دردسرهای دولت سیزدهم

قلم‌نیوز:رصد تاریخ جمهوری اسلامی و البته مرور رویدادهای گوناگون امروز نشان می‌دهد که دوازده دولت پس از انقلاب اسلامی، هر یک چالش‌های خاص و گاه منحصربه‫فردی را پشت سر گذاشته‌اند؛ از دولت‌های ابتدایی انقلاب که فضای خاص انقلابی و حواشی آن را تجربه می‌کردند، دوران ترورها که دامنه‌اش تا ترور رئیس‌جمهوری و نخست وزیر هم رسید، دوران جنگ هشت ساله ایران و عراق، دوران پس از جنگ، فصل ورود ادبیات جدید سیاسی و مدنی اصلاحات و به تعبیر رئیس دولت وقت هر 9 روز یک بحران، دوران پر چالش پدیده محمود احمدی‌نژاد از تصمیم‌های عجیب داخلی و واکنش‌های شدید خارجی تا مسائل انتخابات 88 و حتی رویگردانی حامیان پیشینش و در نهایت عصر مذاکره و برجام و البته ترک برداشتن آن و این اواخر هم که شیوع کرونا، هر یک شرایطی را فراهم آورده که دولت‌ها بتوانند یکی پس از دیگری شرایط خود را استثنایی توصیف کنند. با این حال آیا دولت سیزدهم قرار است با شرایط خاص‌تری مواجه شود؟

دولت‌های یازدهم و دوازدهم با ریاست جمهوری حسن روحانی، پر فراز و نشیب بودند. دولتی که در شرایط تحریم، قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد که ایران را حتی در نزدیکی مرز حمله نظامی قرار می‌داد، نگاه داخلی که بعد از ماجراهای انتخابات 88 پیچیده شده بود و اقتصادی که علاوه بر تحریم، از تصمیم‌های اشتباه فراوان دولت‌ و مجلس وقت ضربه خورده بود، بر سر کار آمد، کارهای بسیاری برای انجام داشت. از یک سو با شعار اعتدال، در جست‌وجوی نوعی آشتی داخلی بود و از سوی دیگر با مذاکره می‌خواست شرایط بیرونی را بهبود بخشد.

در عین حال با به کارگیری کارشناسان اقتصاد، سعی می‌کرد راهکاری برای کنترل تورم لجام گسیخته، نرخ رشد منفی و سایر آمارهای فاجعه‌بار اقتصادی بیابد. حاصل تلاش روحانی و یارانش در دولت یازدهم به مهار تورم، مثبت شدن نرخ رشد و البته توافقی به نام برجام انجامید که باب گشایش‌های فراوانی را پیش روی کشور باز کرد و در عین حال با امیدآفرینی باعث آشتی نسبی مردم با صندوق‌های رای هم شد؛ چنان که آمار مشارکت هم در انتخابات مجلس دهم و هم دولت دوازدهم و در کنار آن‌ها مجلس خبرگان و شورای شهر قابل توجه بود. با این حال در دولت دوازدهم، خروج آمریکا از برجام گشایش‌های خارجی را دچار مشکل کرد و هم تصمیم‌ها و البته گاه بی‫تصمیمی‌های داخلی باعث چالش‌های داخلی هم شد. در عین حال، منتقدان دولت هم بیکار ننشستند و هیزم بیار این معرکه شدند و در نهایت برخی حوادث هم دست به دست هم داد تا چالش‌های دولت دوازدهم پیچیده‌تر شوند.

از وقایع دی 96 و آبان 98 گرفته تا سیل‌ها، زلزله‌ها، آتش‌سوزی‌ها، غرق کشتی و ساقط شدن هواپیما با موشک خودی و ... همگی دست به دست هم دادند تا شرایط ناشی از تحریم‌های جدید، عدم فروش نفت، صعود تند و تیز قیمت دلار و طلا و افسارگسیختگی دوباره تورم و در نهایت شیوع کرونا و عوارضش در عرصه‌های اجتماعی و اقتصادی شرایط را چنان دشوار کند که حسن روحانی چندی پیش شرایط دولتش را استثنایی بداند. البته روحانی معتقد است که دولتش در کنترل این شرایط موفق بوده است، با این حال در میان عموم مردم، شرایط اصلا مطلوب محسوب نمی‌شود. دولت روحانی، حالا در کنار منتقدان سیاسی‌اش، بدنه اجتماعی‌ای را که زمانی به تدبیر و امیدش دل بسته بودند را می‌بیند که ناامیدی‌شان از این روند را با کاهش مشارکت در انتخابات مجلس یازدهم نشان دادند.

