روز گذشته مدیرکل دفتر صنایع برق، الکترونیک و لوازم خانگی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) با تأکید بر لزوم بهبود کیفیت و قیمت لوازم خانگی، از تشدید برخورد با قاچاق لوازم خانگی در سال جاری خبر داد و گفت وزارت صمت به دنبال ایجاد انحصار در بازار لوازم خانگی نیست.
دو سال پیش و با تشدید تحریم‌های آمریکا، دو شرکت کره‌ای ال‌جی و سامسونگ که در صنعت لوازم خانگی سرمایه‌گذاری کرده بودند، ایران را ترک کردند. در حال حاضر برند این دو شرکت در ایران به جی‌پلاس و سام تغییر کرده و قطعات آنها از کشور‌های دیگری به‌جز کره به ایران وارد می‌شود. وضعیت تقریبا مشابهی در صنعت خودرو با برند رنو و پژو نیز رخ داد. اما حالا با آغاز مذاکرات ایران با کشور‌های اروپایی و تقویت احتمال بازگشت برجام، گمانه‌زنی‌هایی از بازگشت شرکت‌های خارجی به ایران مطرح شده که موافقان و مخالفانی دارد. معاون دادستان کل کشور گفته اجازه واردات هیچ محصولی را که مشابه داخلی دارد، نمی‌دهد و انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی نیز پیشنهاد ورود ممنوع و تنبیه برای خارجی‌هایی که ایران را ترک کرده‌اند، داده است.
بااین‌حال، یک عضو هیئت‌مدیره کنفدراسیون صنعت با این رویه مخالف بود. در این میان، موضع رسمی وزارت صمت نیز این است که ضرورتی برای بازگشت خارجی‌ها نیست. در این رابطه کیوان گردان در گفتگو با ایسنا، درباره بازگشت شرکت‌های خارجی تولید لوازم خانگی به ایران گفت: موضع وزارت صمت این است که بازگشت برند‌های خارجی ضرورتی ندارد. وی همچنین در پاسخ به پرسشی در رابطه با وجود تقاضا در بازار برای محصولات کره‌ای و قاچاق این کالا‌ها به کشور تصریح کرد: در سال جاری برخوردی جدی با قاچاق لوازم خانگی انجام می‌شود؛ به طوری که با سامانه‌های خوبی که ایجاد شده، لوازم خانگی قاچاق قابل رهگیری است؛ بنابراین بازرسان و دستگاه انتظامی می‌توانند با حضور در مغازه‌ها، به سرعت کالای قاچاق را تشخیص دهند.
گردان با بیان اینکه شناسه کالا یک کد عمومی است که برای مثال همه یخچال‌های ۲۰ فوت را شامل می‌شود، تصریح کرد:، اما کد رهگیری که در سال جاری اجرائی می‌شود، مانند پلاک خودرو است که روی دستگاه لوازم خانگی نصب می‌شود. تولیدکنندگان مکلف هستند تا ۲۰ اردیبهشت کد رهگیری را دریافت و نصب کنند.
از طرف دیگر به گفته این مقام مسئول کالای ایرانی در حال حاضر با بهترین کیفیت و قابل رقابت با مشابه خارجی است؛ بنابراین هم مسئولان و هم مردم وظیفه دارند از تولید و سرمایه ایرانی حمایت کنند. کره‌جنوبی نیز با حمایت داخلی خود توانست دروازه‌های جهانی را بگشاید.
وی افزود: در حال حاضر وضعیت مشابهی در حوزه لوازم خانگی در کشور در حال رخ‌دادن است. مردم چند سال مشکلات را تحمل کردند، اما حالا تأکید داریم که کالا‌ها باید با کیفیت، قیمت و خدمات پس از فروش مناسب‌تر عرضه شود و رقابت مناسب نیز بین بنگاه‌ها شکل بگیرد تا مردم بتوانند واحدی را که کالای بهتری عرضه می‌کند، انتخاب کنند.
مدیرکل دفتر صنایع برق، الکترونیک و لوازم خانگی تأکید کرد وزارت صمت به دنبال ایجاد انحصار در بازار لوازم خانگی نیست.اگر در حدود یک سال گذشته و حتی بیشتر سری به بازار لوازم خانگی در ایران زده باشید، حتما متوجه کمبود شدید یا نبود لوازم کره‌ای شده‌اید. در بازار ایران دیگر اجناس و لوازم الکترونیکی شرکت‌های کره‌ای از‌جمله ال‌جی و سامسونگ کمتر دیده می‌شود که این موضوع با پایبندی به فشار‌های ایالات متحده برای قطع ارتباط با یکی از بزرگ‌ترین بازار‌ها و پایان حضور خود در بازار ایران مرتبط است. سال‌هاست سامسونگ و ال‌جی ارائه‌دهنده بیشتر لوازم خانگی و تلفن‌های همراه برای مصرف‌کنندگان ایرانی هستند که البته از ماه‌ها پیش، بنر‌های تبلیغاتی این دو شرکت از بسیاری از فروشگاه‌های لوازم خانگی در تهران برداشته شده و بنر‌های تبلیغاتی با بنر‌هایی شامل مارک‌های دیگر شرکای ایرانی جایگزین شده‌اند.
