«کاروشی» در کمین کادر درمان

  قلم نیوز  وقتی پای آمار و ارقام در ارزیابی واقعی عملکرد کاری در میان باشد، ایران نمره خوبی در اغلب آنها کسب نمی‌کند. کار مفید در ایران نیز که براساس «ساعت» ارزیابی می‌شود، بنابه گزارش‌های منتشر شده در خوش‌بینانه‌ترین حالت در ۲ بخش خصوصی و دولتی در ایران به ۲ ساعت در روز به طور متوسط نمی‌رسد. هرچند مرکز آمار، این عدد را ۷ ساعت در هفته اعلام کرده است. با این تفاسیر اگرچه از زمان شیوع بیماری کرونا در ایران با تعطیلی کسب‌وکارها یا شناور شدن ساعات کاری ادارات از میزان ساعات کاری کاسته شده اما در عوض فشار کار و ساعات کاری در بیمارستان‌های ایران را افزایش داده است. 

افزایش بار کار در بیمارستان‌های ایران در حالی است که بسیاری از کادر درمان به بیماری کرونا مبتلا شده و برخی از آنها نیز جان خود را از دست داده‌اند. نرجس خانعلی‌زاده که حالا اورژانس بیمارستان میلاد لاهیجان به نام او نام گذاری شده، اولین پرستاری است که در راه مبارزه با بیماری کرونا در ایران جان خود را از دست داده است. براساس گزارش‌های منتشر شده در ابتدای اردیبهشت ماه، حدود ۲۳۰۰ نفر از پزشکان و کادر درمانی در ایران به ویروس کرونا مبتلا شده و حدود ۱۳۰ نفر از آنان جان باخته‌اند. 

در روزهای اخیر سعید حقیقی و یونس نوروزی ۲ پزشک در اصفهان، محمود ابراهیمی و رامین شیخ ابراهیمی ۲ پزشک بیمارستان مسیح دانشوری و سارا عزیزی پرستار و روز سه‌شنبه بهناز مستعدی، پرستار بخش آی‫سی‫یو بیمارستان لبافی‌نژاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بر اثر ابتلا به کرونا جان باخته‌اند. در همین حال پیش از این نیز بر اساس آمار و اسامی منتشر شده ۲۲۸۶ نفر از پزشکان و پرستاران به کرونا مبتلا شده و ۱۲۲ نفر از آنان جان باخته‌اند. بر اساس این آمار و اسامی ۳ استان بیشترین آمار جانباختگان کادر درمان را به خود اختصاص داده است. استان تهران با فوت ۳۴ نفر از کادر درمان بیشترین آمار خطر ابتلا و مرگ کادر درمان وجود دارد. پس از تهران استان گیلان با ثبت ۲۹ فوتی از مجموعه کادر درمان دومین استان از نظر تعداد جانباختگان کادر درمان است. استان مازندران نیز با ثبت ۲۱ جان باخته از میان کادر درمان سومین استان با آمار بالای جان باختگان کادر درمان در کشور است. ابوالفضل آفریده، مدیر درمان سازمان تامین اجتماعی‫ نیز روز ۲۴ فروردین خبر داده بود که ۳۰۰ نفر از کادر درمان بیمارستان‌های این سازمان به کرونا مبتلا شده و ۱۰ نفر از آنان جان باخته‌اند. ‬‬‬

آمار ابتلا و جانباختگان کادر درمان در ایران اما در حالی است که «ارتباط مستمر پرستاران و پزشکان با بیماران مبتلا به کووید-۱۹ آنها را در معرض غلظت بالایی از ویروس کرونا قرار داده است و همین مسئله سطح درگیری و ابتلا را در بین کادر درمان بالا می‌برد». بهروز بنیادی، نماینده مجلس نیز گفته بود که به دلیل عدم اعلام رسمی شیوع کرونا در ایران «تعدادی از پرستاران و پزشکان قربانی عدم اطلاع‌رسانی به موقع شده‌اند.» با این تفاسیر اما گزارش‌ها حکایت از آن دارد که بیمارستان‌های روبه ورشکستگی ایران به دلیل افزایش بار مالی در جریان شیوع بیماری کرونا روی به تعدیل کادر درمانی خود آورده‌اند. این یعنی افزایش بار و فشار کاری بیشتر بر کادر درمان. فشاری که به فرسودگی جسمانی و مشکلات روانی برای کادر درمان منتهی می‌شود. 

