روند افزایش آمار مبتلایان به بیماری کووید-۱۹ که تاکنون در ۲۱۴ کشور و منطقه در جهان شیوع یافته، ادامه دارد و این بیماری همچنان در دنیا قربانی می‌گیرد.
در ایران نیز تا روز گذشته ۱۳ مهر ماه، مجموع بیماران کووید۱۹ به ۴۷۱ هزار و ۷۷۲ نفر رسیده و متاسفانه ۲۶ هزار و ۹۵۷ تن نیز جان خود را به دلیل این بیماری از دست داده‌اند. همچنین خوشبختانه تا کنون ۳۸۹ هزار و ۹۶۶ نفر از بیماران، بهبود یافته و یا از بیمارستان‌ها ترخیص شده اند.
کمیته اپیدمیولوژی بیماری کووید-۱۹ وزارت بهداشت، تحلیـل اسـتانی این بیماری در هفته منتهی به ۱۱ مهر ماه امسال را منتشر کرد.
روش محاسبه شاخص‌ها
در محاسبات روند، در این گزارش و گزارشات آتی، تعداد موارد جدید روزانه مبتلای بستری و سرپایی وارد آنالیز می‌شود. همچنین دسته‌بندی استان‌ها بر اساس میزان بروز در آخرین هفته انجام گرفته و نمودار بر اساس تغییرات موارد ابتلا و مرگ در آخرین هفته نسبت به هفته قبل خواهد بود.
برای ارزیابی روند گسترش بیماری کووید ۱۹ در هفته اخیر، در استان‌های مختلف کشور از تحلیل روند تغییرات اتفاق افتاده برای موارد ابتلا و مرگ گزارش شده روزانه استفاده شد.
برای محاسبه روند تغییرات ابتلا و مرگ در سه روز اخیر، ابتدا متوسط سه روزه تعداد گزارش ابتلا و مرگ هر روز با میانگین گرفتن از داده‌های همان روز، روز قبل و روز بعد محاسبه شد. سپس میزان افزایش هر روز نسبت به روز قبل به روش زیر محاسبه شد: تعداد موارد روز قبل منهای تعداد موارد ثبت شده امروز تقسیم بر تعداد موارد روز قبل ضربدر ۱۰۰.
در نهایت، تغییر روند ابتلا و مرگ هفته آخر با میانگین گرفتن از اعداد به دست آمده برای چند روز آخر محاسبه شد.
تحلیل احتمالی وضعیت منحنی اپیدمی
برای تحلیل احتمالی وضعیت منحنی اپیدمی در هفته گذشته موارد زیر مد نظر قرار گرفت:
- در مواردی که هر دو شاخص تغییر روند ابتلا و مرگ در چند روز اخیر روند افزایشی داشت، منحنی اپیدمی احتمالاً روند افزایشی داد.
-در مواردی که شاخص تغییر روند ابتلا نزولی، ولی شاخص تغییر روند مرگ صعودی بود، احتمالاً اخیراً پیک اپیدمی رد شده است.
-در مواردی که منحنی اپیدمی تمام می‌شود، وضعیت به حالت ثبات می‌رسد و تغییرات در آن مختصر و نامنظم می‌باشد. باید توجه داشت هر لحظه این روند مستعد یک پیک دیگر می‌باشد.
-در مواردی که هر دو شاخص تغییر روند ابتلا و مرگ در چند روز اخیر روند نزولی داشت، منحنی اپیدمی احتمالاً روند نزولی دارد. منظور از ناسازگاری داده‌ها این است که روند داده‌های مرگ و ابتلا از یک الگوی قابل تفسیر پیروی نکرده و تغییرات ناهمگن روند شاخص‌های ابتلا و مرگ دیده می‌شود. در این موارد تحلیل بهتر را در روز‌های بعد و با داده‌های درست‌تر می‌توان ارائه داد.
ناسازگاری در داده‌ها به دلایل مختلفی می‌تواند رخ دهد. از جمله دلایل بروز ناسازگاری می‌توان به ثبت غیردقیق روزانه داده‌ها توسط استان‌ها و وجود خطا هنگام ثبت داده‌ها، وجود ترکیبی از چند الگوی اپیدمی در استان (شروع اپیدمی در نقطه‌ای از استان و اتمام اپیدمی دیگر در نقطه دیگر)، بیمارپذیری یا بیمارگریزی گسترده در استان و تغییر روند مهاجرت بیماران در طول زمان اشاره کرد.
تقسیم بندی استان‌ها از نظر میزان گزارش
استان‌ها بر اساس میزان بروز در هفته آخر موارد بیماری به سه دسته پرگزارش، با گزارش متوسط و با گزارش پایین تقسیم شدند و روند بیماری در آن‌ها در جدول و نمودار‌های مرتبط مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل بر اساس این شاخص‌ها، احتمالی بوده و انتظار است تیم کمیته اپیدمیولوژی استان‌ها همراه با سایر شاخص‌ها و تحلیل‌های دقیق‌تر، شواهد بهتری از روند اپیدمی در استان‌ها و دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور ارائه دهند.
