فارن‌پالسی:بایدن نباید در دام تندروهای ایران بیفتد

قلم‌نیوز:مجله فارن پالسی در یادداشتی با عنوان «چگونه بایدن می تواند محافظه کاران ایران را از تضعیف توافق هسته ای باز دارد؟» با بیان اینکه پافشاری بر اینکه ایران برنامه موشکی اش را کنار گذارد، افتادن در دام تندروهاست و رسیدن به توافقی تازه را دشوار می کند نوشت:

رئیس جمهور برگزیده ایالات متحده اعلام کرده که قصد دارد از یک راهبرد گام به گام در مورد ایران بهره ببرد. به این ترتیب که در مرحله اول با بازگشت به برجام زمینه ها را برای گفتگوهای بیشتر پیرامون مسئله موشکی و نفوذ منطقه ای هموار کند. واکنش ایران در برابر درخواست ایالات متحده چگونه خواهد بود؟

دو رویکرد متفاوت در مدیریت گفتگوهای فراگیر با ایالات متحده در ایران وجود دارد. با این حال، یک اتفاق نظر گسترده در درون ساختار ایران وجود دارد که ایران با توجه به قدرت بازدارندگی و راهبرد دفاعی اش هیچ امتیازی نخواهد داد.

ایران در سال های اخیر از راهبرد بازدارندگی و تقویت قدرت دفاعی استفاده کرده است. این راهبرد دو شاخه دارد:

اول؛تقویت و پشتیبانی از متحدان منطقه ای در لبنان، عراق، سوریه و یمن.

دوم؛ افزایش توانمندی های موشکی، ساخت و آزمایش موشک های کوتاه، متوسط و دور برد و همچنین موشک های بالستیک.

راهبرد ایران پس از جنگ های ایالات متحده در عراق و یمن توسعه یافت. جنگ هایی که صدها سرباز آمریکایی را تا نزدیکی مرزهای ایران آورد. تهران به خطر امنیتی در نزدیکی مرزهایش و اینکه جزء هیچ ائتلاف نظامی منطقه ای نیست، اشاره می کرد.

به رغم توافق عمومی بر سر راهبرد بازدارندگی، رویکرد ایران به درخواست دولت بایدن برای گفتگوهای فراگیر را می توان به دو اردوگاه تقسیم کرد:

گروه اول محافظه کارانی هستند که اخیرا در انتخابات مجلس شمار بیشتری از صندلی ها را به دست آوردند و انتظار می رود که در انتخابات ریاست جمهوری آتی نیز پیروز شوند. آنها هر گونه گفتگو با ایالات متحده پیرامون موضوعات غیر هسته ای را به شدت رد می کنند. جایگاه آنها نیز با ترور(شهید سردار) قاسم سلیمانی و محسن فخری زاده بیش از پیش تقویت شده است. از نظر آنها، ترورها نقشه دشمن برای فلج کردن قدرت بازدارندگی ایران است و حالا زمان آن رسیده که به جای گفتگو این بازدارندگی تقویت شود.


گروه دیگر عملگرایان و میانه روها هستند. به رغم پافشاری بر افزایش قدرت بازدارندگی، آنها گفتگوهای غیر هسته ای را تهدیدی برای منافع ملی ایران نمی دانند. با این حال، آنها نمی پذیرند که اجرای توافق هسته ای باید منوط به گفتگوهای منطقه ای و موشکی باشد. در نظر آنها، اگر تیم سیاست خارجه بایدن به جای اینکه بر مقابله با نفوذ منطقه ای و محدود کردن برنامه موشکی ایران تمرکز کند بر امنیت خاورمیانه و کنترل تسلیحاتی تمرکز نماید، رسیدن به توافق با غرب در همکاری با کشورهای منطقه امکان پذیر خواهد بود.

میانه روها در انتخابات ریاست جمهوری 2021 شکست خواهند خورد مگر اینکه توافق تازه ای شکل بگیرد و تحریم ها برداشته شوند. به این ترتیب ایالات متحده باید در صورت پیروزی تندروها گفتگو با ایران را فراموش کند.

