قلم‌نیوز:تغییرات کاربری اراضی یکی از اساسی ترین مباحثی است که امروزه در دنیا مطرح است و همگام با رشد شتابان شهرنشینی شتاب گرفته است. در میان مشکلات و مسائل عدیده ای که پدیده خزش شهری به وجود می آورد تخریب و تبدیل اراضی ارزشمند کشاورزی را می توان مهمترین آنها به حساب آورد.
در پدیده خزش شهری تراکم جمعیت و کمبود زمین شهر را ناگذیر به توسعه به سمت اراضی پیرامونی هدایت می کند، شهر نیز با رشد افقی خود به سمت روستاهای پیرامونی که در فاصله اندکی از آن واقع شده اند، حرکت کرده و اراضی روستایی را در خود حل می کند و با گذشت زمان روستاها به صورت کامل توسط شهر بلعیده می شوند.
الحاق سه روستای علی آباد، قاسم آباد و حسن آباد از سال 96 بر سر زبان مسئولان استان همدان بوده تا اینکه بالاخره در تیرماه 98 در جلسه هیئت وزیران به تصویب رسید. محمودرضا عراقی، معاون امور عمرانی استاندار همدان در شورای برنامه‌ریزی بهمن ۹۶، از تصویب الحاق چهار روستای علی آباد، قاسم آباد، حسن آباد و رباط شورین به شهر همدان خبر داد.
حسن ربانی ارشد، مدیرکل وقت راه وشهرسازی استان همدان نیز در گفت‌وگو با ایسنا، درباره اینکه براساس نظر کارشناسان تبعات منفی الحاق روستاها به شهر همدان بیش از اثرات مثبت آن است، اظهار کرد: برای الحاق سه روستای حسن‌آباد، قاسم‌آباد و علی‌آباد کار کارشناسی صورت گرفته و از نظر فنی مورد تأیید مشاور بوده است.
در مهرماه سال گذشته ایسنا نشستی تحت عنوان «بررسی تأثیر الحاق روستاها به شهر همدان» برگزار کرد که در این نشست دهیاران، کارشناسان شهرسازی و اعضای شورای شهر نظرات خود را اعلام کردند. در این نشست بحث ساخت و سازهای غیرمجازی که با شنیدن زمزمه‌های الحاق شدت گرفته از سوی دهیاران روستاهای ملحق شده مطرح شد اما در این مدت نه تنها شاهد توقف این ساخت و سازها نبوده‌ایم بلکه با مشاهده میدانی از روستای علی آباد شاهد رشد قارچ گونه خانه های مسکونی بدون ضابطه شهرسازی در این منطقه هستیم که زمین‌های کشاورزی را بلعیده و به ملک مسکونی و تجاری تبدیل شده اند.
در هفته گذشته نیز اعضای شورای شهر همدان موضوع الحاق روستاها به شهر همدان را در صحن شورا مطرح کردند که در این جلسه رئیس شورای شهر همدان اظهار کرد: الحاق سه روستا به شهر همدان مشکل ساز شده است.
مسعود عسگریان، رئیس کمیسیون نظارت شورای شهر همدان نیز از اعلام مخالفت رسمی نمایندگان مجلس و شوراها به مجمع تشخیص مصلحت کشور بابت الحاق سه روستا به شهر خبرداد و گفت: الحاق سه روستا به شهر همدان با مخالفت مکتوب نمایندگان مردم همدان در مجلس شورای اسلامی و اعضای شورای شهر همدان و همچنین اعضای شوراهای روستاهای موردنظر همراه بود که این مهم در کمیسیون پژوهش مجمع تشخیص مصلحت کشور در شرف بررسی مغایرت‌های قانونی فرآیند به عمل آمده در این الحاق است چراکه یکی از عمده موارد قابل توجه در این ادغام، از بین رفتن اراضی کشاورزی مرغوب این سه روستا در الحاق به شهر همدان است.
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری همدان در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه الحاق سه روستا به شهر همدان مصوبه هیئت دولت بوده است، مطرح کرد: فرآیند کار در حال طی شدن است.
فرهاد فرزانه در پاسخ به اینکه آیا امکان دارد با وجود مخالفت هایی که از سوی نمایندگان مجلس و شورای شهر درباره الحاق سه روستا به شهر همدان شده، این مصوبه ملغا شود؟ گفت: الحاق سه روستای قاسم‌اباد، علی آباد و حسن آباد مصوبه هیئت دولت است و در این باره باید مرجع صدور مصوبه نظر بدهد.
وی با تأکید بر اینکه هر روستا مقتضیات خود را دارد، تصریح کرد: قطعاً در الحاق این روستاها مقتضیات روستا درنظر گرفته شده است کما اینکه در سال های خیلی دور روستای دره مرادبیگ به منطقه یک شهر همدان الحاق شد.
مدیرکل دفتر امور روستایی استانداری همدان با بیان اینکه سال‌هاست این سه روستا ماهیت روستایی خود را از دست داده‌اند و دیگر روستا محسوب نمی‌شوند، ادامه داد: باید با روستاها به طبیعت و فراخور مسائل فرهنگی، کالبدی، اقتصادی و کشاورزی که دارند، برخورد صورت گیرد.
