همایون امیرزاده رئیس شورای نظارت و ارزشیابی بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بعدازظهر امروز یکشنبه ۱۹ اردیبهشت ماه در نشست خبری با اصحاب رسانه در محل مرکز خبری نمایشگاه در سخنانی گفت: شورای نظارت و ارزشیابی در نمایشگاه امسال دارای ساختار جدیدی شده است و در افقی که بناست فعالیت‌های نمایشگاه هر چه بیشتر به بخش خصوصی واگذار شود، نقش این نهاد حاکمیتی و نظارتی هم به روشنی تعیین و تبیین شده است.
وی افزود: اگرچه آئین‌نامه شورای نظارت و ارزیابی نمایشگاه کتاب در شورای سیاستگذاری نمایشگاه تصویب شد، اما اجرای آن در سال اول، قطعاً خالی از اشکال نخواهد بود. این کارگروه با دو سند بالادستی کار خودش را شروع کرد؛ اولین سند مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی بخصوص در حوزه ضوابط اجرایی نشر کتاب و سند دوم، بند ۲۲ قانون اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
امیرزاده، ایجاد هماهنگی با کمیته‌های مختلف به منظور جمع‌آوری اطلاعات موردنیاز، تشکیل کارگروه‌های تخصصی با شرح وظیفه معین به منظور کارآمدسازی کارگروه و همچنین صیانت از حقوق نشر حرفه‌ای کشور و نیز صیانت از ضوابط نشر کتاب را از جمله اهداف تعیین‌شده برای شورای نظارت و ارزیابی نمایشگاه کتاب عنوان کرد.
به گفته وی، این شورا مشتمل بر سه کارگروه نظارت محتوایی بر نشر داخلی، نظارت محتوایی بر نشر خارجی، نظارت اجرایی و مالی و همچنین هیأت رسیدگی به تخلفات ناشران است.
رئیس شورای نظارت و ارزشیابی نمایشگاه کتاب تهران با اعلام اینکه هیات رسیدگی به تخلفات ناشران مستقیماً زیر نظر رئیس نمایشگاه کتاب فعالیت می‌کند، به اصول کلی حاکم بر فعالیت‌های این هیات پرداخت و ضمن اشاره به معیارهای سنجش و ارزیابی فعالیت در این هیات، یادآور شد: امسال مبنای کار نظارت بر اساس یک نظارت درون صنفی قرار داده شد به گونه‌ای که اگر نظارت‌های درون صنفی موثر واقع شود، نهاد حاکمیتی یا همان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت فرهنگی آن اصراری به ورود به حوزه نظارت و ارزیابی ندارد.
امیرزاده در ادامه با بیان اینکه برخی موانع زیرساختی و مشکلاتی که دامن‌گیر ناشران در روز اول بود، شورای نظارت و ارزیابی را مجاب کرد که بحث‌های نظارتی را در این روز چندان مطرح نکند، گفت: اگرچه به وظیفه خود در بررسی و ارزیابی شکلی و محتوایی کتاب‌ها عمل کرده است.
وی با اشاره به نحوه نظارت بر کتاب‌های خارجی نمایشگاه امسال گفت: نظارت ما در این بخش از همان لحظه دریافت تقاضاهای ناشران خارجی برای ارسال کتاب‌هایشان به نمایشگاه کتاب تهران، آغاز می‌شود که در این مرحله ما بر اساس اطلاعات و مستنداتی که در خصوص کتاب‌ها دریافت می‌کنیم و با توجه به ضوابط نشر جمهوری اسلامی ایران، تعدادی از کتاب‌ها را از گردونه حضور در چرخه عرضه در نمایشگاه کتاب تهران خارج کردیم.
این مقام مسئول در نمایشگاه کتاب تهران تاکید کرد: درواقع اساساً برخی از کتاب‌های خارجی وارد نمایشگاه کتاب نشده است که بخواهد از سطح نمایشگاه جمع‌آوری شود؛ این مسئله را به این خاطر گفتم که گزارش‌هایی در گوشه و کنار در خصوص جمع‌آوری برخی از کتاب‌ها در این بخش درج شده بود.