حال دولت سیزدهم با چالش‌های متفاوتی روبه‫رو خواهد بود. دولت آینده که در آستانه قرن جدید شمسی به پاستور خواهد رفت، اگر شرایط در سال آینده به معیار امروز باشد، با میراث نامطلوب داخلی و خارجی مواجه است که در عین حال، با ناامیدی مردم از جریان اعتدال به عنوان راه سوم میان اصلاح‌طلبان و اصولگرایان، نمی‌تواند به امیدواری آن‌ها دل خوش باشد. در واقع جامعه بر خلاف دولت‌های پیشین با خوش‌بینی به استقبال دولت جدید نمی‌روند. در کنار آن، راه‌ها و شعارهای تجربه شده نیز پاسخگوی نیازهای جامعه نخواهند بود؛ تجربه جامعه از شعارهای گوناگون اقتصادی، فرهنگی-مدنی-سیاسی و عدالت محور و اجتماعی و حتی دیپلماسی، حتی علی‌رغم برخی نقاط روشن مطلوب نبوده است و دولت سیزدهم در شرایطی سر کار خواهد آمد که اگر گشایش واقعی در دولت دوازدهم رخ ندهد، باید در بیراهه دنبال راه جدید باشد و به جای شعار، تنها عمل کند تا مورد اقبال واقع شود.

یک نماینده سابق مجلس با بیان اینکه ایجاد التهاب در جامعه و روابط بین‌الملل بزرگ‌ترین ضربه‌ را به کشور زده‌است، اظهار کرد:ب زرگ‌ترین هنر رئیس‌جمهوری آینده و جناح‌های دخیل در سیاست کشور این است تا با کنار گذاشتن اختلاف‌ها و اعمال سلیقه‌ها، کشور را به سوی پیشرفت و آبادانی سوق دهند. علی بختیار در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: تقریباً تمامی دولت‌های چند دوره گذشته با عدم توفیق و رضایت در دوره دوم، خصوصاً در یکی دو سال پایانی خود همراه بوده‌اند که با توجه به آن، رئیس‌جمهوری آینده نیز باید بتواند سیاست مناسبی را در قبال رقیبان و منتقدان داخلی و همچنین دشمنان و مخالفان خارجی اتخاذ کند. وی ادامه داد: به دلیل ترجیح منافع جناحی بر منافع ملی و تضعیف تعصبات ملی در بین گروه‌ها و جناح‌های سیاسی شاهد اظهارنظرهای غیر واقعی و غیر علمی و عوام‌فریبانه هستیم که به تبع آن بیشترین ضربه‌ها به تصمیم‌گیران کشور و مدیران نظام وارد می‌شود  که در نتیجه آن، امکان تصمیم‌گیری درست را از مدیران سلب می‌کند و نهایتا دود آن به چشم مردم می‌رود.