وی با اشاره به اینکه باید براساس مقتضیات هر روستا تصمیم گیری شود، افزود: باید ببینیم درباره چه روستایی تصمیم گیری شده است، روستایی که عملاً از خدمات شهری استفاده میکند و از ماهیت روستایی خارج شده و یک خیابان با شهر فاصله دارد یا روستایی که چندین کیلومتر با شهر فاصله دارد؟
عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه آز اد اسلامی واحد همدان نیز با بیان اینکه اصلی‌ترین موضوع در شکل روابط بین شهر و روستاهای پیرامونی مشکل پیوستن روستاها و الحاق شدن این مراکز جمعیتی به شهرهای بزرگ است که علت آن را می توان در عدم مدیریت صحیح نحوه توسعه شهر در جهات مختلف جغرافیایی آن برشمرد، گفت: روستاهای ملحق شده به شهر در گرفتن خدمات از شهر، خود را جزء شهر همدان می‌دانند و در دادن تعهدات و عوارض خود را پشت دهیاری ها پنهان می‌کنند.
دکتر محمد رحمانی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به نداشتن برنامه درست و دقیق برای مدیریت حریم شهرها، اظهار کرد: مهمترین موضوع در پیوستن و الحاق روستاها در شهرهای بزرگ، تصرف زمین های زراعی پیرامونی در فرآیند توسعه سرزمینی شهرهای بزرگ و نزدیک شدن مرز شهرها به روستاهای پیرامونی بوده است.
وی با بیان اینکه در شکل آمد و شد روزانه در روابط بین شهر با این روستاها، ما شاهد تغییرات عدیده‌ای در شیوه زندگی روستائیان هستیم، خاطرنشان کرد: این تغییرات موجب تغییر شکل فعالیت روستائیان و تبدیل نیروی کار روستاهای همجوار به نیروی کارگری فاقد مهارت می شود و یا آنها را تبدیل به دوره گردان فروشنده برخی تولیدات باغی و دامی در کنار شهرها می کند به طوریکه این رفت و آمدهای مکرر بین روستا و شهرها باعث تغییرات عدیده ای در شیوه زندگی روستائیان شده و حتی موجب تغییر شکل کاربری‌های تجاری و خدماتی در سطح شهرها نیز می‌شود.
وی ادامه داد: این فرآیند روستا را از تولید به ارائه خدمات به شهر در فعالیت های ساختمانی و افزوده شدن کارگران غیرماهر و کسبه دستفروشانی که صبح ها کنار معابر و ورودی‌های شهر به فروش محصوات خود می‌پردازند، تبدیل کرده است، این گونه ساکنان روستایی شب به زادگاه خود که تبدیل به مرکز خوابگاهی شده، برمی‌گردند و روستاهای کنار شهر رفته رفته تبدیل به مراکز خوابگاهی هم می شوند.
این مدرس دانشگاه با اشاره به دریافت خدمات شهری توسط روستاهای نزدیک به شهر، تصریح کرد: این روستاها اغلب با کمک و همکاری شورای تأمین و نمایندگان مجلس آرام آرام با فشار به شهرداری‌ها بدون پرداخت هیچ عوارضی خدمات مهمی از جمله حمل و نقل عمومی و حمل زباله را دریافت می‌کنند.
وی شکل ارتباط روستاهای پیرامون شهرها را کاملاً یک طرفه قلمداد کرد و یادآور شد: به عبارت کاملاً روشن این روستاها در گرفتن خدمات رایگان، خود را به شهر تحمیل می‌کنند و در زمینه ساخت و سازهای داخل روستاها نیز هیچ یک از قوانین شهرداری و نظام مهندسی را در ساده‌ترین شکل ابتدایی خود رعایت نمی کنند و مبلغی را در حد ناچیزی به دهیاری‌ها پرداخت و در مقابل خدمات را از شهر بزرگی مانند همدان دریافت می‌کنند.
عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان خاطرنشان کرد: در حقیقت این روستاها هیچ بهایی را در مقابل دریافت خدمات پرداخت نمی‌کنند و خود را نیز در برابر موارد الزام آور زندگی شهری متعهد نمی‌بینند، در حقیقت در گرفتن خدمات از شهر خود را جزء شهر همدان می‌دانند و در دادن تعهدات و عوارض خود را پشت دهیاری ها پنهان می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه می‌بینید که تمام ارزش افزوده زمین‌های باغی و زراعی حیدره با شکل ارتباط مردم شهر همدان و استفاده از فضاهای فراغتی موجود در حریم مشترک و متداخل همدان با این روستا افزایش یافته است، خاطرنشان کرد: هر گونه ساخت و ساز داخل این روستا برای اعمال قانون از ید قدرت شهرداری خارج بوده و مشکلات و حواشی موضوعات اجتماعی، حقوقی و محیط زیستی آن متوجه شهر همدان خواهد بود.
