محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران امشب (شنبه) در برنامه گفت‌وگوی ویژه شبکه دوم سیما به تشریح آخرین تحولات در عرصه سیاست خارجی از جمله تلاش آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه پرداخت و به سؤالات مطرح شده پاسخ گفت.
وی درباره اینکه پیش از این درباره مکانیسم ماشه گفته بود هیچ اتفاق خاصی نمی‌افتد، عنوان کرد: کلیه اعضای شورای امنیت و به استثنای آمریکا و یک کشور دیگر رسما اعلام کردند اقدام آمریکا را به رسمیت نمی‌شناسند. دو حالت دارید یک زمان که کشور‌ها با آمریکا مخالفند یک زمان که معتقدند آمریکا جایگاهی ندارد. الان حالت دوم را داریم و کشور‌ها معتقدند آمریکا جایگاهی ندارد.
وزیر امور خارجه با اشاره به قطعنامه آمریکا به شورای امنیت برای تمدید محدودیت‌های تسلیحاتی ایران بیان کرد: آن‌ها این قطعنامه ۳۵ بندی را به چهار خطی تغییر دادند که حتی نیاز به وتو هم پیدا نکرد، ولی اینجا یک وضعیت متفاوت است اینجا ۱۳ کشور به رئیس شورای امنیت نامه نوشتند و گفتند اقدام آمریکا برای استفاده از سازوکار هم اسم ماشه و هم اسنپ بک که آمریکا استفاده می‌کند هیچ کدام در قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام نیامده است. آمریکا یک کلک تبلیغاتی زدند، چون مردم آمریکا و خبرنگاران و پامپئو هم قطعنامه ۲۲۳۱ را نخوانده است و به صحبت‌های کری و اوباما استناد می‌کند.
ظریف گفت: اسنپ بکی در قطعنامه ۲۲۳۱ وجود ندارد. پامپئو می‌گوید یک سازوکار ساده است و آن را نخوانده است و الان منتظر است فیلم برجام بیاید بیرون. این بار ۱۳ کشور نامه نوشتند و گفتند آمریکا حق این کار را ندارد آن کشوری که به ادامه محدودیت‌های تسلیحاتی ایران رای داده بود اینجا سکوت کرده و از آمریکا حمایت نکرده است.
رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: الان وضعیت این است که همه اعضای شورای امنیت به استثنای خود آمریکا یا سکوت کرده‌اند یا کتبا نوشته‌اند اصلا آمریکا در این اتاق جا ندارد که صحبت کند و ما موافق یا مخالف باشیم.
ظریف افزود: آمریکایی‌ها ادعا می‌کنند ۱۲ شب به وقت گرینویچ پایان ۳۰ روز است و قطعنامه‌ها برمی گردند، ولی خودشان می‌دانند این ادعایشان باطل است. آمریکایی‌ها می‌دانند این اتفاق نمی‌افتد و آمدند از روش قلدری خود استفاده کرده و گفتند هر کس به ایران سلاح بفروشد تحریم می‌کنیم. همین اعلام نشان می‌دهد آمریکایی‌ها باور ندارند قطعنامه‌ها برمی‌گردد.
وی گفت:، چون آمریکا می‌داند قطعنامه شورای امنیت نیست مجبور است به راه‌حل قلدری متوسل شود.
وزیر خارجه خاطرنشان کرد: بولتون در آمریکایی‌ها تنها کسی است که قطعنامه را خوانده است و خودش آن را نوشته است. فرمان اجرایی اوباما را قاب کرده بود در اتاقش گذاشته بود.
