در این بین، لازم است تا با الزامات قانونی چک‌های جدید چون ثبت و نقل و انتقال در سامانه صیاد، نحوه برگشت زدن چک و دلایل آن، نحوه رفع سو اثر چک، محدودیت‌های دارندگان چک برگشتی و موارد منع اعطای دسته چک به اشخاص آشنا شوید.
براسـاس قانـون جدیـد، تمـام صادرکننـدگان، انتقال دهنـدگان و ذینفعـان چـک، بایـد موارد زیر را رعایت کنند:
۱) ثبـت صـدور (توسـط صادرکننـدگان)،
تاییـد دریافـت (توسـط دریافـت کننـدگان چـک) و انتقـال چک‌هـای جدیـد
بایـد در سـامانه صیـاد انجام شـود.
۲) صـدور چـک جدیـد و ثبـت آن در سـامانه صیـاد بـرای کسـانی کـه چـک برگشـتی رفـع سـوءاثر نشـده دارند، ممنوع اســت.
۳) چک باید در وجه ذینفع مشخص صادر شود و صدور آن در وجه حامل مجاز نیست.
۴) پشت نویسـی چک‌هـای طـرح جدیـد ممنـوع و ثبـت انتقـال در سـامانه صیـاد، جایگزیـن پشـت نویسـی شــده است.
همچنین، در مواردی چون کافــی نبــودن موجــودی حســاب جاری و عــدم امــکان تامیــن وجــه چــک از محــل ســایر حســاب‌های صادرکننــده آن در همــان بانــک، منطبـق نبـودن امضـای منـدرج در چـک بـا نمونـه امضـای معرفی شـده توسـط مشـتری یـا وکیل/نماینـده قانونـی او، تشخیص اختلاف در مندرجات برگه چک در چارچوب قوانین و مقررات مربوط، صــدور دســتور عــدم پرداخــت توســط صادرکننــده یــا ذینفــع یــا قائم مقــام قانونــی آنهــا، در چارچــوب ماده ۱۴ قانون، بســته بــودن حســاب جاری یــا انســداد تمــام موجــودی یــا بخشــی از آن به موجــب قانــون، دســتور مرجــع قضایـی یـا مشـتری و عـدم امـکان تامیـن وجـه چـک از محـل سـایر حسـاب‌های صادرکننـده آن در همـان بانــک به گونــه‌ای کــه امــکان پرداخــت وجــه چــک به طــور کامــل میســر نباشــد، قلم‌خوردگی در متن چک (در صورت نبود ظهرنویسی مرتبط با تصحیح قلم‌خوردگی)، منطبق نبودن مندرجات برگ چک با اطلاعات ثبتشده در سامانه صیاد وسایر موارد به موجب قوانین و مقررات موضوعه چک برگشت می‌خورد.
طبـق قانـون جدیـد چـک، در هـر یـک از
مـوارد زیـر، بانـک مکلـف اسـت مراتـب را در سـامانه یکپارچـه بانـک مرکـزی
اعـلام کنـد تـا فـورا و به صـورت برخـط از چـک رفـع سـوءاثر شـود:
الـف
- واریـز کسـری مبلـغ چـک بـه حسـاب جـاری نـزد بانـک و ارائـه درخواسـت
مسـدودی کـه در ایـن صـورت بانـک مکلـف اسـت ضمـن مسـدود کـردن مبلـغ
یادشـده تـا زمـان مراجعـه دارنـده چـک و حداکثـر به مـدت یک سـال، ظـرف
مـدت سـه روز واریـز مبلـغ را بـه شـیوه‌ای اطمینان بخـش و قابـل اسـتناد
بـه اطـلاع دارنـده چـک برساند.
ب - ارائه لاشه چک به بانک
د- ارائـه نامـه رسـمی از مرجـع قضایـی یـا ثبتـی صالـح مبنـی بـر اتمـام عملیـات اجرایـی در خصـوص چـک بـه بانک
ه- ارائه حکم قضایی مبنی بر نداشتن تعهد صاحب حساب در خصوص چک، به بانک
و-
سـپری شـدن مـدت سـه سـال از تاریـخ صـدور گواهـی عـدم پرداخـت مشـروط بـه
اینکـه در خصـوص چـک موردنظـر دعـوای حقوقـی یـا کیفـری در دادگاه‌هـا و
مراجـع قضایـی طـرح نشـده باشـد.
