند و به همین دلیل، شاهد آمار بسیار بالاتر مرگ و میر در ایران بعد از دریافت واکسن کرونا نسبت به سایر کشور‌ها هستیم.

لزوم انجام مطالعه‌ای جامع درباره اثربخشی واکسن سینوفارم در ایران

در این میان، اما دکتر کیانوش جهانپور، رئیس مرکز اطلاع رسانی وزارت بهداشت در واکنش به گزارش‌های رسانه‌ای درباره بی کیفیت بودن واکسن‌های سینوفارم وارداتی به کشور، تاکید کرده است که تمام واکسن‌های سینوفارم واردشده به ایران از پلتفورم اصلی آن هستند و از منبع تولیدکننده در شهر پکن خریداری شده اند و تاییدیه سازمان بهداشت جهانی را نیز دارند. البته باید توجه داشت که کارآیی همان پلتفورم اصلی واکسن سینوفارم نیز طبق مطالعات انجام شده در خود چین حدود ۷۰ درصد اعلام شده است.

دکتر حمید سوری، رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی و واکنش سریع اپیدمی کرونا نیز در واکنش به نامه سرپرست مرکز مدیریت آمار وزارت بهداشت به وزیر پیشین، با ارسال نامه‌ای به نمکی، نامه شریفی را سرشار از اشکالات تحلیلی دانسته و از نظر علمی آن را زیر سوال برده و تاکید کرده است که در نامه شریفی به نمکی، از داده‌های خام استنتاج نادرستی صورت گرفته است.

رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا همچنین با تاکید بر این که واکسن‌های سینوفارم واردشده به کشور کم کیفیت نیستند، عنوان کرد: ما نمی‌توانیم براساس نمونه‌های پراکنده درباره ابتلای برخی ایرانیان به کرونا بعد از دریافت دو دُز واکسن سینوفارم، این واکسن‌ها را بی کیفیت بدانیم، بلکه باید مطالعه‌ای جامع روی تعداد زیادی از افرادی که واکسن سینوفارم دریافت کرده اند، انجام شود و سطح آنتی بادی ایجادشده در این افراد بعد از دریافت دو دُز از این واکسن مشخص شود.

وی با بیان این که تا کنون شواهدی قوی درباره کم کیفیت بودن واکسن‌های سینوفارم استفاده شده در ایران به دست نیامده است، گفت: مطالعاتی که تا به حال درباره واکسن سینوفارم انجام شده، نشان می‌دهد با وجود این که کارآیی آزمایشگاهی این واکسن از سایر واکسن‌ها کمتر است، اما در عمل اثربخشی واکسن سینوفارم در مقایسه با دیگر واکسن‌ها تفاوت چندانی ندارد و در حال حاضر نباید به بحث‌هایی بپردازیم که مردم را از واکسیناسیون نگران کند.

روابط سیاسی و تجاری در نوع واکسن وارداتی به کشور‌ها نقش دارد

سوری در همین راستا تاکید کرد: قطعا سودی که ما از پوشش بالای واکسیناسیون در کشور کسب می‌کنیم، بسیار بیشتر از ضرر احتمالی است که متوجه برخی بیماران می‌شود. تا کنون هم هیچ مستندی درباره کم کیفیت بودن واکسن‌های سینوفارم واردشده به کشورمان وجود ندارد و این مساله در حال مطالعه است و اگر در نتایج این مطالعه مشخص شود که واکسن‌های سینوفارم استفاده شده کم کیفیت بوده، ممکن است تصمیماتی درباره برچیده شدن این واکسن از سبد واکسیناسیون کشور گرفته شود.

این متخصص اپیدمیولوژی با اشاره به محدودیت سنی تزریق واکسن آسترازنکا اظهار داشت: همان طور که اکنون تزریق واکسن آسترازنکا برای برخی گروه‌های سنی در سطح جهان محدود شده است، ممکن است که تزریق واکسن سینوفارم نیز در آینده برای برخی افراد در ایران محدود شود. اما در حال حاضر براساس شعار سازمان بهداشت جهانی، ما هم معتقدیم که بهترین واکسن، در دسترس‌ترین آنهاست.

رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا در پاسخ به این سوال که چرا بیشتر واکسن‌های واردشده به ایران را واکسن سینوفارم تشکیل می‌دهد، عنوان کرد: نوع واکسن‌های واردشده به کشور‌های مختلف به سیاست‌های کلان و ارتباطات تجاری بین کشور‌ها ارتباط دارد، زیرا اکنون تقاضا برای خرید واکسن کرونا در سطح جهان بسیار بیشتر از میزان عرضه آن است و این طور نیست که بازار جهانی از انواع واکسن‌های کرونا اشباع شده باشد و ما در این زمینه قدرت انتخاب داشته باشیم.

اولویت اصلی؛ افزایش میزان تولید و ارتقای کیفیت واکسن‌های داخلی

سوری با تاکید بر این که اولویت اصلی کشور افزایش میزان تولید واکسن‌های داخلی و ارتقای کیفیت آنهاست، گفت: ما هنوز نمی‌دانیم که اثربخشی واکسن‌های مختلف کرونا در افراد واکسینه شده دقیقا تا چند ماه خواهد بود. اما تا کنون ثابت شده است که دریافت کنندگان واکسن احتمالا به دُز سوم هم نیاز دارند و همین مساله می‌تواند تقاضا برای خرید واکسن کرونا در سطح جهان را بیشتر کند و در این بازار ممکن است که برخی کشور‌ها از خرید همان دُزهای اول و دوم واکسن کرونا جا بمانند.

وی افزود: سازمان جهانی بهداشت نیز در همین راستا بار‌ها درباره بی عدالتی موجود در توزیع واکسن شکایت کرده است و اکنون این بی عدالتی بیشتر متوجه کشور‌هایی می‌شود که شرایط اقتصادی دشوارتری دارند، سیستم بهداشتی آن‌ها قوی نیست و نتوانسته اند که واکسن کرونا تولید کنند.

رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا با بیان این که در مطالعات جدید، حداقل ۸۰ درصد جمعیت باید واکسینه شوند تا آمار مرگ و میر کرونا در کشور به حداقل برسد، تصریح کرد: با توجه به گسترش جهش‌های جدید کرونا در جهان برای این که ما بتوانیم احتمال ابتلا به انواع شدید کرونا، بستری شدن و مرگ و میر بر اثر ابتلا به این بیماری را به حداقل برسانیم، باید بیش از ۸۰ درصد جمعیت کشور را در برابر این ویروس واکسینه کنیم.

با توجه به این مساله و با توجه به این که براساس نتایج مطالعات فاز سوم کارآزمایی بالینی واکسن سینوفارم در چین، کارآیی این واکسن حدود ۷۰ درصد اعلام شده است و با توجه به این که عمده واکسن‌های وارداتی کرونا به ایران از همین نوع واکسن هستند و احتمالا تا پایان واکسیناسیون عمومی، جمعیت کثیری از افراد واکسینه شده در ایران، همین واکسن را دریافت خواهند کرد، این سوال وجود دارد که آیا با تزریق واکسن سینوفارم به بخش زیادی از جمعیت کشور هم می‌توان به ایمنی جمعی حاصل از واکسیناسیون رسید؟

سوری در پاسخ به این سوال گفت: به حداقل رساندن احتمال مرگ بر اثر کرونا در کشورمان، هم به میزان پوشش واکسیناسیون و هم به رعایت پروتکل‌های بهداشتی از سوی مردم بستگی دارد و این مساله صرفا تابعی از تزریق عمومی واکسن کرونا نیست. اما طبیعتا ما هرچقدر پوشش واکسیناسیون را بیشتر کنیم، احتمال ابتلا به کرونا و فوت بر اثر ابتلا به این بیماری را در کشورمان کاهش می‌دهیم.

هنوز اثربخشی پایین واکسن سینوفارم ثابت نشده است

این متخصص اپیدمیولوژی درباره درصد‌های مختلفی که درباره میزان ایمنی بخشی واکسن‌های کرونا بیان می‌شود نیز توضیح داد: باید توجه داشت برخی درصد‌هایی که درباره واکسن‌های کرونا بیان شده مربوط به میزان کارآیی و برخی دیگر از درصد‌ها نیز درباره میزان اثربخشی واکسن‌های گوناگون کروناست. این دو عدد با یکدیگر فرق دارد، زیرا درصد کارآیی مربوط به محیط آزمایشگاهی و درصد اثربخشی مربوط به شرایط طبیعی سطح جامعه است.