رئیس دستگاه دیپلماسی گفت: آمریکا در زمان تصویب برجام آمریکا عضو برجام بوده است. از یک سال و خرده‌ای پیش اعلام کردند که چه نشسته‌اید که اکتبر ۲۰۲۰ تحریم‌های ایران پایان می‌یابد و وزارت خارجه آمریکا روزشمار گذاشت از خرداد ماه پیش نویس قطعنامه ارائه و تلاش زیادی کردند و خودشان را کنج دیوار گذاشتند دیدند قطعنامه‌شان به نتیجه نمی‌رسد و قطعنامه ۳۵ بندی را به چهار خطی تبدیل کردند.
به گفته ظریف آمریکا یک استدلال بچه‌گانه می‌کند، ولی خودش از این قرارداد خارج شده است.
رئیس دستگاه دیپلماسی گفت: آمریکایی‌ها یک قاعده قلدری دارند که همواره استفاده کردند و اینجا ممکن است استفاده کنند البته جامعه بین‌الملل باید تصمیم بگیرد در مقابل قلدری چه برخوردی کند. با توجه به نفوذ آمریکا در حوزه مالی توانست فشار وارد کند. اگر به یک قلدر یک بار اجازه دهی باز هم قلدری می‌کند. این رفتار آمریکا رفتار جدیدی نیست.
از تشکیل سازمان ملل از ۱۹۴۵ تا امروز آمریکا ۱۲۰ مورد تحریم کرده است
وی افزود: از تشکیل سازمان ملل از ۱۹۴۵ تا امروز آمریکا ۱۲۰ مورد تحریم کرده است. یعنی به عنوان یک ابزار هر روز از آن استفاده می‌کند. من در مجمع عمومی سخنرانی دارم که یک نقشه از این تحریم‌های آمریکا نشان خواهم داد. آمریکا حضور قدرتمندی در بازار‌های مالی دنیا دارد و به همین خاطر چین و اروپا تلاش می‌کنند از ارز‌های ملی خود استفاده کنند.
ظریف درباره واکنش ایران بیان کرد: اروپایی‌ها از اول انقلاب تاکنون به ما سلاح نفروختند یک پویشی درست کردند به نام واسنار که به دست ایران سلاح نرسد. به لطف خدا و تلاش بزرگان ما در نیرو‌های مسلح توانستیم در بسیاری از موارد خودکفا باشیم از مهر ماه محدودیت‌های سازمان ملل برداشته می‌شود ما هیچ وقت از خریداران بزرگ سلاح نبودیم ایران در خرید‌های تسلیحاتی در منطقه خلیج فارس هیچ حضوری ندارد و ما می‌توانیم از این پس با کشور‌هایی که ارتباط راهبردی داریم نیاز‌های خود را تامین کنیم. ما در بسیاری از زمینه‌های دفاعی خودکفا هستیم و حتی توان صادرات سلاح داریم و در جا‌هایی که نیاز داریم خریداری می‌کنیم و بعید می‌دانم تحریم‌های ثانویه آمریکا مانعی برای این کشور‌ها در این حوزه باشد.
وی گفت: اگر آمریکا ادعا کند قطعنامه ۲۲۳۱ برگشته البته با تحریم‌های ثانویه خودش اذعان دارد برنگشته است. اگر ۲۲۳۱ قرار است برگردد چه اتفاقی می‌افتد طبق مقررات ملل متحد چندین مکانیسم ملی، اجرایی دبیرخانه‌ای و مکانیسم سیاسی شورای امنیت نیاز است و هیچ کدام از این‌ها رخ نمی‌دهد، چون قطعنامه‌ای وجود ندارد.
ظریف ادامه داد: الان اکثر کشور‌ها مقررات ۱۹۲۹ را لغو کردند و باید دوباره برگردند که این اتفاق نمی‌افتد. سازمان ملل باید هیأت را ایجاد کند که نمی‌کند و شورای امنیت کمیته را ایجاد کند که آن هم تشکیل نخواهد شد.
