این واکسن برای ایجاد مصونیت علیه ویروس کرونا ۱۹-COVID است. واکسن نو ترکیب با استفاده از وکتور آدنو ویروس انسانی ۲۶ برای واکسن نوبت اول و آدنوویروس انسانی برای واکسن نوبت دوم تولید شده است. ژن تولید گلیکوپروتئین S در ژنوم آدنوویروس قرار داده شده است.
آدنوویروس در سطح خودش این آنتی ژن را دارد که باعث تحریک سیستم ایمنی می‌شود. آنتی ژن S سبب اتصال ویروس کرونا به سلول‌های بدن و آغاز روند بیماری می‌شود لذا با تحریک سیستم ایمنی می‌توان از ابتلا به بیماری محافظت کرد. آدنوویروس استفاده شده به عنوان وکتور، به نحوی تغییر داده شده که قابلیت تکثیر و بیماری زایی در بدن نخواهد داشت.
اثربخشی این واکسن علیه ابتلا به بیماری ۹۱.۶ درصد است هر چند که ممکن است اثربخشی آن در سالمندان یا افراد با ضعف ایمنی کمتر باشد. بهترین پاسخ ایمنی از حدود ۲ هفته بعد از دریافت نوبت دوم واکسن ایجاد می‌شود، ولی طول مدت محافظت این واکسن همانند سایر واکسن هنوز مشخص نیست. مطالعات بالینی این واکسن همانند سایر واکسن‌ها همچنان ادامه دارد تا به ابهامات یاد شده پاسخ داده شود.
ظاهر واکسن کرونای روسیواکسنهای وارداتی در ویال‌های ۵ دوزی، هر دوز نیم میلی لیتر، جمعا ۳ میلی لیتر و در حالت منجمد است. برای افتراق ویال ها، ویال‌های نوبت اول آبی رنگ و ویال‌های نوبت دوم قرمز رنگ هستند.
تعداد نوبت دریافت این واکسن ۲ نوبت است که به فاصله ۲۱ روز از همدیگر تجویز می‌شود. توصیه به رعایت حداقل ۲۱ روز است، ولی اگر فردی با تاخیر مراجعه کرد، منعی برای تجویز نوبت دوم نیست. تاکید می‌شود که نوع واکسن برای نوبت اول و دوم با همدیگر متفاوت است و باید حتما توجه شود.
دوز هر نوبت واکسن نیم میلی لیتر است که با سرنگ AD نیم میلی لیتر کشیده و در ناحیه عضله دلتوئید تزریق عضلانی می‌شود. بهتر است تزریق در دست غیر قالب فرد گیرنده واکسن انجام شود مثلا برای افراد راست دست، در ناحیه دلتوئید دست چپ انجام شود.
نحوه نگهداری و انتقال واکسنویالهای واکسن باید تا قبل از تزریق به افراد، همواره در دمای کمتر از منفی ۱۸ درجه باشند و لذا تاکید می‌شود دمای فریزر نگهداری واکسن در سردترین حالت ممکن تنظیم شود تا دمای فریزر بین منفی ۲۰ تا منفی ۲۵ باشد. قبل از انتقال واکسن، باید فریزر در محل دریافت واکسن حداقل یک روز قبل روشن شده و در سردترین حالت ممکن تنظیم شود.
واکسن باید در فریزر اختصاصی نگهداری واکسن باشد و نه در فریزر‌های نگهداری آیس پک. واکسن از سردخانه مرکزی واکسن به فریزر روم یا سردخانه‌های زیر صفر دانشگاه‌ها منتقل می‌شود و تاکید می‌شود که دما در همه حال باید کمتر از منفی ۲۰ درجه سانتیگراد باشد.
انتقال از سردخانه زیر صفر دانشگاه به شهرستان و از شهرستان به پایگاه‌های واکسیناسیون در مراکز بیمارستانی مشمول همین توصیه است. در حین انتقال باید از ترمومتر دیجیتال برای پایش درجه حرارت در حین حمل استفاده شود. واکسن‌ها بلافاصله پس از رسیدن به مقصد و بدون فوت وقت در داخل فریزر از قبل آماده شده قرار داده شوند.
برای انتقال از آیس پک کاملا فریز شده در دمای کمتر از منفی بیست درجه استفاده کنید و پس از چیدن تعداد کافی از آیس پک‌های کاملا منجمد شده در دیواره‌ها و کف کلد باکس، به سرعت درب کلد باکس را ببندید تا دمای داخل کلدباکس به دمای مطلوب منفی ۲۰ درجه برسد. سپس جعبه‌های واکسن را از فریزر خارج کرده و بسرعت داخل کلد باکس آماده شده قرار دهید روی واکسن‌ها هم آیس پک کاملا منجمد قرار داده و درب کلد باکس را ببندید.
ضروری است قبل از حمل واکسن، در روز‌های قبل یک بار چیدمان آیس پک‌ها را امتحان کرده و با قرار دادن ترمومتر دیجیتال (لاگ تگ) از دستیابی به دمای منفی ۲۰ درجه و حفظ آن در طی مدت تقریبی حمل به شهرستان‌ها و یا پایگاه‌های واکسیناسیون اطمینان حاصل کنید (مثلا اگر شهرستان‌های دورتر ۵ ساعت زمان می‌برند حتما از حفظ دما در این مدت زمان اطمینان حاصل شود).
گرچه برای انتقال کلد باکس‌ها از خودروی سردخانه دار استفاده می‌شود ولیکن دمای ۲ تا ۸ درجه به هیچوجه برای اطمینان از سلامت و کیفیت واکسن‌ها کافی نیست. در صورت نیاز می‌توانید از یخ خشک نیز برای جابجایی محموله و دستیابی به دمای مناسب استفاده کنید.