یکی از ویژگی‌های مهم قانون جدید محدودیت‌های شدید برای دارندگان چک برگشتی است که در قانـون جدیـد چـک، بعـد از ثبـت غیرقابـل پرداخـت بـودن یـا کسـری مبلـغ چـک در سـامانه یکپارچـه بانـک مرکـزی، ایـن سـامانه مراتـب را به صـورت آنلاین بـه تمـام بانک‌هـا و موسسـات اعتبـاری اطلاع می‌دهـد. پـس از گذشـت ۲۴ سـاعت، تمـام بانک‌هـا و موسسـات اعتبـاری مکلفند تا زمانـی کـه از چـک برگشـتی رفـع سـوءاثر نشـده اسـت، محدودیت‌هـای زیـر را نسـبت بـه صاحـب حسـاب و امضاکننـده چـک برگشـتی اعمـال کننـد:
الـف- عـدم امـکان افتتـاح هرگونـه حسـاب و
صـدور کارت بانکـی جدیـد؛ حتـی صـدور المثنی/ تمدیـد تاریـخ اعتبار کارت/
کارت اعتبـاری و تسـهیلات خرد
ب- مســدود شــدن وجــوه تمــام
حســاب‌ها و کارت‌هــای بانکــی و هــر مبلــغ متعلــق بــه صادرکننــده
کــه تحـت هـر عنـوان نـزد بانک‌هـا یـا موسســات اعتبــاری موجــود اســت
بــه میــزان کســری مبلــغ چــک و بــه ترتیــب اعلامی از ســوی بانــک
مرکــزی
ج- عـدم پرداخـت هرگونه تسـهیلات بانکـی یا صـدور ضمانتنامه‌هـای ارزی یــا ریالی
د- عــدم گشــایش اعتبــار اســنادی ارزی یــا ریالی
موارد منع اعطای دسته چک به اشخاص
علاوه براین، طبق قانون جدید چک اعطای دسته چک به اشخاص ورشکسته، اشخاصی که توان مالی برای پرداخت بدهی که به پرداخت آن محکوم شده‌اند را ندارند، کسانی که چک برگشتی رفع سوءاثر نشده دارند، وکیل/نماینـده صادرکننـده (امضاکننـده چـک برگشـتی (رفـع سـوءاثر نشـده) از طرف اشـخاص صاحب حسـاب در چارچــوب قانون، اشـخاصی کـه بنـا بـه رأی قطعـی مراجـع قضایـی حسـب مفـاد قوانیـن مربـوط از جملـه مـوارد مقـرر در قانــون، بــه محرومیــت از داشــتن دســته چک محکــوم شــده‌اند؛ اشـخاصی کـه حسـاب جاری آنهـا بـه دلایل قانونـی یـا حسـب تصمیـم مرجـع قضایـی مسـدود شـده و برداشــت از آن ممنــوع اســت؛ به اســتثنای مــواردی کــه تنهــا بخشــی از موجــودی حســاب جاری مشــتری مسـدود شـده و برداشـت مابقـی موجـودی امکانپذیـر اسـت، ممنوع است.
همچنین، اشـخاص ناتـوان از پرداخـت بدهـی یـا دارای چـک برگشـتی رفـع سـوءاثر نشـده کـه بـه وکالـت یـا نمایندگـی از طـرف صاحـب حسـاب اعـم از شـخص حقیقـی یـا حقوقـی اقـدام بـه اخـذ دسـته چک می کننــد؛ شـخصی کـه کمتـر از هشـتاد درصـد مجمـوع تعـداد برگ‌هـای آخریـن دسـته چک اعطایـی بـه او، بـه بانـک ارائـه یـا تعییـن تکلیف شـده باشـد. مشتریانی که الحاقیه جدید به قرارداد افتتاح حساب جاری را نپذیرد، نیز نمی‌توانند دسته چک دریافت کنند.
