طبق ماده ۵۳ قانون مالیات های مستقیم، درآمد مشمول مالیات املاکی که به اجاره واگذار می‌گردد عبارت است از کل مال‌الاجاره، اعم از نقدی و غیر نقدی، پس از کسر ۲۵ درصد بابت هزینه‌ها و استهلاکات و تعهدات مالک نسبت به مورد اجاره.
به طور مثال خانه‌ای با نرخ ۵۰ میلیون تومان پول پیش و ۲ میلیون تومان اجاره ماهیانه، اجاره داده می شود. ابتدا باید اجاره سالیانه را حساب کنید. یعنی ۲ میلیون تومان را در ۱۲ ماه سال ضرب کنید که معادل ۲۴ میلیون تومان می‌شود. سپس ۱۸ درصد مبلغ رهن را به اجاره سالیانه اضافه کنید.
مالیات یک خانه با ودیعه ۵۰ میلیونی و اجاره ۲ میلیونی چقدر است؟با توجه به ودیعه ۵۰ میلیون تومانی، ۱۸ درصد آن ۹ میلیون تومان خواهد شد. یعنی درآمد سالیانه شما مجموع دو عدد ۲۴ میلیون به علاوه ۹ میلیون تومان است که می شود ۳۳ میلیون تومان. ۲۵ درصد از این درآمد که به نگهداری ساختمان مربوط می شود معاف از مالیات است. بنابراین عدد ۳۳ میلیون تومان را در ۰.۷۵ ضرب می کنیم تا درآمد مشمول مالیات محاسبه شود. اگر عدد ۳۳ میلیون را در ۷۵ صدم ضرب کنیم رقم ۲۴ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان به دست می آید.
بر اساس ماده ۵۳ قانون مالیات های مستقیم تا ۳ میلیون تومان درآمد اجاره مشمول ۱۵ درصد، بین ۳ تا ۱۰ میلیون مشمول ۲۰ درصد، بین ۱۰ تا ۲۵ میلیون شامل ۲۵ درصد، بین ۲۵ تا ۱۰۰ میلیون تومان مشمول ۳۰ درصد و بالاتر از ۱۰۰ میلیون تومان شامل ۳۵ درصد مالیات خواهد شد.
بنابراین از رقم به دست آمده مثال فوق یعنی ۲۴ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان، تا ۳ میلیون شامل ۱۵ درصد مالیات، بین ۳ تا ۱۰ میلیون شامل ۲۰ درصد و بین ۱۰ تا ۲۵ میلیون شامل ۲۵ درصد مالیات می شود. یعنی مالک باید ۴۵۰ هزار تومان به اضافه یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان، به اضافه سه میلیون و ۷۵۰ هزار تومان مالیات بپردازد که رقم کل مالیات بر اجاره سالیانه آن ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان می شود.
حال اگر واحد مذکور خالی بماند در سال اول مشمول شش برابر رقم مذکور یعنی ۳۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان جریمه می‌شود. مالک باید سال دوم ۶۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان جریمه پرداخت کند. این مبلغ در سال سوم به ۱۰۰ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان می رسد.
محمود محمودزاده - معاون وزیر راه و شهرسازی - درباره جزئیات مالیات بر خانه‌های خالی به ایسنا گفت: آنچه به عنوان اصلاحیه ماده ۵۳ قانون مالیات های مستقیم به تصویب رسیده ضرایب ۶ برابر ۱۲ برابر و ۱۸ برابر نسبت به مالیات بر اجاره است که هر ساله در دفترچه‌های سازمان امور مالیاتی مشخص می شود. این رقم‌ها صرفاً بر اساس نرخ روز بازار نیست بلکه قرارداد موجر و مستاجر ملاک مالیات خواهد بود.
از طرف دیگر بر اساس تبصره ۱۱ ماده ۵۳ قانون مالیات های مستقیم، واحدهای کمتر از ۱۵۰ متر در تهران و کمتر از ۲۰۰ متر در دیگر شهرها از پرداخت مالیات بر اجاره معاف بودند که طبق قانون جدید، معافیتهای قبلی برداشته شده و تمام واحدهای خالی از سکنه در شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر مشمول مالیات متعلقه بر درآمد اجاره می‌شوند.
اقامتگاه دوم معاف از مالیات استقانون جدید استثنائاتی را برای مالیات خانه های خالی در نظر گرفته است. به طور مثال هر سرپرست خانوار می تواند علاوه بر خانه ای که اقامت اصلی اوست یک مسکن در شهر دیگر در ملکیت خود داشته باشد که حتی اگر خالی باشد از آنجا که اقامت فرعی خانواده محسوب می شود معاف از مالیات بر خانه های خالی خواهد بود. خانه های خالی در شهرهای زیر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت و روستاها نیز از تور مالیاتی مذکور خارج است.