رئیس شورای نظارت و ارزشیابی نمایشگاه کتاب تهران با تاکید بر اینکه فصل‌الخطاب نظارت و ارزیابی در بخش ناشران داخلی نمایشگاه هم رعایت ضوابط نشر جمهوری اسلامی ایران مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است، گفت: کتاب‌هایی که از این مسیر عبور کرده باشند، وارد چرخه نمایشگاه می‌شوند؛ در غیر این صورت اجازه عرضه در نمایشگاه کتاب را نخواهند یافت کما اینکه مواردی از این قبیل کتاب‌ها از سطح نمایشگاه‌ها جمع‌آوری شود.
وی در ادامه با اشاره به اینکه گزارش‌های روزانه هیات رسیدگی به تخلفات ناشران ساعت ۱۵ عصر همان روز نهایی می‌شود، به ارائه گزارش فعالیت این هیات در چهار روز نخست نمایشگاه کتاب امسال پرداخت و گفت: در این مدت ۲۰ اخطار کتبی و ۶۰ اخطار شفاهی به برخی غرفه‌داران متخلف داده شد که از مجموع ۲۰ اخطار کتبی، ۱۳ مورد به اخطارها اعتنا کردند و رفع اثر لازم را در خصوص تخلف مربوطه انجام دادند و به تذکرات قانونی بازرسان ما پاسخ مثبت دادند اما هفت مورد به این تذکرات اعتنا نکردند.
امیرزاده اضافه کرد: ما روز جلسه اولین جلسه هیات رسیدگی به تخلفات ناشران را برگزار کردیم که حاصل و جمع‌بندی آن، صدور رأی برای پنج ناشر بود که به تذکرات ما اعتنا نکرده بودند؛ از میان این پنج غرفه، یک غرفه به مدت یک روز (امروز یکشنبه ۱۹ اردیبهشت ماه) و چهار غرفه هم تا پایان نمایشگاه (۲۵ اردیبهشت ماه)، تعطیل شدند. از میان چهار ناشر اخیر هم دو ناشر از حضور در نمایشگاه سال آینده کتاب تهران محروم شدند.
وی در پاسخ به سؤال خبرنگار مهر تاکید کرد: پنج ناشر مذکور از بخش ناظران عمومی (از جمله ناشران دانشگاهی) بوده‌اند و قریب به اتفاق تخلفات ناشران یاد شده، عرضه کتاب‌های سایر ناشران بوده است. با این وجود این ناشران، جزو ناشران تعلیقی یعنی ناشرانی که نمی‌توانند در طول سال فعالیت نشر داشته باشند، محسوب نمی‌شوند و آرای صادره هم ناظر بر ۱۰ روز نمایشگاه کتاب است.
وی در پاسخ به پرسش دیگری در مورد عرضه کتاب‌هایی که به نظر می‌رسد که به نظر می‌رسد در برخی جملات آنها اشاعه ادب و توهینی به مقامات عالی نظام و همچنین شخصیت‌های دینی صورت گرفته است، گفت: در نمایشگاه امسال قریب به ۴۰۰ هزار عنوان کتاب عرضه شده است که اگر به تعداد جلدها حساب کنیم، چیزی حدود ۲۰ میلیون نسخه می‌شود که اگر تعداد هر کتاب را به طور میانگین ۳۰۰ صفحه فرض کنیم، به رقم ۶۰ میلیارد صفحه می‌رسیم که اگر هر صفحه را هم ۲۵ سطر حساب کنیم؛ چیزی حدود ۱۶۰میلیارد سطر مطلب در نمایشگاه کتاب امسال عرضه شده است.