از دیدگاه میانه روها، مقابله با نفوذ منطقه ای و محدود کردن برنامه موشکی ایران یک رویکرد تهاجمی است که نگرانی های امنیتی کشور را در نظر نمی گیرد. این رویکرد جواب نخواهد داد چرا که ایرانی ها نشان داده اند که در برابر تحریم های بی سابقه دوام خواهند آورد.

عمل گرایان بر این باورند که سیاست موشکی ایران سرشتی بازدارنده و دفاعی دارد. اگر ایران در گفتگوهای بالقوه آینده منطقه ای تحت فشار باشد، به درستی می تواند مسائل موشکی عربستان، کلاهک های هسته ای اسرائیل و خرید اسلحه های مدرن توسط کشورهای منطقه را پیش بکشد.

در چنین شرایطی، ایالات متحده و بازیگران منطقه ای باید تصمیم بگیرندکه یا به سمت فرایند کنترل گسترده تسلیحاتی در خاورمیانه حرکت کنند یا حق ایران برای داشتن توانمندی های موشکی را به رسمیت بشناسند. عمل گرایان باور دارند که نباید از گفتگو هراس داشت. در عوض، آنها می گویند که باید از فرصت های گفتگو برای استوار سازی دستاوردهای دفاعی و منطقه ای ایران بهره گرفت. آنها پیروزی بایدن را فرصتی برای رفع مشکلات منطقه ای و بین المللی ایران می بینند و رویکرد او برای حل مشکلات خاورمیانه را بر خلاف ترامپ، رویکردی متعادل ارزیابی می کنند.

دیدگاه عملگرایان با توجه به اظهار نظرهای بایدن پیرامون بازنگری اش از رابطه ایالات متحده و عربستان قابل توجه است. آنها همچنین می گویند که بایدن ادامه دهنده راه اوباماست. اوباما در مصاحبه اش با the Atlantic در می 2015 گفته بود: رویکردی که به متحدان عرب پاداش می دهد در حالی که ایران را منبع تمام مشکلات منطقه معرفی می کند تنها به اختلافات فرقه ای در منطقه دامن خواهد زد. او همچنین تاکید کرده بود که عربستان باید یاد بگیرد تا خاورمیانه را با دشمن قسم خورده اش، ایران، تقسیم کند.

جک سولیوان در گفتگو با مرکز مطالعات راهبردی و بین المللی گفت: دولت بایدن ساز و کار فشار حداکثری را متوقف می کند و توافق هسته ای را برای توافق های موشکی و منطقه ای گروگان نمی گیرد. با این حال، پس از بازگشت به توافق، بازیگران منطقه ای را برای رسیدن به یک توافق منطقه ای تحت فشار خواهد گذاشت. دیدگاه سولیوان با اظهار نظرهای اخیر وزیر امورخارجه ایران همسوست. وزرای امورخارجه چین و روسیه نیز بر شکل گیری گفتگوها در خاورمیانه برای ایجاد  نظم امنیت جمعی اصرار دارند.

نفوذ ایران بر حوثی ها برای پایان دادن به جنگ می تواند یک نقطه شروع طلایی باشد. ایران می تواند متحدان یمنی اش را برای یک توافق صلح با عربستان متقاعد کند.

با این حال، راه بندهای جدی پیش روی توافق موشکی و منطقه ای وجود دارد. فضای بی اعتمادی بین ایران و ایالات متحده با ترور (شهید سپهبد) قاسم سلیمانی و محسن فخری زاده تشدید شده است. کوتاه بودن طول عمر دولت روحانی نیز چالش دیگری است.

مجلس ایران به کشورهای اروپایی و ایالات متحده دو ماه فرصت داده تا تحریم ها را بردارند. ظریف گفته است که دولت مجبور به اجرای این قانون است. به این ترتیب با اجرای این قانون، توافقی که چهار سال از تحریم های خفه کننده جان سالم به در برد در آستانه مرگ قرار می گیرد. بایدن می تواند بلافاصله پس از ورود به دفتر ریاست جمهوری با چند فرمان اجرایی، توافق را نجات دهد.