تحلیل روند بیماری در هفته منتهی به ۱۱ مهـرماه
بنابر اعلام کمیته اپیدمیولوژی کرونا وزارت بهداشت، هر چند موارد ابتلا و مرگ و میر در کشور نسبتا بالا است، اما روند کشور در این هفته به ثبات رسیده و تغییرات مختصر صعودی داشته است. در ۹ استان (آذربایجان شرقی، چهارمحال و بختیاری، زنجان، البرز، هرمزگان، گیلان، فارس، گلستان و سیستان و بلوچستان) روند ثبات با تغییرات مختصر صعودی مشاهده شد. در ۱۲ استان (لرستان، سمنان، بوشهر، خراسان شمالی، اصفهان، یزد، خراسان جنوبی، کهگیلویه و بویراحمد، تهران، مرکزی، آذربایجان غربی و قزوین) روند صعودی یا شروع پیک جدید مشاهده شد. در هفت استان (قم، ایلام، همدان، اردبیل، خوزستان، کرمان و مازندران) روند ثبات با تغییرات مختصر و نامنظم وجود داشته است. در دو استان (خراسان رضوی و کردستان) روند ثبات با تغییرات مختصر نزولی مشاهده شد. احتمالاً یک استان (کرمانشاه) اخیراً یک پیک را پشت سر گذاشته است. باید مدنظر داشت که یک استان می‌تواند چندین پیک منحنی را تجربه کند.
جهت اطلاع از روش کار و اطلاعات بیشتر در مورد روند‌های استانی در چند روز اخیر به وب سایت کمیته اپیدمیولوژی کووید- ۱۹ به آدرس http://corona.behdasht.gov.ir مراجعه نمایید.
کرونا در جهان
بر اساس اعلام کمیته اپیدمیولوژی کرونا در وزارت بهداشت، تعداد موارد جدید ابتلا به کووید-۱۹در جهان در روز ۹ مهر ماه ۲۴۹۷۸۷ نفر، در دهم مهر ماه ۲۸۵۰۱۶ نفر و در یازدهم مهر ماه ۳۱۵۶۲۸ نفر بوده است.
در عین حال ۱۵ کشور اول در زمینه ابتلا به کرونا را می‌توانید در
نمودار زیر ببینید که طبق آن کشور‌های آمریکا، هند و برزیل در رتبه اول تا
سوم میزان ابتلا به کووید-۱۹ قرار گرفته‌اند. ایران نیز در رتبه دوازدهم
این جدول قرار دارد.
کدام کشورها هم زمان از اقتصاد و سلامت خود در دوران همه‌گیری محافظت کرده‌اند؟
پاسخ مناسب به همه‌گیری اغلب از نظر ایجاد تعادل بین محافظت از سلامت مردم و محافظت از اقتصاد یک کشور صورت گرفته است. این فرض وجود دارد که کشورها بین این دو هدف با یک داد و ستد روبرو هستند. اما آیا این فرضیه درست است؟.
یکی از روش‌های ابتدایی برای پاسخ به این سوال این است که تأثیرات بهداشتی و اقتصادی همه‌گیری در کشور‌های مختلف مقایسه شود. آیا کشور‌هایی که نرخ مرگ‌ومیر کمتری دارند، رکود اقتصادی بیشتری را تجربه کرده‌اند؟.
با مقایسه میزان مرگ ناشی از کووید-۱۹ با آخرین داده‌های تولید ناخالص داخلی (GDP) عکس این قضیه را مشاهده می‌کنیم: کشور‌هایی که موفق شده‌اند از سلامت جمعیت خود در همه‌گیری محافظت کنند، از اقتصاد خود نیز محافظت کرده‌اند. نمودار زیر وضعیت اقتصادی اخیر در ۳۸ کشور را نشان می‌دهد که بر اساس آخرین داده‌های تولید ناخالص داخلی در آن کشورها است.
در این نمودار درصد کاهش تولید ناخالص داخلی در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۰ نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان داده می‌شود. می‌بینیم که در برخی کشورها رکود اقتصادی بسیار شدید بوده است؛ در اسپانیا، انگلیس و تونس، اقتصاد در سه ماهه دوم بیش از ۲۰ درصد کوچک‌تر از مدت مشابه سال قبل بوده است. این رقم ۴ تا ۵ برابر بیشتر از افت اقتصادی ثبت شده برای این کشورها از سال ۱۹۵۰ تاکنون است.