سامسونگ در ماه فوریه سال ۲۰۲۰، ارسال پیام برای تلفن‌های همراه خود به کاربران ایرانی را آغاز و اعلام کرد آنها از ۲۵ فوریه دیگر نمی‌توانند از فروشگاه گلکسی خود برنامه‌ای خریداری کنند. مقامات ایرانی با واکنش به کاهش فعالیت سامسونگ و ال‌جی، آنها را متهم به تسلیم در برابر زورگویی‌های آمریکا کرده و هشدار دادند بازگشت این شرکت‌ها به بازار ایران دشوار خواهد بود. برخی از رسانه‌های کره‌ای بر این باورند که سود سامسونگ بیشتر از طریق اجسام نیمه‌هادی حاصل می‌شود و بخش تلفن‌های هوشمند آن نیز برای آن سودآور است، اما ایران احتمالا بخش کمی از این سودآوری را فراهم کرده است.
همین چند هفته پیش هم معاون قضائی دادستان کل کشور درباره احتمال بازگشت شرکت‌های ال‌جی و سامسونگ به بازار لوازم خانگی ایران گفت: «این دو شرکت در شرایط سخت، مردم ایران را تنها گذاشتند. در حوزه قضائی اجازه نمی‌دهیم این نوع شرکت‌ها بخواهند به کشور بازگردند و به‌طور حتم امکان فعالیت برای این دو برند در ایران وجود نخواهد داشت».
سعید عمرانی در بازدید از خطوط تولید گروه صنعتی انتخاب در اصفهان افزود: «از منظر حقوقی، دو برند لوازم خانگی خارجی در شرایط سختی ایران را ترک کردند. البته اتفاق خوبی بود؛ زیرا در صورت ادامه حضور و فعالیت آنها در ایران، هیچ‌گاه شاهد پیشرفت فعلی کارخانه‌های ایرانی نبودیم».
او با بیان اینکه شرکت‌های کره‌ای جایی در ایران ندارند، گفت: قوه قضائیه به هیچ‌یک از محصولاتی که نمونه داخلی دارد، اجازه ورود به کشور را نخواهد داد و با متخلفان برخورد خواهد شد. مشابه این سخنان را البته مسئولان دیگری هم در هفته گذشته بیان کرده‌اند.
در این زمینه، «مهدی صادقی نیارکی»، معاون امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت، پیش‌تر در گفتگو با ایرنا تأکید کرده بود: کالا‌هایی که نیاز داخل را به صورت کیفی تأمین می‌کنند، دست کم نباید تا سه سال وارد شوند. به این ترتیب افرادی که در بدترین شرایط تحریم‌ها نیاز‌های صنعت را تأمین و کشور را خوداتکا کردند، آسیب نخواهند دید. این موضوع خواسته بسیاری از فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان است. در عین حال باید توجه داشت که استفاده از کالای باکیفیت خواسته عموم جامعه است.
برخی کارشناسان معتقدند در سال‌های گذشته ممانعت از ورود خودرو‌های خارجی، هرچند به بهانه نبود یا کمبود ارز اتفاق افتاد، اما در مجموع نفعی به حال مشتریان نداشت؛ زیرا بالاجبار به خرید محصولات تولیدی کم‌کیفیت داخلی روی آوردند. همین مسئله سبب شد تا خودروسازان داخلی در یک فضای شبه‌انحصاری بر تولید خودرو‌های قدیمی خود اصرار بورزند تا اینکه سال گذشته با اعمال استاندارد‌های سخت‌گیرانه، بالاخره دو خودروی پراید و پژو ۴۰۵ با نزدیک به سه دهه تولید، از خطوط تولیدی کنار گذاشته شدند. اکنون بسیاری از مشتریان و حتی تولیدکنندگان داخلی از احتمال تکرار چنین مسئله‌ای ابراز نگرانی می‌کنند.
این در حالی است که به‌ویژه در یک سال گذشته، تولیدکنندگان لوازم خانگی ایرانی نیز پیشرفت‌های درخور توجهی داشته‌اند و محصولات متنوعی را روانه بازار مصرف کرده‌اند؛ دستاورد‌هایی که صیانت از آنها لازم و ضروری است. در این زمینه، رئیس هیئت‌مدیره انجمن لوازم صوتی و تصویری ایران به ایرنا گفت: هرچند بدعهدی شرکت‌های خارجی ناشی از مسائل سیاسی بوده و باید در جای خود بحث شود، اما مشارکت با خارجی‌ها سبب ارتقای کیفیت تولیدات داخلی می‌شود.
«علیرضا موسوی مجد» افزود: جامعه نیازمند کالای باکیفیت است و هرگونه همکاری با خارجی‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که تولید با عمق ساخت داخل بالا انجام شده و کالای باکیفیت تولید شود تا رقابتی نیز در بین تولیدکنندگان شکل بگیرد.
به این ترتیب مردم از مزایای چنین مشارکت‌هایی منتفع خواهند شد. دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران نیز معتقد است: شرکت‌های خارجی علاقه‌مند به بازگشت و حضور مجدد در بازار بزرگ ایران هستند، اما این بار باید هوشمندانه و مشروط با آنها مذاکره کنیم تا عمق همکاری‌ها افزایش یابد.
«عباس هاشمی» افزود: در سال‌های گذشته خروج برند‌های مطرح خارجی از کشورمان به اجبار و تحت فشار آمریکایی‌ها اتفاق افتاد، این در حالی بود که اکثر آنها خواهان استمرار حضور در بازار ایران بودند. او بیان کرد: همین خروج، اما برکاتی با خود به دنبال داشت که از‌جمله آنها متحول‌شدن صنعت داخلی بود و توانست راه توسعه خود را بیابد».
