قرارگرفتن بازار سهام ایران در سایه ریسک‌های متعدد بخصوص ریسک‌های بیرونی که کنترلی روی آن‌ها نیست، باعث شده است تا روز‌های منفی بازار بیشتر از روز‌های مثبت باشد. برهمین اساس هم اکنون شاخص کل بورس که در مرداد ماه تا ارتفاع ۲.۱ میلیون واحد نیز پیش رفته بود به کانال ۱.۲ میلیون واحد عقب نشینی کرده است.
درمجموع پاییز، فصل ریزش برای بازار سهام بوده است. درحالی که شاخص کل بورس درنخستین روز فصل پاییز در نزدیکی کانال ۱.۶ میلیون واحد قرار داشت، در پایان این ماه و با افت و خیز فراوان به کانال ۱.۴ میلیون عقب نشینی کرد و در آبان ماه کانال‌های ۱.۳ و ۱.۲ میلیون واحد را تجربه کرد. درمجموع از ۲۱ روز کاری بورس تهران در مهرماه، ۱۲ روز منفی و تنها ۹ روز مثبت بوده است به طوری که دراین ماه شاخص کل با افت ۱۱.۴ درصدی همراه شده است. در آبان ماه جاری نیز که تا روز گذشته شش روز از آن را سپری کرده ایم، پنج روز بازار منفی بوده است و بدین ترتیب در همین شش روز شاخص ۹.۳ درصد عقب نشینی کرده است.
روزگذشته پس از رشد مثبت روز چهارشنبه هفته گذشته دوباره شاخص با افت ۲۵ هزار و ۹۹۶ واحدی معادل ۱.۹۹ درصد به یک میلیون و ۲۷۹ هزار و ۹۰۱ واحد رسید. همچون ماه‌های اخیر که یکی از ویژگی‌های آن کاهش شدید حجم و ارزش معاملات بوده است، دیروز هم ارزش معاملات تنها ۴ هزار و ۹۳۸ میلیارد تومان بود.این درحالی است که ارزش بازار بورس تهران نیز به ۴۸۶۳ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به ارقام بالای ۷۸۰۰ هزار میلیارد تومان مرداد ماه افت شدیدی را تجربه کرده است.
حال با افت شدید شاخص در ماه‌های اخیر که برای بسیاری از سهم‌ها بیش از ۵۰ درصد اصلاح به همراه داشته است، به نظر می‌رسد حبابی که در ماه‌های نخست سال ایجاد شده بود تا حد زیادی تخلیه شده است. اما به اعتقاد کارشناسان متغیر‌های بیرونی مانع از بازگشت بورس به کارکرد عادی خود است. درهمین زمینه دو کارشناس ارشد بازار سرمایه در گفتگو با «ایران» آینده بازار سهام ایران را تحلیل کرده اند که در قالب یادداشت تنظیم شده است.
پس از افت و خیز‌های بازار سهام درماه‌های اخیر، هم اکنون
می‌توان گفت بازار به تعادل رسیده است. البته تعادل به معنای رشد دوباره
قیمت‌ها نیست و مفهوم اصلی آن پایان دوره‌های رشد یا ریزش مداوم است.
ولی
این که پس از این مرحله بازار به کدام جهت می‌رود بستگی به عواملی دارد که
هم اکنون مهم‌ترین و مؤثرترین آن نتیجه انتخابات ریاست جمهوری امریکاست که
بر اقتصاد و سیاست کشور تأثیر خواهد داشت. درواقع شخصی که در دوره بعدی
سکان ریاست جمهوری امریکا را در دست می‌گیرد و رویکرد‌های آن در قبال ایران
جهت حرکتی بازار‌ها را مشخص می‌کند. پس از اعلام رسمی نتایج این انتخابات
تقریباً می‌توان گفت که آینده بازار چگونه خواهد بود.