این ماجرا اما در حالی است که خبرها حکایت از احتمال موج دوم بیماری در برخی از کلانشهرهای ایران وجود دارد. کلانشهرهایی از جمله تهران که با وضعیت شکننده‌ای روبه‌رو است، اگرچه که هنوز خبرها از افزایش تعداد بیماران در این شهر حکایت ندارد، اما به گفته استاندار خوزستان، بیش از ۱۰ شهر این استان با افزایش شمار بیماران مبتلا به کرونا بعد از بازگشایی‌ها و کاهش محدودیت‌ها روبه‌رو است. افزایش بیماران در ماه سوم از شیوع بیماری همه‌گیر کرونا ویروس جدید در ایران اما تبعات جبران‌ناپذیری برای کادر درمان ایران در پی‌دارد. آغاز موج دیگری از بیماری کووید ۱۹ که به افزایش شمار بیماران مراجعه‌کننده به بیمارستان‌ها می‌انجامد فرسودگی هر‫چه بیشتر کادر درمانی که حالا پس از طی ۳ ماه مبارزه با بیماری کرونا فرسوده شده‌اند را در‫پی دارد. موج بیماری اما به واسطه کاهش سطح هوشیاری مردم و نقض فاصله‌گذاری اجتماعی پدید آمده است. اتفاقی که محصول تصمیمات و تدابیری است که ستاد ملی مبارزه با کرونا اتخاذ کرده است. 

گرچه پیش از این کارشناسان نسبت به تبعات این تصمیمات بر روی کادر درمان در مواجهه با موج دوم بیماری هشدار داده بودند اما نگرانی همچنان در‫این‫باره ادامه دارد و بیم این می‌رود که کادر درمانی در ایران نیز به «کاروشی» پدیده مرگ در اثر کار زیاد است که پیش‫تر ژاپن گرفتار آن بود، درگیر شوند. براساس گزارش‌های منتشر شده، تنها در سال گذشته، ۱۴۵۶ نفر قربانی کاروشی بوده‌اند که مشابه نرخ کاروشی بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۸ بوده است. این در حالی است که عده‌ای باور دارند عدد واقعی ۱۰ برابر است. وزارت بهداشت، کار و رفاه ژاپن تایید کرده که کاروشی به دو شکل اتفاق می‌افتد. اولین حالت آن مرگ ناشی از خستگی و بیماری‌های قلبی ناشی از کار زیاد است. دومین مورد خودکشی‌هایی است که دلیل اصلی آن مشکلات روانی ناشی از کار و فعالیت بیش از حد است. دومین نوع کاروشی در‫صورتی قابل تشخیص است که کارمند حداقل ۱۶۰ ساعت در یک ماه یا در سه ماه متوالی هر ماه ۱۰۰ ساعت اضافه کاری داشته باشد. ‫‬‬‬‬‬‬‬

اگرچه براساس گزارش‌های منتشر شده، کاروشی در تمام حرفه‌ها متداول نیست، اما خدمات درمانی و بهداشتی از جمله حرفه‌هایی است که در ژاپن هم گرفتار کاروشی است. براساس گزارش منتشر شده، بیشتر موردهای کاروشی در حرفه‌هایی اتفاق می‌افتد که از نظر نیروی کاری با کمبود مواجه هستند. خدمات درمانی، ساخت و ساز و کشتیرانی در صدر بقیه حرفه‌ها جای دارند. این مشاغل از نظر فیزیکی سخت و از نظر روحی بسیار پر استرس و ویرانگر هستند؛ 

شغل‌هایی که خطا کردن در آنها در بهترین حالت پر هزینه و در بدترین حالت می‌تواند منجر به از دست رفتن زندگی‌ها شود و از همین نظر نیز می‌تواند به استرس‌های بیشتری مرتبط با کار ختم شود. افزایش فشار کاری بر کادر درمانی بیمارستان‌ها در این روزها که می‌تواند به کاروشی منجر شود، تنها مختص به ایران نیست. براساس اعلام سایت «byline‫ times» اگر چه از نظر تعداد جانباختگان و مبتلایان کرونا در حال حاضر کشورهای آمریکا و اسپانیا در رده‌های اول و دوم جهان قرار دارند اما از نظر میزان مرگ و میر کادر درمانی به ازای هر میلیون نفر جمعیت کشورهای ایتالیا و انگلیس رکورددار هستند. تاکنون حداقل ۱۷۱ تن از پرستاران و کادر درمانی انگلیس پس از ابتلا به کرونا جان خود را از دست داده‌اند. این آمار حکایت از خطرات مشترکی دارد که پزشکان و پرستاران در سراسر جهان با آن روبه‌رو هستند. خطراتی از جمله مشکلات روحی و روانی که می‌تواند به از دست رفتن جان آنها منجر شود. ‬

حال با وجود آنکه در میان تصمیمات متولیان مبارزه با کرونا خبری از بازگشت دوباره محدودیت‌ها در شهرهایی که بیشترین آمار ابتلا و جانباختگان کادر درمان دیده نمی‌شود، باید منتظر بود و دید که آیا متولیان فکری به حال وضعیت کادر درمان خواهند کرد، اقدامی که به کاهش فشار کاری و بار روانی آنها منجر شود؟