حتی در کشور پرو سقوط اقتصادی بیش از ۳۰ درصد بوده است. جالب است بدانیم این کشورها که شدیدترین رکود اقتصادی را متحمل شده‌اند، در میان کشور‌هایی هستند که بیشترین میزان مرگ و میر ناشی از کووید-۱۹ را دارند. ولی در سایر کشورها، تأثیرات اقتصادی بسیار ملایم‌تر بوده است.
در تایوان، تولید ناخالص داخلی در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۰ کمتر از یک درصد کمتر از مدت مشابه در سال ۲۰۱۹ بود. فنلاند، لیتوانی و کره جنوبی همگی با کاهش پنج درصدی تولید ناخالص داخلی مواجه شدند. واضح است که فاکتور‌های زیادی فراتر از تصمیمات سیاسی که هر دولت درباره نحوه کنترل شیوع ویروس اتخاذ کرده است، بر میزان مرگ ناشی از کووید-۱۹ و شوک به اقتصاد تأثیر گذاشته است و هنوز پیامد‌های این همه‌گیری به طور کامل روشن نشده است.
اما در میان کشور‌هایی که داده‌های تولید ناخالص داخلی آن‌ها در دسترس است، رابطه معکوسی میان محافظت از سلامت مردم و حمایت از اقتصاد اثبات نشده است و برعکس؛ رابطه‌ای که ما بین تأثیرات اقتصادی و کنترل همه‌گیری مشاهده می‌کنیم، نشان می‌دهد که کشور‌های کنترل کننده شیوع کووید-۱۹، علاوه بر نجات جان مردم‌شان، ممکن است بهترین استراتژی اقتصادی را نیز در پیش گرفته باشند.
تجارب کشـور‌های جهـان در مواجهـه با کووید-۱۹؛ این قسمت ایسلند
ایسلند کشوری جزیره‌ای در شمال اروپا، با مساحت ۱۰۰.۲۵۰ کیلومترمربع و جمعیت ۳۴۱.۸۰۴ نفر است. این کشور تجارب موفقی در مدیریت کووید- ۱۹ داشته است. اگرچه عواملی، چون جمعیت کم و ثروت، در عملکرد این کشور در مقابله با بیماری بی‌تاثیر نبوده است، اما پیش‌بینی‌های لازم و اقدامات به موقع نقش مهمی در مدیریت همه‌گیری اخیر داشته است.
این کشور، اولین مورد کووید -۱۹ را در تاریخ ۹ اسفند ۱۳۹۸، پس از بازگشت شهروندی ایسلندی از ایتالیا تایید کرد، اما این کشور حدود دو ماه قبل از گزارش اولین مورد بیماری (حتی قبل از تأیید انتقال انسان به انسان بیماری)، اقدامات پیشگیرانه خود را آغاز کرده بود؛ به طوری که در نیمه اول دی ماه ۱۳۹۸، از پزشکان خانواده و متخصصان عفونی خواسته شد تا در صورت داشتن بیمارانی با ذات الریه غیرمعمول آگاه باشند و سابقه سفر به چین را ردیابی کنند. در واقع پاسخ سریع ایسلند متاثر از برنامه جامعی بود که این کشور در سال ۲۰۰۵ برای مقابله با همه‌گیری احتمالی آنفلوآنزا تدوین کرد و در ابتدای ظهور بیماری در چین نیز از تمامی مسئولین خواست تا برنامه را مرور کرده و آماده باشند.
در اوایل بهمن ۱۳۹۸ بیمارستان‌های ایسلند آمادگی لازم را داشته و افرادی که از خارج از کشور می‌آمدند را آزمایش کرده و نیز افرادی را که به مناطق با شیوع بالای بیماری سفر کرده بودند، قرنطینه می‌کردند. به گفته یکی از اپیدمیولوژیست‌های ارشد این کشور، "داشتن آمادگی لازم فوق‌العاده مهم است. در بسیاری از کشور‌هایی که پاسخ دهی مناسبی وجود ندارد، به نظر آمادگی قبلی کافی وجود نداشته است".
علاوه بر اقدام زودهنگام، ایسلند ظرفیت آزمایشگاهی بالایی داشته و در عرض شش هفته، ۱۳ درصد جمعیت خود را (۵۰ هزار نفر) به منظور بررسی وضعیت ابتلا به کووید ۱۹ آزمایش کرد.
در عین حال موج اول اپیدمی در این کشور حدود یک ماه (از اواخر اسفند ۱۳۹۸ تا نیمه اول فروردین ۱۳۹۹) به طول انجامید. پس از آن، موارد ابتلا طی پنج ماه بطور متوسط روزانه کمتر از ۱۰ مورد بود، هرچند این تعداد از نیمه دوم شهریور ماه به طور نسبی افزایش یافت. هم اکنون در این کشور موارد تجمعی بیماری ۲.۸۰۹ نفر و شمار تجمعی مرگ ۱۰ نفر گزارش شده است.
