آقای رئیسی در اولین سخنرانی خود به عنوان رئیس جمهور، گاهی لحن مصالحه جویانه می گرفت و بر اهمیت اطمینان از اینکه ایران می تواند آزادانه با بقیه جهان تجارت کند، تأکید داشت. وی گفت: ما از هرگونه طرح دیپلماتیک که به این هدف برسد، حمایت خواهیم کرد.
اما آقای رئیسی همچنین به کشورهای خارجی درباره مشارکت در مناقشات منطقه ای هشدار داد و گفت: پیروزی وی در انتخابات در ماه ژوئن نشان دهنده تقاضای رأی دهندگان برای مقابله با خواسته های بیش از حد قدرت های استکباری و استبدادی جهان است. وی گفت: سیاست فشار و تحریم باعث نمی شود ملت ایران از پیگیری حقوق مشروع خود از جمله حق توسعه خودداری کند.
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت که واشنگتن امیدوار است ایران از فرصت هایش برای پیگیری راه حل های دیپلماتیک بهره ببرد. وی گفت: منتظر هستیم تا همانطور که قبلاً گفته ام، رویکردی را که دولت جدید ایران اتخاذ می کند، ببینیم تا ما نیز به نوبه خود با مشورت با شرکای واشنگتن به این رویکرد پاسخ دهیم. ما از ایران می خواهیم که به زودی به مذاکرات بازگردد تا بتوانیم به دنبال به نتیجه رساندن کار خود باشیم.
توافقنامه ۲۰۱۵ در ازای محدود کردن دامنه برنامه هسته ای ایران که گفته می شود بر توسعه انرژی هسته ای متمرکز است، تحریم ها را کاهش می دهد. دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸ با اعمال مجدد تحریم ها از توافق خارج شد. ایران که قادر به فروش نفت نیست، اقتصادش ۶ درصد در سال ۲۰۱۸ و ۶.۷ درصد در سال ۲۰۱۹ کوچک شد، قبل از اینکه کمی بهبود یابد و نرخ رشد متوسط ۱.۶ درصدی را در سال گذشته ثبت کند. از زمان وضع مجدد تحریم ها، ارزش پول ایران در برابر دلار ۸۰ درصد کاهش یافته است.
ایران در حال حاضر کمپین فشار حداکثری خود را به اجرا گذاشته است، بیش از هر زمان دیگری به تولید اورانیوم با درجه ای که برای تولید سلاح کاربرد دارد، نزدیک شده و موضع نظامی تهاجمی تری در سرتاسر خاورمیانه اتخاذ کرده است. ایالات متحده و دیگر کشورها، ایران را متهم به حمله به کشتی ها در خلیج فارس می کنند، در حالی که حمایت ایران از شبه نظامیان حامی تهران در عراق، لبنان و یمن باعث درگیری شدیدتر تهران با عربستان سعودی و اسرائیل شده است.
تلاش های دیپلمات های آمریکایی و ایرانی که پس از ورود رئیس جمهور بایدن به کاخ سفید به منظور یافتن راهی برای بازگرداندن ایالات متحده به توافق هسته ای به اجرا گذاشته شد، اکنون متوقف شده است.
سران ایران از تلاش برای بازگشت آمریکا به توافق حمایت می کنند. اما مذاکرات در وین که ماه آوریل آغاز شد، پس از شش دور مذاکرات به بن بست رسید. تا حدی دلیل این امر، انتقال قدرت در تهران و اختلافات ایران با واشنگتن در مورد لغو تحریم ها و چگونگی ارائه ی تضمین به ایران در مورد پایبندی آمریکا به توافق بود.
تحلیلگران می گویند که اگر قرار باشد توافق با ایالات متحده و غرب حاصل شود، احتمالاً به آسانی در دسترس نخواهد بود و پس از دوره های طولانی درگیری به دست می آید. یک نشانه اولیه در مورد پیچیدگی شرایط این است که آیا آقای رئیسی یک تندرو را به عنوان وزیر امور خارجه خود تعیین می کند یا خیر.
یک پژوهشگر موسسه مطالعات استراتژیک در دانشگاه دفاع ملی با تخصص در حوزه ایران می گوید: انتخاب رئیسی واقعاً نشانه این است که ایران علاقه چندانی به تعامل معنادار با غرب در آینده ندارد.
همچنین دولت های غربی در مورد نحوه برخورد با ایران اختلاف نظر دارند. به ویژه پس از حمله هواپیمای بدون سرنشین به یک کشتی تجاری که در آن دو شهروند اروپایی کشته شدند و به طور گسترده انگشت اتهام به سمت ایران است.
دو دیپلمات ارشد گفتند که اتحادیه اروپا انریکه مورا، یکی از مقامات ارشد خود را که هماهنگ کننده مذاکرات هسته ای در وین بود، برای مراسم تحلیف آقای رئیسی به تهران اعزام کرد که باعث ایجاد اصطکاک با بعضی قدرت های اروپایی شد که اعتقاد داشتند اروپا نباید نماینده ای برای این مراسم بفرستد.
در جریان مراسم تحلیف، رسانه های ایرانی نشان دادند که آقای مورا در ردیف دوم، پشت سر مقامات ارشد حماس، جهاد اسلامی فلسطین و حزب الله نشسته است. مقامات آمریکایی پیش از سفر آقای مورا به تهران از این موضوع اطلاع داشتند. مهم اینکه، آمریکا هیچگونه روابط دیپلماتیک با ایران ندارد.