رئیس شورای نظارت و ارزشیابی نمایشگاه کتاب تهران در توضیح بیشتر گفت: من اذعان دارم که بخشی از محتواها در بعضی از کتاب‌ها که در نمایشگاه امسال عرضه شده است، ممکن است از مسیر غیرقانونی خود به این آوردگاه ورود کرده باشد. ورود هر کتابی که ضوابط نشر را رعایت نکرده باشد، در نمایشگاه کتاب غیرقانونی است. من و همکارانم اگر به چنین مواردی برخورد کنیم، بدون تردید طبق ضوابط و آئین‌نامه‌های داخلی موجود با این آئین‌نامه برخورد می‌کنیم.
امیرزاده تاکید کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعارفی با ارائه محتواهای خارج از نشر جمهوری اسلامی ایران در هیچ کدام از بخش‌های بین‌المللی کتاب تهران ندارد و فصل‌الخطاب ما هم رعایت ضوابط نشر است و همانطور که گفتم چنانچه در طول ۱۰ روز برگزاری نمایشگاه ما به محتوایی برسیم که ممکن است در فرآیند بررسی، از دید ناظر و بررّس اداره کتاب ما پنهان مانده باشد، ولی در زمان ارائه در نمایشگاه کتاب مورد حساسیت نظر قرار گیرد، مجدداً آن را مورد بررسی قرار می دهیم.
وی با اشاره به اصلاحی که در آئین‌نامه هیات رسیدگی به تخلفات ناشران برای سال جاری صورت گرفته است گفت: ناشرانی که از حضور در نمایشگاه کتاب تهران در سال آینده محروم می‌شوند، به مدت ۱۰ روز فرصت تجدیدنظرخواهی در خصوص آرای صادره برای خود را دارند و درخواست آنها مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.
امیرزاده، عرضه کتاب‌های ناشران دیگر را از سوی برخی ناشران پدیده‌ای بسیار نامبارک و نافی حقوق صنفی ناشران خواند و خطاب به خبرنگاران تاکید کرد: شما هم تصدیق می‌کنید که چنانچه یک عنوان در تعداد بی‌شماری از غرفه‌ها تکرار شود، قدرت انتخاب از مردم سلب و اصالت نمایشگاه با چالش جدی مواجه می‌شود.
رئیس شورای نظارت و ارزشیابی نمایشگاه کتاب تهران همچنین در مورد اینکه آیا ممکن است نهادهای قضایی و مراجع قضایی هم به تخلفات ناشران در نمایشگاه کتاب ورود کنند، گفت: اگر تخلف آنچنان بزرگ باشد و یا ماهیت آن به گونه‌ای باشد که خارج از حیطه اختیارات ما برای مدیریت و بررسی آن باشد، طبیعتاً ما از محاکم قضایی هم برای رسیدگی به این تخلفات کمک می‌گیریم.
وی در بخش دیگری از این نشست خبری ضمن اشاره به وصول گزارش‌هایی در خصوص واگذاری غرفه از سوی برخی ناشران به سایرین، گفت: در یک مورد گزارشی دریافت کردیم مبنی بر اینکه یک ناشر امتیاز حضور خود را به مدت ۱۰ روز و آن هم به مبلغ عجیب سه میلیون تومان به فرد دیگری واگذار کرده بود که این مسئله قطعاً جزو مصادیق تخلف است و با آن برخورد می‌شود؛ با این وجود ما در حال رصد کردن دقیق تخلفات از این دسته هستیم.
وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا تخلفاتی هم در خصوص عرضه قرآن‌ها و ادعیه‌های غیرمجاز در نمایشگاه کتاب امسال تا روز چهارم آن صورت گرفته است یا خیر؟ گفت: خوشبختانه با تفاهمنامه‌ای که در روزهای پایانی سال گذشته با سازمان دارالقرآن کریم امضا کردیم، حیطه‌های کاری هر دو طرف مشخص شد و خوشبختانه تا این لحظه گزارشی از اینکه آن تفاهمنامه در نمایشگاه امسال دچار خدشه شده باشد، دریافت نکرده‌ایم.