در شرایط فعلی شاهد تقابل میان ریسک گریز‌ها و ریسک پذیر‌ها
هستیم. کسانی که اعتقاد دارند که ترامپ یک بار دیگر انتخاب می‌شود و شانس
بیشتری به او می‌دهند، وارد ریسک نمی‌شوند. درمقابل کسانی که شانس بیشتری
برای انتخاب بایدن درنظر می‌گیرند به آینده خوش بین ترند و ریسک می‌کنند.
بدین
ترتیب هم اکنون تقابل ریسک و بازده در بازار سهام ایران عینیت پیدا کرده
است. درمجموع دو حالت بیشتر نمی‌توان برای آینده بازار متصور بود. درصورتی
که بایدن انتخاب شود، انتظار می‌رود که بازار برای مدت کوتاهی بین یک هفته
تا ۱۰ روز به سمت رشد حرکت کند و پس از آن، اعلام رسمی موضعگیری وی است که
شرایط را مشخص می‌کند. اگر ترامپ برای بار دیگر انتخاب شود هم انتظار
می‌رود که شاهد افت بیشتر شاخص بورس باشیم و فضای ریسک بازار پررنگ‌تر شود.
یکی از مهم‌ترین عوامل صعود شاخص‌های بورس درماه‌های نخست سال جاری، افزایش نرخ ارز بود. این درحالی است که با توجه به اهمیت این نرخ و آثار آن بر شاخص‌های اقتصاد کلان، مهار و کنترل این نرخ به یکی از اولویت‌های اصلی سیاستگذاران اقتصادی تبدیل شده است و بدین ترتیب یکی از مؤلفه‌های اصلی مؤثر بر رشد بازار سهام تحت کنترل درآمده است.
پس از رشد شدید شاخص بورس درماه‌های نخست سال جاری، براساس منطق بازارشاخص باید وارد فاز اصلاحی خود می‌شد، یعنی همان دوره‌ای که هم اکنون در آن به سر می‌بریم. این در شرایطی است که به صورت عمده افزایش انتظارات مثبت درخصوص مؤلفه‌های مؤثر بر بازار مانند رشد نرخ ارز و ... به صعود پیوسته شاخص در شش ماهه نخست سال منجر شده بود.
در شرایط فعلی، ریسک در بازار افزایش یافته است. برخی گمانه زنی‌ها از کاهش نرخ دلار به محدوده ۲۲ هزار تومان در نتیجه انتخابات امریکا مطرح می‌شود. باتوجه به اینکه اغلب پیش بینی‌ها ناظر بر رشد نرخ ارز نیست، سهامداران با احتیاط زیادی خرید می‌کنند و به صورت عمده پلکانی سهم می‌خرند. برهمین اساس طی ماه‌های اخیر حجم و ارزش معاملات به شدت کاهش یافته است، شاخصی که مهم‌ترین رکن نقدشوندگی بازار است که اخیراً ضریب آن افت زیادی داشته است به طوری که همچنان ۲۵۰ شرکت بورسی در صف فروش قرار دارند درحالی که هنوز اصلاح هم نداشته‌اند.
به طور معمول درشرایط صعودی بازار، واکنش‌ها به اخبار مثبت بسیار زیاد است، ولی در دوران نزولی این اخبار تأثیر چندانی ندارد. این درحالی است که درماه‌های اخیرقیمت سهام در بازار بیش از ۵۰ درصد اصلاح شده است. هرچند درخصوص نتیجه انتخابات امریکا گمانه زنی‌های زیادی ارائه می‌شود و آثار آن را روی بازار سهام ایران ارزیابی می‌کنند، اما واقعیت این است که تجربه دهه‌های اخیر نشان داده است که هیچ تفاوتی میان دموکرات‌ها و جمهوری خواهان در امریکا نیست و هر دو حزب رفتار خصمانه علیه ایران خواهند داشت. برهمین اساس، نتیجه انتخابات امریکا تنها یک شوک مقطعی و کوتاه مدت بر بازار خواهد داشت. درمجموع می‌توان گفت با توجه به تمام متغیرها، شاخص بورس بین ۱.۱ تا ۱.۲ میلیون واحد نقطه قابل اطمینانی برای خرید پلکانی باشد.