این نماینده سابق گفت: اعتقاد بر این است که رئیس‌جمهوری آینده باید جایگاه قابل قبولی در بین توده مردم و نیز گروه‌های سیاسی دارای برنامه داشته باشد تا بتواند موفق‌ عمل کند و برعکس تجربه ثابت کرده است که اگر کسی با دوپینگ هر‌کدام از این جناح‌ها به روی کار بیاید، موفق نخواهد بود. وی با تاکید بر اینکه نامزدهای احتمالی باید از تهمت، شعار و ماجراجویی اجتناب کنند، گفت: امروز مردم دلایل زیادی برای نارضایتی از عملکرد ما مسئولان دارند و نمی‌توانیم توقع داشته باشیم همچون گذشته پای صندوق‌های رای حاضر شوند. درصدبندی جامعه، قول‌های پوچ و بی‌اساس، برنامه‌های غیرکارشناسی، ایجاد التهاب و هیجان‌های کاذب و تهمت و افترا بزرگ‌ترین آفت انتخابات هستند که مردم را بیش از پیش ناامید و دلزده می‌کند و گره‌ای از مشکلات مردم و کشور باز نمی‌کند. وی افزود: مساله دیگر دستاویز قرار دادن یک شعار و یا یک عبارت برای جلب توجه و رای‌آوری است که دیگر نزد مردم پسندیده نیست؛ مثلاً: دولت عدالت، مجلس امید، رئیس‌جمهوری جوان، مجلس انقلابی و ... که فقط در حد شعار باقی ماندند و در عمل اتفاق خاصی نیفتاد. این فعال سیاسی گفت: ایجاد التهاب در جامعه و روابط بین‌الملل بزرگ‌ترین ضربه‌ را به کشور زده‌است. معمولاً ایجاد حاشیه و شلوغی نشانه طفره رفتن از واقعیت و گمراه کردن افکار عمومی است و مردم این را خوب متوجه می‌شوند. به دلیل وجود تحریم‌های ظالمانه و شرایط وخیم شیوع ویروس کرونا، مردم بیش از پیش به آرامش و امنیت نیاز دارند و نباید با ماجراجویی و ایجاد تنش و التهاب در کشور و در روابط خارجی، مردم را آزرده خاطر و پریشان کرد. وی یادآور شد: کشور ما با داشتن منابع متعدد خدادادی و همچنین نیروی انسانی جوان و با انگیزه می‌تواند با برنامه‌ریزی بهتر و ایجاد همدلی بین مسئولان و مردم به راحتی مشکلات و گرفتاری‌ها را پشت سر بگذارد و این بزرگ‌ترین هنر رییس‌جمهور آینده و جناح‌های دخیل در سیاست کشور است تا با کنار گذاشتن اختلاف‌ها و اعمال سلیقه‌ها، کشور را به سوی پیشرفت و آبادانی سوق دهند.

همچنین یک عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی با اشاره به اینکه رئیس‌جمهویر بعدی آینده سختی پیش رو دارد، گفت: دولت بعدی دولت معتدلی خواهد بود که هر دو جناح به آن رای می‌دهند. سیدافضل موسوی در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه هرکسی که پیروز انتخابات ۱۴۰۰شود آینده بسیار سختی در پیش رو دارد، اظهار کرد: رئیس‌جمهوری بعدی باید مشکلات برجام را حل و فصل کند، زیرا درصورت باقی ماندن این مشکل، اداره کشور بسیار سخت خواهد بود و دولت و رئیس‌جمهوری بعدی مشکلات زیادی خواهد داشت. وی ادامه داد: به خاطر تحریم‌ها دولت درآمدی ندارد و به خاطر تورم هر روز هزینه‌ها بیشتر می‌شود و رقبا به دولت فشار می‌آورند، در حالی که دولت درآمد کافی برای اداره کشور ندارد. در این شرایط اگر دولت اصولگرایان هم سر کار باشد، شعارشان یعنی نجات اقتصاد ایران قابل تحقق نیست. این فعال سیاسی با اشاره به برنامه دولت برای پیش فروش نفت به مردم، خاطرنشان کرد: با پیش فروش نفت، دولت درآمد کسب کرده و می‌تواند پروژه‌های ناتمام خود را تکمیل کند و این به نفع کشور است. حالا در این بین برخی می‌گویند دولت بعدی با این کار بدهکار می‌شود، در حالی که باید با استدلال بیان شود که آیا این طرح به نفع کشور است یا نه، ولی وقتی منافع جناحی معیار باشد، می‌گویند دولت بعدی که دولت جناح ما است، مقروض می‌شود. موسوی در پاسخ به این پرسش که آیا دولت بعدی در اختیار اصولگرایان خواهد بود، تصریح کرد: دولت بعدی دولت معتدلی خواهد بود که هر دو جناح به آن رای می‌دهند و مطلق جناحی نخواهد بود. دولت بعدی اگر تکنوکرات باشد، می‌تواند مشکلات معیشتی مردم را حل کند. دولت جناحی قادر به این کار نیست.

منبع: ابتکار