قلم‌نیوز:در روز شنبه (۱۷ آبان) پس از تبریک گسترده مقامات و رهبران جهان به جو بایدن رئیس جمهور جدید آمریکا، شاهد این بودیم که یکی از متحدان نزدیک این کشور به وضوح سکوت کرده بود. بیش از ۲۴ ساعت پس از پیروزی جو بایدن، پادشاه سعودی یکی از قدرتمندرین کشور‌های مسلمان جهان در بیانیه کوتاهی نوشت: «بهترین آرزوی موفقیت برای آقای بایدن و مردم (دوست) آمریکا».
تردید ریاض در پذیرش تغییر در واشنگتن ممکن است این نگرانی را نشان دهد که سیاست‌های دولت جدید امریکا در قبال عربستان سعودی دوستانه نخواهد بود. عربستان سعودی و متحدان منطقه‌ای آن پس از چهار سال ارتباط نزدیک با دونالد ترامپ، اکنون از این که بایدن این روابط را از بین ببرد و به سمت روابط نزدیک‌تر با ایران قدم بردارد هراس دارند. روابط متشنج و بعضا خصمانه عربستان سعودی، امارات و شرکای آن با باراک اوباما رئیس جمهور پیشین، در دوران دولت ترامپ به دوستی نزدیک تبدیل شد. دکتر «یوئل گوزانسکی» کارشناس ارشد انستیتو مطالعات امنیت ملی دانشگاه تل آویو در مصاحبه با مدیا لاین گفت: «ترامپ به جای حمایت از افکار عمومی، کنگره و جامعه بین الملل مسیر دفاع از خاندان سلطنتی سعودی را انتخاب کرد».
رئیس جمهور دونالد ترامپ در میان اتهامات مربوط به نقض حقوق بشر، مداخله در جنگ داخلی یمن و شاید مهم‌ترین مسئله قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار از ریاض حمایت و پشتیبانی نمود. گوزنسکی بر این عقیده است که دونالد ترامپ این مسائل را در قالب یک نگاه معاملاتی و کاسب کارانه می‌دید که می‌توان به توافق کاخ سفید برای فروش ۸ میلیارد دلار تسلیحات به عربستان سعودی از جمله بمب‌های هدایت شونده دقیق اشاره کرد.
در همین حال، جو بایدن متعهد شده که مسیر دیگری را در خاورمیانه تعقیب خواهد کرد. وی در آخرین اظهارات خود تصریح داشت که به دلیل نقض حقوق بشر و سایر اقدامات عربستان به توقف فروش تسلیحات به این کشور اقدام می‌کند. وی همچنین متعهد شده که به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بین قدرت‌های جهانی و ایران (برجام) بازگردد. پروفسور مهران کامروا استاد دانشگاه جرج تاون معتقد است که کشور‌های سنی خلیج فارس باید سیاست‌های منطقه‌ای خود را مورد ارزیابی مجدد قرار دهند. وی افزود: «کشور‌های عربی خلیج فارس از تنش‌های ایران و آمریکا برای مزیت‌های مادی و استراتژیک خود به طرق مختلف استفاده کرده اند. این یکی از دلایل اصلی آن هاست که حامی تمایل دولت اوباما برای گفتگو با ایران نبودند».
وی افزود: «رویکرد دولت بایدن ممکن است آن‌ها را مجبور سازد تا به این نتیجه برسند که اعتماد بی قید و شرط به آمریکا باید اصلاح گردد و همچنین تنش‌ها با ایران را کاهش دهند». گوزانسکی هم با این دیدگاه موافق است و تصریح داشت: «واقعاً در میان دولت‌های سنی نگرانی وجود دارد که دولت جو بایدن تکرار سال‌های اوباما باشد، زیرا فشار‌های اقتصادی بر ایران برداشته و به این کشور اجازه می‌دهد تا جایگاه خود را بهبود ببخشد».
روز دوشنبه، گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه برای آسیب زدن به اقتصاد ایران، وزارت امور خارجه و خزانه داری آمریکا تحریم‌های بیشتری را علیه تهران اعمال می‌کند. اما گوزانسکی بر این عقیده است که این اقدام به صورت متناقضی به بایدن کمک می‌کند، زیرا که این اهرم نفوذی را در اختیار بایدن قرار می‌دهد و می‌تواند در هنگام مذاکره با ایران با پیشنهاد حذف تحریم‌ها امتیاز بهتری از ایران کسب کند.
جو بایدن همچنین ممکن است برای پایان تحریم‌های کشور‌های عربی خلیج فارس علیه قطر تلاش کند. در ژوئن ۲۰۱۷، امارات، عربستان سعودی، بحرین و سایر کشور‌های عربی خلیج فارس روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع کردند و با تاکید بر این که دوحه از تروریسم در سرتاسر خاورمیانه حمایت می‌کند از تجارت با این کشور خودداری می‌نمایند. ترامپ ابتدا این اقدام را تأیید کرد، اما به دلیل فرماندهی مرکزی نیرو‌های هوایی آمریکا در قطر تلاش کرد تا این تحریم‌ها خاتمه یابند.
گوزانسکی افزود: «ترامپ در این زمینه تلاش کرد، ولی ناکام ماند. اما بایدن برای فشار آوردن به کشور‌های حاشیه خلیج فارس برای ورود گفتگو با قطر از اهرم نفوذ و قدرت بیشتری برخوردار است. حتی وی ممکن است بتواند عربستان سعودی را وادار سازد تا روند عادی سازی مناسبات با اسرائیل قدم بردارد».
کامروا معتقد است: «من انتظار ندارم دولت جدید در ۱۰۰ روز نخست برای حل این منازعه قدم بردارد، اما آنچه ممکن است اتفاق بیفتد تغییر در برداشت عربستان و امارات برای تغییر سیاست خارجی آمریکا دردوران بایدن می‌باشد. این تغییر در برداشت ممکن است سعودی‌ها و اماراتی‌ها را وادار کند تا پالس‌هایی به واشنگتن ارسال کنند که آن‌ها مایل هستند تا به درگیری خود با قطر خاتمه ببخشند».
منبع:راهبرد معاصر
