چرا استانداران متولی اصلاح و ابلاغ نرخ نان شدند؟
وظیفه اعلام نرخ نان برعهده کارگروه ملی گندم، آرد و نان، متشکل از سازمان‌های حمایت و صمت، شرکت بازرگانی دولتی ایران، وزارت جهاد کشاورزی، تعزیرات و اتحادیه نانوایان تهران، بود. در این کارگروه با تعیین نرخ نان در استان تهران، قیمت نان در سایر استان‌ها نیز بنا بر موقعیت منطقه زیر این قیمت تعیین و ابلاغ می‌شد، اما با تشکیل ستاد تنظیم بازار، این کارگروه در ستاد ادغام شد. متأسفانه در نشست تیرماه پارسال ستاد تنظیم بازار که با هدف اصلاح قیمت نان برگزار شد، با بررسی آنالیز قیمت اتحادیه نانوایان مقرر شد سازمان حمایت نیز آنالیز نهایی را اعلام کند و نرخ اصلاح شده نان اعلام شود، اما از ارائه این آنالیز و اعلام نرخ تا آذر‌ماه پارسال خبری نشد. پس از آن ستاد تنظیم بازار به جای اعلام نرخ، کارگروه ملی آرد و نان را متولی تعیین نرخ کرد و از ستاد منفک کرد؛ این کارگروه نیز دیگر از نانوایان برای تعیین نرخ دعوت نکرد، پس از پیگیری اتحادیه اعلام شد که اختیار تعیین نرخ نان به استانداری‌ها واگذار شده است. حالا قرار است کارگروه استانی گندم، آرد و نان به ریاست معاونت اقتصادی استانداری تشکیل شود و نرخ اصلاح شده نان را اعلام کند.
در صورت ابلاغ نرخ جدید نان از امروز این نرخ از چه زمانی اجرایی خواهد شد؟
معمولا نرخ جدید نان بلافاصله بعد از ابلاغ رسمی قابلیت اجرا دارد، اما از آنجا که اتحادیه باید نرخنامه‌های جدید و چارچوب و ضوابط تغییر قیمت احتمالی را چاپ و در اختیار همه اعضا قرار دهد، این کار چند روز زمان می‌برد. با وجود این درصورتی که نرخ جدید نان امروز اعلام شود، اعمال آن در واحد‌های نانوایی مجاز است؛ مگر آنکه در مصوبه جدید استانداری تهران دارای قید و بندی خاص برای اعمال قیمت‌های جدید و نیازمند اطلاع‌رسانی دقیق‌تر به نانواخانه‌ها باشد.
باتوجه به مستندات ارائه شده اتحادیه، احتمالا قیمت نان سنتی تا چه میزان افزایش خواهد یافت؟اتحادیه نانوایان سنتی در تیرماه پارسال مستندات افزایش ۷۰ تا ۸۰ درصدی نرخ تولید نان را به ستاد تنظیم بازار ارائه کرده، این مستندات مورد پذیرش نیز قرار گرفته، اگر بخواهیم مستندات افزایش هزینه تمام‌شده تولید نان سنتی در سال ۱۴۰۰ را به رقم پارسال اضافه کنیم، میزان افزایش هزینه تولید این نوع نان قطعا از ۱۰۰ درصد فراتر خواهد رفت.
یعنی نرخ نان ۷۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش می‌یابد؟
خیر، معمولا در چند دهه اخیر همیشه اصلاح نرخ نان براساس عدد مورد توافق طرفین تعیین شده است. درسال ۹۸ نیز آنالیز قیمت تمام‌شده نانوایان بیانگر رشد بیش از ۱۰۰ درصدی هزینه تمام‌شده تولید نان بود، ولی در نهایت مجوز افزایش ۴۵ درصدی نرخ نان سنتی را، مشروط به افزایش نیافتن نرخ نهاده‌های تولید، صادر کردند.
چه میزان افزایش نرخ نان، مشکل نانوایان را مرتفع خواهد کرد؟
با توجه به رشد بیش از ۱۰۰ درصدی هزینه تولید، اگر میزان افزایش قیمت مصوب نان سنتی کمتر از ۴۰ تا ۵۰ درصد باشد، مشکلی را حل نمی‌کند، زیرا همین حالا هم برخی نانوایی‌ها، به‌دلیل رشد شدید هزینه تمام‌شده تولید و ناتوانی در باز نگه داشتن واحد صنفی خود، به افزایش خودسرانه نرخ نان اقدام کرده‌اند که حدود ۵۰ درصد بوده و به‌نظر می‌رسد واحد‌های صنفی نانوایی نیز به افزایش احتمالی ۵۰ درصدی قیمت نان سنتی رضایت دارند؛ البته به‌نظر نمی‌رسد استانداران نیز مجوز افزایش قیمت نان بیش از این میزان را با توجه به شرایط اقتصادی جامعه بدهند. مگر آنکه دولت بخواهد با حذف آرد یارانه‌ای قیمت نان را آزاد کند که به‌نظر نمی‌رسد فعلا چنین گزینه‌ای در دستور کار دولت باشد.
احتمال آزادسازی قیمت نان، با حذف آرد یارانه‌ای و پرداخت یارانه نقدی، به اقشار هدف تا چه حد است؟
اتحادیه نانوایان طرح حذف تدریجی و پلکانی آرد یارانه‌ای را در اوایل سال ۹۸ ارائه کرد. در این طرح گفته بودیم امکان ثابت نگه داشتن نرخ گندم برای کارخانه‌های آرد با توجه به مفاسد احتمالی ناشی از آن وجود ندارد؛ در نتیجه پیشنهاد شده بود با توجه به افزایش نرخ تورم و رشد قیمت گندم و آرد، بهتر است دولت به‌جای اینکه هر سال یارانه سنگینی به گندم و آرد تخصیص دهد، یارانه مذکور را در قالب اصلاح تدریجی نرخ نان، مستهلک کند. بر این اساس به دولت پیشنهاد دادیم، در یک دوره زمانی ۴ تا ۵ ساله، هرسال درصد مشخصی، مثلا ۵ درصد، برای اصلاح نرخ و کاهش میزان یارانه گندم، لحاظ و به‌صورت پلکانی، یارانه گندم و آرد را کم کند، اما این پیشنهاد عملیاتی نشد.