وی گفت: آمریکا نمی‌تواند، ولی خواهد کرد و ادعا کند که ۱۹۲۹ برگشته است، این اقدام آمریکا راهزنی دریایی است و اگر بخواهد مانعی ایجاد کند. ما ۱۹۲۹ را نامشروع می‌دانستیم الان اگر بخواهد چنین کند درست است می‌گوید من ۱۹۲۹ را اجرا می‌کنم، ولی از نظر جامعه بین‌المللی ۱۹۲۹ نیست که بخواهد اجرا کند.
ظریف خاطرنشان کرد: آمریکا قبلا کشتی‌هایی که متعلق به ایران نبودند و میعانات ایران را حمل می‌کردند در نزدیک ونزوئلا ضبط کرد آن‌ها به دادگاه شکایت کرده و این اقدام آمریکا را راهزنی دریایی برشمردند و اگر چنین رخ دهد راهزنی دریایی است وحتما جمهوری اسلامی واکنش نشان خواهد داد. معتقدیم این یک ژست سیاسی بوده و آمریکا وارد این حوزه نخواهد شد.
وی تصریح کرد:، ولی به همه رسما اعلام می‌کنیم اگر آمریکا بخواهد به ادعای ۱۹۲۹ چنین اقدامی را انجام دهد از نظر قوانین بین‌المللی این اقدامش راهزنی دریایی است و با آن برخورد می‌شود و خود آمریکا مسئول عواقب آن خواهد بود.
وزیر خارجه بیان کرد: اولین باری که ایران مکانیسم حل و فصل اختلاف داخل برجام را راه انداخت در نوامبر ۲۰۱۶ و آبان و آذر ۱۳۹۵ و زمان اوباما بود که آمریکا قانون تحریم‌های ایران را تمدید کرد کنگره تمدید کرد، ولی اوباما امضا نکرد، ولی وتو نکرد و یکی از معدود قوانینی است در آمریکا که بدون امضای رئیس جمهور می‌رود برای اجرا. همان زمان ما براساس بند ۳۶ برجام روند حل و فصل اختلافات را شروع کردیم بعد از اینکه در ۱۳۹۷ آمریکا از برجام خارج شد باز هم روند حل وفصل اختلافات را براساس بند ۳۶ شروع کردیم در نوامبر ۲۰۱۸ طی نامه‌ای که به مسئول وقت اتحادیه خانم موگرینی نوشتم گفتم ما روند حل و فصل اختلافات را شروع و به پایان رساندیم.
ظریف عنوان کرد: ما دو مرحله اول را پیش رفتیم و طرف مقابل به کمیته نرفت و بعد از خروج آمریکا از برجام ۱۱ تعهد به ما دادند در دو جلسه وزرا پیگیری کردیم که انجام نشد ما بعد از آن گفتیم ما براساس ماده ۳۶ به سمت کاهش تعهدات می‌رویم از اردیبهشت ۱۳۹۸ شروع کردیم در پنج مرحله تعهدات برجامی را کاهش دادیم این کاهش دادن تعهدات برجامی در اجرای مکانیسم حل و فصل اختلاف است.
وی گفت: امروز تقریبا به غیر از بحث نظارت‌ها که ما نظارت‌ها را کماکان حفظ کردیم که به دنیا نشان بدهیم برنامه سلاح نداریم محدودیت‌هایی که در برجام پذیرفته بودیم همه را کنار گذاشتیم، چون در برابر نقض آمریکا و نقض اروپا و یا لااقل ناتوانی اروپا از اجرای تعهداتشان ما به اقدام اجرایی رسیده‌ایم. اروپایی‌ها آمدند در برابر این اقدام ما روند حل و فصل اختلاف در دی ماه سال گذشته شروع کردند که هنوز به مرحله اول نرسیده و جلسه کارشناسی تشکیل نشده است.
رئیس دستگاه دیپلماسی بیان کرد: ما گفتیم اقدام ما در چارچوب ماده ۳۶ برجام بوده است و ما روند حل و فصل اختلاف را دنبال کردیم.