در صورتیکه انتقال محموله بیش از ۴ تا ۵ ساعت، زمان می‌برد حتما از یخ خشک استفاده شود و از سالم بودن کلد باکس‌ها برای انتقال محموله اطمینان داشته باشید. در صورتیکه در شهرستان فقط یک پایگاه بیمارستانی دارید، محموله واکسن را از دانشگاه مستقیم به فریزر پایگاه بیمارستانی منتقل کنید. مطمئن شوید که فریزر بیمارستان به برق اضطراری بیمارستان متصل است و روزانه دمای آن را در دو نوبت پایش کنید.
جهت استفاده از واکسن سعی شود درب فریزر کمتر باز و بسته شود. هر ویال حاوی ۵ دوز واکسن است و تعداد ۲۰ عدد از ویال‌ها در یک بسته کارتونی قرار دارند لذا هر بسته معادل ۱۰۰ دوز است. اگر تعداد مراجعان زیاد است می‌توان هر یک ساعت یک بار چند ویال را از فریزر خارج کرد به حدی که اطمینان باشد در کمتر از ۲ ساعت قطعا مصرف می‌شوند.
در دمای اتاق ویال‌های منجمد احتمالا در عرض حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه آب می‌شوند. قبل از استفاده مطمئن شوید که قطعات یخ داخل ویال نیست و کاملا آب شده است. ویال را دو یا سه مرتبه ملایم تکان دهید تا محتویات آن بهم بخورد (دقت شود مانند ویال واکسن پنج گانه و ثلاث محکم تکان ندهید بلکه ملایم انجام شود).
سپس نیم سی سی از ویال را با سرنگ AD واکسیناسیون از ویال بیرون کشیده و حسب دستورالعمل در ناحیه عضله دلتوئید (یک سوم بالایی بازو) تزریق عضلانی (سوزن عمود به پوست) انجام شود. سوزن سرنگ مورد استفاده مانند سرنگ‌های معمول واکسیناسیون باید باشد یعنی طول ۲.۵ سانتیمتر و قطر شماره ۲۳ قبل از تزریق از فرد در مورد سابقه از حال رفتن در حین خونگیری یا تزریقات پرسش شود و در افرادی که سابقه مثبت دارند. تزریق واکسن حتما در حالت نشسته انجام شود و سپس حدود ۱۰ دقیقه درازکش روی تخت معاینه استراحت کنید.
عوارض احتمالی واکسیناسیونبر اساس مطالعات بالینی انجام شده عوارض واکسن نوبت اول یا دوم عموما خفیف و متوسط بوده و در طی حدود ۳ روز برطرف می‌شوند. شایعترین عارضه ایجاد حالت شبه آنفلوانزای خفیف (تب، لرز، درد‌های عضلانی و مفصلی، گلو درد، احتقان و آبریزش بینی، ضعف، احساس ناخوشی و سردرد) یا عوارض موضعی مانند درد و تورم و قرمزی محل تزریق هستند که از عوارض معمول واکسیناسیون است.
عوارض فوق عموما خودبخود بهبود می‌یابند، ولی می‌توان از مسکن‌های ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) برای کنترل تب و یا از آنتی هیستامین‌ها برای عوارض موضعی استفاده کرد.
موارد منع مصرف واکسن اسپوتنیکدر دوره بارداری و شیردهی، سابقه واکنش‌های حساسیتی شدید و وجود هر گونه بیماری حاد با یا بدون تب (این افراد حدود ۲ هفته بعد و بهبودی می‌توانند مراجعه کنند). واکسن برای افراد زیر ۱۸ سال مجوز مصرف ندارد. علاوه بر این افرادی که به دنبال تزریق نوبت اول این واکسن دچار هر نوع عارضه شدید (مانند آنافیلاکسی یا واکنش حساسیتی منتشر شدید، تشنج، تب بالای ۴۰ درجه و غیره) شده اند، منع مصرف نوبت دوم واکسن را دارند.
در موارد زیر مصرف واکسن اسپوتنیک باید با احتیاط و بررسی منافع به خطرات احتمالی تزریق شود؛ لذا توصیه می‌شود این قبیل بیماران حتما قبل از تزریق نظر پزشک معالج خود را در مورد انجام یا عدم انجام واکسیناسیون جویا شوند و در صورت اعلام بلامانع بودن به مراکز واکسیناسیون مراجعه کنند.
قلم‌نیوز:بیماری مزمن کبدی، کلیوی، بیماری‌های متابولیک (دیابت کنترل نشده و اختلال فاحش عملکرد تیروئید)، اختلالات خونی (مانند هموفیلی یا اختلالات انعقادی)، صرع و سایر بیماری‌های اعصاب مرکزی و یا سابقه سکته مغزی، بیماری‌های عروق کرونر، میوکاردیت، اندوکاردیت و یا پریکاردیت. بیماران مبتلا به بیماری‌های خودایمنی (اتوایمیون) و مبتلایان به سرطان‌های بدخیم.
به دلیل احتمال بروز واکنش‌های حساسیتی شدید و آنافیلاکسی، امکانات دارویی و تجهیزات اولیه احیا و همچنین آمادگی خدمات اورژانس پزشکی و انتقال بیماران احتمالی باید پیش بینی شده باشد.
افرادی که در بررسی اولیه قبل از ورود به پایگاه واکسیناسیون تب بالای ۳۷ درجه دارند اجازه واکسیناسیون تا رفع بیماری احتمالی زمینه‌ای ندارند.
افرادی که سابقه ابتلا به بیماری کرونا را در یک سال گذشته داشته اند می‌توانند واکسینه شوند. واکسیناسیون کرونا برای عموم افرادیکه در گروه‌های اولویت دار قرار دارند اختیاری است و الزام وجود ندارد.
