قلم‌نیوز:محمد رهبری در روزنامه اعتماد نوشت: با نزدیک شدن به انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰ بحث بر سر نحوه شرکت اصلاح‌طلبان در محافل سیاسی مختلف داغ شده است؛ گمانه‌زنی در مورد کاندیدا‌های انتخاباتی افزایش یافته، ایده‌ها در مورد سازوکار اجماع میان اصلاح‌طلبان در دست بررسی است و ارزیابی وضعیت سرمایه اجتماعی اصلاح‌طلبان محل مناقشه است.
برخی با استناد به رفتار کاربران شبکه‌های اجتماعی مجازی معتقدند که اقبال به اصلاح‌طلبان در جامعه کم شده و امکان پیروزی آن‌ها در انتخابات بسیار پایین است. اما واقعا شانس پیروزی اصلاح‌طلبان در انتخابات چگونه است؟ کلان‌داده‌های موجود در شبکه‌های اجتماعی در این خصوص چه می‌گویند؟
تا پیش از سال ۹۶ شبکه‌های اجتماعی مجازی نقطه قوت و مزیت اصلاح‌طلبان بود. آن‌ها با وجود آنکه به صداوسیما دسترسی نداشتند و حتی آنجا مورد تهاجم قرار می‌گرفتند در شبکه‌های اجتماعی توان اقناع‌سازی و بسیج افکار عمومی را داشتند و یکی از دلایل پیروزی کاندیدای مورد حمایت‌شان در انتخابات ریاست‌جمهوری سال‌های ۹۲ و ۹۶ نیز ناشی از همین اثرگذاری در فضای مجازی بود.اما پس از انتخابات سال ۹۶ اصولگرایان با عبرت‌گیری از دلایل شکست خود در شبکه‌های اجتماعی سرمایه‌گذاری سنگینی کردند که از جمله نتایج آن راه‌اندازی ۱۴۴ گردان سایبری در فضای مجازی بود که اخیرا در سخنان مقامات مسوول انعکاس یافته است. داده‌ها نیز نشان می‌دهد که ارتش سایبری وابسته به اصولگرایانی که خود را انقلابی می‌خوانند یک پای ثابت ترند‌های توییتری است و بسیاری از هشتگ‌های توییتری از طریق سازماندهی آن‌ها ترند می‌شود.
به دنبال این اتفاقات، روزبه‌روز اصلاح‌طلبان در شبکه‌های مجازی بیشتر مورد حمله قرار گرفتند؛ درحالی که توان دفاع از خود را نیز نداشتند. این شرایط ناشی از حضور با برنامه اصولگرایان در فضای مجازی، حملات براندازان به اصلاح‌طلبان و ضعف عملکرد دولت و مسوولان اصلاح‌طلب در مناصب اجرایی کشور بود. در نتیجه شبکه‌های اجتماعی مجازی که روزگاری نقطه قوت اصلاح‌طلبان بود، امروز به نقطه ضعف و پاشنه آشیل آن‌ها تبدیل شده است.
شبکه‌های اجتماعی که روزگاری به جای صداوسیما، نقش رسانه را برای اصلاح‌طلبان بازی می‌کرد و ابزاری برای رساندن پیام آن‌ها به مردم بود حالا به ابزاری علیه اصلاح‌طلبان تبدیل شده بود که در برخی مواقع حتی مانع از شنیدن صدای آنان می‌شد.
تحلیل داده‌های توییتری در ۹ ماه اول سال جاری نیز موید همین امر است که اصلاح‌طلبان در توییتر، جایی که جریانات سیاسی و رسانه‌ای بیشترین تحرک را در آن دارند، شرایط اسفناکی را تجربه می‌کنند. یافته‌های حاصل از بررسی توییت‌های پرلایک منتشر شده راجع به چهره‌های شناخته شده اصلاح‌طلب نشان می‌دهد که انتقاد‌ها از این چهره‌ها در طول ۹ ماه گذشته به مراتب بیش از حمایت‌های صورت گرفته از آنان بوده است.
همان‌گونه که در نمودار نیز قابل مشاهده است، نرخ انتقادات مطرح شده علیه چهره‌های مطرح اصلاح‌طلب چندین برابر بیشتر از توییت‌های حمایتی از آنهاست و این درحالی است که تعداد لایک‌ها در حمایت از آن‌ها بسیار کم است. یعنی در توییتر افراد کمی حاضرند از اصلاح‌طلبان دفاع کنند، اما از سوی دیگر حملات بسیاری علیه آن‌ها انجام می‌شود.
در بررسی این نمودار، نکته حائز اهمیت آن است که پس پیروزی بایدن در انتخابات امریکا در آبان ماه سال جاری، نرخ انتقاد‌ها علیه اصلاح‌طلبان نیز سیر نزولی طی کرده که در تحلیل دلیل وقوع این امر احتمالا باید سردرگمی براندازان را پس از پیروزی بایدن دخیل دانست. هر چند برای نتیجه‌گیری کلی در مورد تغییر میزان انتقاد‌ها علیه اصلاح‌طلبان نیز باید داده‌های ماه‌های آتی را نیز مطالعه کرد.
تداوم این وضعیت برای اصلاح‌طلبان و عدم دفاع کاربران شبکه‌های اجتماعی مجازی از آن‌ها در سال منتهی به انتخابات ریاست‌جمهوری می‌تواند نتایج ناامیدکننده‌ای برای آن‌ها به دنبال داشته باشد. اصلاح‌طلبان هر روز در توییتر کتک می‌خورند و کسی نیست که از آن‌ها دفاع کند. اگر همین وضعیت در اینستاگرام و سایر رسانه‌های آنلاین نیز تداوم داشته باشد، امکان توفیق آن‌ها در جریان انتخابات بسیار دشوار خواهد شد. نیرو‌های اصلاح‌طلب امروز و با یک تاخیر چند ساله متوجه شده‌اند که در فضای آنلاین وضعیت بحرانی دارند. اما برای عبور از این بحران هیچ تلاش و اقدامی نکرده‌اند.
تداوم این وضعیت می‌تواند بیش از پیش باعث افول سرمایه اجتماعی آنان شود و حتی اگر بهترین عملکرد را از خود ارایه دهند به دلیل جدا افتادگی از مردم و جوانان و نداشتن ابزار ارتباطی مناسب با آن‌ها نمی‌توانند عملکرد خود را تبیین کنند. به تعبیر کاستلز، سیاست در جامعه شبکه‌ای بر بال رسانه‌ها می‌چرخد و امروزه رسانه‌های آنلاین مهم‌ترین رسانه‌ها در دنیای مدرن هستند. غفلت از این رسانه‌ها به اندازه غفلت از سیاست‌ورزی مناسب، پیامد‌های مهلکی برای اصلاح‌طلبان خواهد داشت که نتایج آن را امروز و در داده‌های ارایه شده از توییتر فارسی می‌توان دید.
