پیام آمریکا به ایران چه بود؟

قلم‌نیوز: صابر گل‌عنبری پژوهشگر جهان عرب در وب سایت عربی ۲۱ با عنوان «درباره استعفای نماینده آمریکا در امور ایران» نوشت:

از سرسخت ترین حامیان راهبرد فشار حداکثری آمریکا علیه ایران بود و به موضع گیری های افراطی و بیان سخنان تند در چارچوب این راهبرد معروف بود. او به پایتخت های بسیاری در جهان سفر کرد تا حمایت آنها را از سیاست واشنگتن برضد تهران جلب کند.

هنوز معلوم نیست برایان هوک فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران با انگیزه شخصی و آن گونه که مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا می گوید، برای بازگشت به بخش خصوصی استعفا کرده یا این که عملا از سمتش برکنار شده است. کناره گیری هوک چه استعفا باشد چه برکناری، در شرایطی بسیار حساس یعنی سه ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا صورت گرفت و به همین علت نگاه ها را به خود جلب کرد.

برایان هوک حساس بودن زمان کنونی را درک می کند به همین علت به دشواری می توان پذیرفت استعفا کرده است تا به فعالیت در بخش خصوصی یعنی حرفه وکالت بازگردد. حتی اگر چنین هدفی داشت، می توانست این کار را تا پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به تعویق اندازد تا استعفای او طبیعی جلوه کند.

یک علت احتمالی استعفای هوک این است که او پیش بینی می کند دونالد ترامپ در انتخابات آینده ریاست جمهوری شکست خواهد خورد و با توجه به این که راهبرد او علیه ایران نتوانست این کشور را مجبور به نشستن پشت میز مذاکره و دستیابی به توافق فراگیر به جای توافق هسته ای طبق شروط آمریکا کند، هوک تلاش می کند بر باخت ترامپ در انتخابات پیشدستی کند تا مسئول شکست در تحقق اهداف راهبرد فشار حداکثری شناخته نشود.

احتمال دیگر استعفای برایان هوک که روزنامه واشنگتن پست به آن اشاره کرد این است که سران کاخ سفید برایان هوک را برکنار کرده اند تا او را مسئول شکست راهبرد آمریکا برای تحقق اهدافش معرفی کنند چرا که سیاست آمریکا در برابر ایران موجب شد تهران تعهدات هسته ای خود را کنار بگذارد و محدودیت های برجام را زیرپا بگذارد.

سومین احتمال این است که ترامپ به دنبال تشدید تنش با تهران و انتقال به مرحله جدیدی از راهبرد فشار حداکثری است که ممکن است ماهیت امنیتی به خود بگیرد. آنچه این احتمال را تقویت می کند هویت کسی است که جایگزین هوک به عنوان مسئول میز ایران شده است. الیوت آبرامز مهندس جنگ عراق در سال ۲۰۰۳ بود و اکنون نماینده آمریکا در امور ونزوئلا است.

الیوت آبرامز از تندروهای جمهوری خواه و در برابر ایران تندروتر از هوک است و به نظر می رسد انتخاب او برای این سمت ریشه در پیشینه سیاسی او و نقش او در مهندسی جنگ عراق دارد. البته انتصاب آبرامز ضرورتا به این معنا نیست که هدف حاکمیت آمریکا تکرار ماجرای عراق در ایران است زیرا چنین گزینه ای دست کم در شرایط کنونی بعید است، بلکه هدف، ارسال پیامی معنادار و آغاز دوره جدیدی از تشدید تنش هاست ولی این تنش ها نیز کنترل شده خواهد بود و کار به درگیری نمی کشد.

یکی از اقدامات احتمالی آمریکا برای تشدید فشار بر ایران، فعال کردن ساز و کار حل اختلاف در برجام در صورت شکست تلاش آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران است. به این ترتیب همه تحریم های بین المللی به طور خودکار علیه ایران باز می گردد. ایران که پیام برکناری هوک و انتصاب آبرامز را درک کرده است به سرعت واکنش نشان داد و اعلام کرد استعفای هوک موجب تغییر قواعد بازی نخواهد شد.

خلاصه این که کنار رفتن هوک هیچ پیام مثبتی با خود ندارد بلکه برعکس، انتخاب آبرامز به جای او امکان هرگونه گشایش دیپلماتیک را در شرایط کنونی از طریق مذاکره در ماه های باقیمانده تا انتخابات آمریکا از بین می برد و می تواند زمینه ساز تحولات داغ در سه ماه باقیمانده با انگیزه های انتخاباتی شود.