وی گفت: جمهوری اسلامی چه در قضیه کاهش اقدامات در برجام طبق برجام سیاسی و حقوقی عمل کرده و دست بالا را دارد.
وزیر خارجه بار دیگر تأکید کرد: هیچ حالت خودکار و اتوماتیک و اسنپ بکی وجود ندارد. برخی دوستان ما چنین تبلیغ کردند اصلا این خبر‌ها نیست.
ظریف به بولتون اشاره کرد و افزود: برخی می‌گویند چرا صبر می‌کنید ما گفتیم ما می‌خواهیم حقوقی اقدام کنیم. امروز اروپا نمی‌تواند بگوید کاهش تعهدات ایران خلاف برجام بوده است. این روند بازدارنده بوده است.
وی گفت: حقوق بین‌الملل و قواعد بین‌المللی در جامعه بین‌المللی جای قدرت را نمی‌گیرد. قدرت یک ضرورت است حقوق بین‌المللی و روابط بین‌المللی یک عامل قدرت است و قدرت را تعدیل می‌کند. منشور ملل توسل به زور را منع کرده کوبا ۹۰ کیلومتر با آمریکا فاصله دارد و ۷۰ سال با کوبا دعوا دارد و توان نظامی دارد کوبا را سرنگون کند چرا، چون ممنوعیتی است. معنی‌اش این است که آمریکا به خاطر یک محدودیت حقوقی نمی‌تواند آنچه را زور دارد انجام دهد. آنچه توافق و قاعده حقوقی ایجاد می‌کند ایجاد تعادل است.
ظریف خاطرنشان کرد: برجام نمی‌تواند قدرت آمریکا را در بازار‌های مالی به هم بزند. شورای امنیت با وجود آمریکا ده‌ها قطعنامه علیه اسرائیل دارد کدام یک اجرا شده است. مجمع عمومی صد‌ها قطعنامه علیه رژیم صهیونیستی دارد کدام اجرا شده است. البته این بدان معنا نیست که این قطعنامه‌ها بی معناست.
وی گفت: برجام علی‌رغم اینکه آمریکا برجام را نقض کرده بود و خیلی از دوستان ما در داخل نعش برجام را تشیع جنازه کردند ول این برجام نیمه جان آمریکا را در شورای امنیت دو بار شکست داد. توافق بین‌المللی قرار نیست روابط قدرت دنیا را به هم بزند آن‌ها وجود دارد این تعدیلش می‌کند.
ظریف بیان کرد: آنچه ایران را قوی کرده این واقعیت است که ما به مردم خودمان تکیه کردیم. قدرت ما مردم خودمان و نیرو‌های مسلح ما هستند که آن‌ها هم برخاسته از این مردم است. ممکن است سختی‌هایی را تحمل کرده باشیم امروز مردم ما در فشار و مضیقه هستیم من به عنوان خدمتگزار شرمنده مردم هستم که این فشار‌ها را تحمل کردند. اگر آمریکا موفق شده بود با فشارش مردم را به زانو دربیاورد شرایط به گونه دیگری بود. آمریکا فکر می‌کرد می‌تواند این مردم را به زانو در بیاورد.
وی افزود: علتی که ما قدرتمندیم این است که ما کشور قانونمندی هستیم و کشور قابل اعتمادی هستیم و دوستانی داریم که با روش هژمونیک برخورد نمی‌کنیم به روش تعامل با کشور‌های منطقه رفتار می‌کنیم، اگر ما هزینه‌ای در منطقه می‌کنیم عربستان صد‌ها برابر ما هزینه می‌کند، ولی موفق نمی‌شود، چون روابط خود را به گونه‌ای دیگر ترسیم کرده است.