سوری در پاسخ به این سوال که با توجه به درصد پایین‌تر واکسن سینوفارم نسبت به سایر واکسن‌های موجود در ایران، آیا این واکسن از کمترین اثربخشی در بین سایر واکسن‌ها برخوردار است یا خیر، اظهار داشت: نمی‌توان صرفا براساس درصد پایین تری که برای میزان کارآیی واکسن سینوفارم اعلام شده، قضاوت کرد که این واکسن، ضعیف‌ترین واکسن کرونای موجود در ایران است، چون در عمل هنوز ثابت نشده است که اثربخشی واکسن سینوفارم تفاوت معناداری با سایر واکسن‌ها دارد.

وی در همین راستا تاکید کرد: بنابراین اگر ما بتوانیم با همین واکسن‌های موجود از جمله واکسن سینوفارم ۸۰ درصد جمعیت کشور را واکسینه کنیم، بازهم به احتمال زیاد به نقطه‌ای می‌رسیم که احتمال مرگ و میر بر اثر کرونا در کشورمان به حداقل برسد، مگر این که در آینده سویه‌های جدید و ناشناخته‌ای از کرونا وارد کشورمان شوند.

فاصله زمانی تزریق دُز سوم و دوم واکسن کرونا چقدر است؟

این متخصص اپیدمیولوژی درباره فاصله زمانی لازم میان تزریق دُز دوم و سوم واکسن کرونا گفت: آخرین مطالعات جهانی نشان می‌دهد که بهتر است فاصله زمانی میان تزریق دُز دوم و سوم کرونا کمتر از هشت ماه نباشد. اکنون هم برنامه کشور برنامه ریزی برای تزریق دُز سوم به گروه‌های بسیار پرخطر از جمله اعضای کادر درمان و کادر بهداشتی است که در خط مقدم مبارزه با کرونا قرار دارند.

رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا در پاسخ به این سوال که آیا تزریق دُز سوم واکسن کرونا به افراد مختلف رایگان خواهد بود یا خیر، عنوان کرد: تا زمانی که همه گیری کرونا در سطح جهان وجود دارد، واکسیناسیون عمومی کرونا در کشورمان نیز رایگان خواهد بود و بنابراین اگر قرار باشد که دُز سوم واکسن کرونا به تمام ایرانیان تزریق شود، قطعا تزریق این دُز هم رایگان خواهد بود. اما فعلا تمرکز اصلی بر تزریق دُز اول و دوم به ۸۰ درصد جمعیت کشور و تزریق دُز سوم به گروه‌های بسیار پرخطر است.

این متخصص ایپدمیولوژی ادامه داد: مطالعات جهانی هنوز مشخص نکرده است که آیا نیاز به تزریق دُز سوم یا چهارم واکسن کرونا به تمام مردم نیز وجود دارد یا خیر و مشخص نیست که آیا تزریق واکسن کرونا به یک برنامه روتین در تمام کشور‌ها در سال‌های آینده تبدیل می‌شود و همه مردم نیاز پیدا می‌کنند که در بازه‌های زمانی مشخصی واکسن کرونا را تزریق کنند یا نه، اما اگر چنین مسائلی ثابت شود، حتما باید برنامه ریزی مناسبی برای تزریق عمومی واکسن کرونا به تمام ایرانیان در سال‌های آتی انجام شود.

وی در پایان تصریح کرد: اکنون باید تمام تمرکز ما بر افزایش سطح پوشش واکسیناسیون عمومی در ایران باشد و نباید با ارائه اطلاعاتی نادرست درباره فوت افراد بعد از دریافت دُز دوم واکسن کرونا، مردم را نسبت به واکسن بدبین کنیم؛ زیرا هیچ کدام از تولیدکنندگان واکسن کرونا ادعا نکرده اند که واکسن هایشان به صورت صد در صدی جلوی مرگ و میر بر اثر ابتلا به کرونا را می‌گیرند، اما قطعا فواید زیاد واکسیناسیون عمومی بسیار بیشتر از معایب اندک آن است.