رحمانی افزود: در روستای حیدره شاهد ساخت و سازهای ویلایی غیرقانونی به تعداد بالا در دامنه کوهپایه هستیم که گویا با رانت حاکمیت شهری و یا غفلتی نابخشودنی در محلی به وجود آمده که نه در حریم قانونی شهر همدان بوده و نه در حریم قانونی شهر مریانج و مشخص نیست چرا حدود چند هکتار زمین در بهترین موقعیت تفریحی و توریستی به صورت خواسته یا ناخواسته در حوزه مدیریتی و نظارتی هیچ یک از شهرها قرار نگرفته است و در این فرصت زمین خواران بدون هیچ نگرانی ساخت و سازهایی را انجام دادند و هیچ عوارضی به هیچ یک از شهرداری ها پرداخت نکردند.
این مدرس دانشگاه اظهارکرد: در محدوده بلافصل همدان و مریانج که روستای حیدره قرار دارد، یک شهرک کوچک شهری به وجود آمده که تا به حال هیچ کس درباره آن صحبتی نکرده و هیچ کس مسئولیت خلق یک چنین فضای شهری را در داخل زمین زراعی روستای حیدره نپذیرفته است.
وی با تأکید بر اینکه این مهم را در شکل دیگری از مسائل مهم در روستاهای قاسم‌آباد، علی آباد، دره مرادبیگ و ... می‌توانید ببینید، مطرح کرد: با نزدیک شدن حدود شهر همدان به روستاهای مورد نظر شهرک بسیار کوچکی از مردمان مهاجر روستایی با مدیریت دلالان و زمین خواران به وجود آمده که نه جزئی از شهرک‌های وابسته به شهر محسوب می‌شود و نه جزئی از روستاهای مورد نظر است در حالیکه از قبل این روستاها داخل حریم شهر همدان با داشتن شهرداری حریم می توانست مدیریت شود و این مشکلات دردناک در شهر به وجود نیاید.
رحمانی بیان کرد: به هر حال مدیریت این روستاها و الحاق آن به شهر با هدف مدیریت ساخت و سازها و مدیریت شکل ایجاد فضای جدید و جلوگیری از تفکیک زمین و ایجاد محلات بی نام و نشان به منفعت شهر و شهرداری بوده و شهرداری می تواند حداقل مبالغی را برای دادن خدمات خود از مالکان دریافت کند.
فرماندار همدان نیز با بیان اینکه الحاق سه روستا به شهر همدان به قوت خود باقی است، گفت: الحاق سه روستای حسن آباد، علی آباد و قاسم آباد به شهر همدان از سال 98 رسماً با مصوبه هیئت وزیران مصوب و دستورالعمل های اجرایی به دستگاه‌های استان ابلاغ شده است.
حسین افشاری در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به مخالفت اعضای شورای شهر همدان و نمایندگان مجلس درباره این الحاق، اظهار کرد: هیچ موردی در رد این مصوبه هیئت دولت به تصویب نرسیده و جلسه ای که در مجمع تشخیص مصلحت برگزار شد، صرفاً جنبه پژوهشی داشته است.
وی افزود: تنها مرجع قانونی که می‌تواند بر این مصوبه ایرادی وارد کند، دیوان عدالت اداری است که تاکنون دستورالعملی در این باره صادر نشده است.
افشاری با تأکید بر اینکه اقدامات الحاق سه روستا به شهر همدان با هدف دسترسی مناطق کمتر برخوردار بوده که عملاً با شهر همدان پیوستگی پیدا کرده‌اند، از همه مسئولان خواست با هم افزایی و مشارکت حداکثری در ارائه خدمت به عموم مردم و توزیع عادلانه خدمات به این مناطق همراهی داشته باشند.
فرماندار همدان با بیان اینکه هیچ تغییری در مصوبه هیئت وزیران به وجود نیامده است، یادآور شد: همه دستگاه‌های اجرایی متناسب با این قانون ارائه خدمات تخصصی خود را در دستور کار خود قرار دهند و ملاک عمل همه دستگاه‌ها قانون است که هر گونه تخلف از قانون و این مصوبه پیگرد قانونی دارد و مشمول مجازات می شود.
وی با بیان اینکه در حال حاضر بحث خدمات دهی و کنترل ساخت و سازها در این روستاها به شهرداری محول شده است، یادآور شد: شهرداری وظیفه دارد از ساخت و سازهای غیرقانونی در این روستاها جلوگیری کند.
افشاری درباره تغییر کاربری اراضی و باغات و ساخت مسکن در این اراضی، تأکید کرد: الحاق روستاهای علی آباد و حسن آباد و قاسم آباد فقط در محدوده مسکونی بوده که از روستایی به شهری تبدیل شوند و اراضی کشاورزی و باغات این روستاها همچنان کاربری قبلی خود را حفظ می‌کنند.
در واقع آنچه از صحبت ها برمی آید این است که ارزش افزوده زمین‌های باغی و زراعی روستاها با اتصال به شهرها افزایش می یابد و این امر موجب سوءاستفاده برخی برای تغییر کاربری اراضی و باغات و ساخت شهرک ها در روستا در حد فاصل شهر و روستا می شود کما اینکه در روستای حیدره زمین خواری به شدت بیداد می کند و کسی مسئول پاسخگویی به این موضوع نیست.