رئیس دستگاه دیپلماسی درباره اینکه آمریکا از ایران چه می‌خواهد؟ خاطرنشان کرد: از سال ۱۳۷۱ که دیوار برلین فرو ریخت شرایط گذاری در دنیا داریم که رقابت‌ها در این شرایط سنگین می‌شود آمریکایی‌ها خیال کردند نظم آمریکایی را ایجاد می‌کنند و معلوم شد اشتباه کردند بعد تلاش کردند با استفاده از نیروی نظامی خود آمریکا در حوزه امنیت برتری دارد و ۶۰۰ میلیارد دلار هزینه نظامی می‌کند و احساس می‌کنند هر موضوعی را امنیتی کنند موفقیت به دست می‌آورند.
وی گفت: یک کشوری پیدا شده به اسم ایران زیر بار این نمی‌رود. چرا اینقدر الان رویارویی آمریکا با چین شدید شده است، چون چین یک مدت سیاست را پیاده کردند و آمریکا از دوران اوباما به این نتیجه رسید چین در حال تبدیل شدن به قدرت اول دنیا است.
ظریف خاطرنشان کرد: الان آمریکایی‌ها می‌گویند سه کشور مانع هژمونی ما هستند ایران، چین و روسیه و البته اشتباه می‌کنند دوران هژمونی به سر آمده است. اگر این سه کشور در برابر هژمونی آمریکا نایستند خیلی عوامل دیگر هستند که مقابل آمریکا می‌ایستند و وارد دنیای پسا آمریکایی شده‌ایم و پذیرش این واقعیات برای آمریکا سخت است. اصولا هم شرایط جهانی به گونه‌ای است که آمریکا نمی‌تواند چنین نقشی را ایفا کند چه ایران باشد چه نباشد.
وی درباره اظهارات ترامپ مبنی بر اینکه اگر رای بیاورم ظرف یک ماه با ایران به توافق می‌رسم ترامپ توبه کند و خسارت پرداخت کند و تعهد کند، ولی خیلی کار‌ها باید انجام دهد ما نباید کاری کنیم به او ربط دارد. میز برجام همیشه بوده و آمریکا کنار رفته است و اینکه بخواهد به این میز برگردد به این راحتی نیست سردار بزرگ ما را شهید کرده باعث کشتار مردم ما شده و خسارت‌های زیاد وارد کرده است. اما آن‌ها این توان را ندارند. اگر راجع به خودش صحبت می‌کند بحث دیگری است کسی که سردار سلیمانی را شهید کرده باید در برابر این اقدام پاسخگو باشد.
ظریف خاطرنشان کرد: کسی که امروز مانع دسترسی مردم ما به دارو می‌شود کسی که باعث شده اقتصاد کشور ما اینقدر ضرر کند در این دو سه سال و خودش اذعان می‌کند الحمدالله که نابود نکرده است و مردم سختی کشیدند و اصلا در موضعی نیستم که بگویم اتفاقی نیفتاده است، ولی این مردم اینقدر بزرگ هستند که ترامپ را شکست دادند. اگر ترامپ بخواهد همه این‌ها را جبران کند اقدام کند، ولی این حرف‌ها فقط مصرف انتخاباتی دارد.
وی با اشاره به توافق سازش در کاخ سفید گفت: سه نفر را در کاخ سفید آوردند و امضا کردند سه دهه است این کشور‌ها با رژیم صهیونیستی همکاری امنیتی دارند این‌ها فکر می‌کردند رژیم صهیونیستی می‌تواند از این‌ها حمایت کنند این همسایگان ما فکر نکردند این رژیم اگر مرد بود از خودش در برابر حماس و جهاد اسلامی حمایت می‌کرد.
ظریف درباره ادعای ترامپ مبنی بر دخالت ایران در انتخابات آمریکا خاطرنشان کرد: این حرف‌ها همه مصرف داخلی دارد برای ما اصلا مهم نیست ایران یک کشور مستقل است و در امور داخلی سایر کشور‌ها دخالت نمی‌کند. اخیرا بلوایی شما در کشور‌های دیگر کودتا نکنید و برای ایران هیچ فرقی نمی‌کند ترامپ بشود یا کس دیگری مهم رفتار آمریکاست مردم ایران آنقدر شجاعت دارند که نه در برابر آمریکا بلکه در برابر شش قدرت بزرگ دنیا مذاکره کنند. آمریکا نتوانست از برجام استفاده کند. ما هیچ وقت از مذاکره فرار نکردیم، ولی هیچ وقت زیر بار زورگویی نرفتیم. ما شجاعت مقاومت و مذاکره را داریم طرف مقابل باید انتخاب کند ما زیر بار زور و سلطه نخواهیم رفت.
وزیر امور خارجه همچنین در پاسخ به سوالی گفت: سه کشور به خیال خودشان قدرتمند دنیا نتوانستند در برابر زورگویی آمریکا مقاومت کنند واقعا نتوانستند حالا ممکن است خیلی تلاش نکردند، ولی نتوانستند. شما ۱۱ تعهد داشتید اینستکس در آن ۱۱ تعهد نیست اینستکس مقدمه آن ۱۱ تعهد است. خودتان به ما گفتید آمریکایی‌ها نمی‌گذارند ما همیشه گفتیم اروپا به تعهداتش برگردد ما نیز به تعهداتمان برمی‌گردیم ایران برای جبران خلاف اروپا این اقدامات جبرانی را انجام داد. ما به بیاریتس آمدیم و گفتیم ما آماده‌ایم تعهدات را انجام دهیم، ولی شما گفتید اگر آمریکا فشار بیاورد نمی‌توانیم.
وی بیان کرد: مجموعه اقتصاد اروپا از آمریکا بزرگ‌تر است چرا نتوانستید در برابر زورگویی آمریکا بایستید.
رئیس دستگاه دیپلماسی درباره طرح‌های آمریکا و انگلیس برای محدودیت‌های تسلیحاتی نیز خاطرنشان کرد: ما مشتری سلاح اروپا نبودیم و بعد از انقلاب هم به ما سلاح نفروختند البته می‌توانستند سیاست دیگری داشته باشند. اگر طرح کلی بدهند نقض برجام است و خودشان هم می‌دانند و به همین خاطر با طرح ساده آمریکا که فقط محدودیت ادامه می‌یابد مخالفت کردند. ما اروپایی‌ها را مجبور نمی‌کنیم به ما سلاح بفروشند و به آن‌ها نیاز نداریم و البته بهتر است به منطقه ما اینقدر سلاح نفروشند و آن را تبدیل به انبار باروت نکنند.
وی همچنین عنوان کرد: آمریکا هر کاری توانسته انجام داده است. تمام اقداماتی که شده نشان می‌دهد این نگرانی، نگرانی به جایی نیست از این نگرانی یک گروه‌های سودجو استفاده می‌کنند. نگرانی که آمریکا می‌خواهد دامن بزند تقاضا دارم این نگرانی را نپذیریم این نگرانی الان آینده آمریکاست که مورد تردید است و نمی‌دانند چه کسی می‌خواهد تعیین شود. بحث بر سر این است که بعد از انتخابات ترامپ نتیجه انتخابات را نپذیرد. احتمالش این است که شب انتخابات ترامپ برده باشد در صورتی که چهار روز بعد که رای پستی شمرده می‌شود و اعضای کالج الکترال تعیین می‌شود معلوم شود بایدن۴۰۰ رای الکترال دارد ترامپ ۲۰۰ رای دارد.
ظریف افزود: برای من واضح است در برخی از شهر‌های آمریکا فرد سیاه‌پوست احساس کند در پای صندوق رای امنیت ندارد. فرید ذکریا می‌گوید یک خطر واقعی در آمریکا وجود دارد که بین سه نوامبر تا یک هفته بعد اتفاقات عجیب و غریب بیفتد. با وجود ترامپی که هیچ عقلانیتی در آن نیست.
