جنجال های بورس بر سر حباب

بازار سرمایه از ابتدای سال ٩٩ روند خود را صعودی آغاز کرد، این در حالی است که بازار در سال گذشته نیز در شرایط ایده‌آلی قرار داشت. جذابیت بازار سرمایه در سال گذشته روز‌به‌روز برای سهام‌داران بیشتر می‌شد، به شکلی که بسیاری از تحلیلگران سال 98 را دوره طلایی بازار می‌نامیدند و هنگامی که از وضعیت بازار در سال 99 پرسیده می‌شد آنها معتقد بودند که بازار پتانسیل رشد در سال 99 را نیز خواهد داشت. این در حالی است که اخیرا صحبتی از حبابی بودن بازار به میان آمده و آن‌طور که شنیده می‌شود ترکیدن حباب بازار بورس در آینده‌ای نه چندان دور پیش‌بینی شده است.

قلم نیوز بازار بورس در ابتدای سال جاری با استقبال گسترده‌ای از سوی سهام‌داران مواجه شد و آن‌طور که برخی از تحلیل‌گران می‌گویند با توجه به اقبال گسترده در این بازار نمی‌توان به طور دقیق اعلام کرد که این ورود نقدینگی تا کجا ادامه دارد و از چه زمانی متوقف می‌شود. البته این مسئله در حالی مطرح می‌شود که اخیرا صحبت از حبابی بودن بازار سرمایه به میان آمده است. علی‌اکبر عرب‌مازار، فارغ-التحصیل دانشگاه ایالتی میشیگان و استاد دانشگاه شهید بهشتی، در گفت‌وگو اختصاصی با خط بازار با اشاره به افزایش ۲ الی ۳ درصدی شاخص در هر روز طی ۵ ماه گذشته گفته است: «در حدود ۴۰۰۰ میلیارد وارد بازار بورس شده است. این روند در حالی رخ داده که رشد سهام‌های ریشه‌دار اصلا این‌گونه نبوده و ارزش سهام‌های متفرقه متعلق به شرکت‌های ورشکسته در حال رشد نجومی است. در حال حاضر شرکتی در بورس وجود دارد که شش ماه تعطیل و به قیمت ۲۰ میلیارد تومان فروخته شد، در حالی که ارزش آن طی این مدت به ۳۸۰۰ میلیارد تومان رسیده است. شرکت دیگری وجود دارد که سه سال است طبق حسابرسی‌های صورت گرفته مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت است و ورشکسته اعلام شده در حالی که سهام آن از ۶۰ تومان به ۶۰۰۰ هزار تومان رسیده است».

وی شرایط کنونی بازار بورس را نگران‌کننده توصیف کرد و گفت: «مسئولان بورس و نهاد‌های نظارتی باید نسبت به اتفاقات اخیر پاسخگو باشند. رشد شاخص در بورس بیشتر به دلیل سفته‌بازی است و نه رشد صنعت و اقتصاد کشور. اگر این حجم از گردش پول در بازار بورس نصیب شرکت‌ها و ارتقای صنعت می‌شد، جای خوشحالی بود، ولی متاسفانه بورس به محل رقابت قماربازان و سفته‌بازان تبدیل شده است.» رئیس سابق سازمان مالیاتی کشور با پیش‌بینی قریب‌الوقوع بودن ترکیدن حباب بازار بورس، یادآور شد: «در زمانی که چنین اتفاقی بیفتد چه کسانی پاسخگو خواهند بود؟» حباب دارای تعریف مشخصی نیست بازار بورس علی‌رغم رکودی که دست به گریبان اقتصاد ایران شده است در وضعیت مناسب‌تری به سر می‌برد و آن‌طور که بسیاری از تحلیل‌گران می‌گویند این وضعیت به نفع اقتصاد خواهد بود، آنها معتقدند که بازار پتانسیل رشد در سال جاری را دارد. از سوی دیگر عده‌ای بر این باورند که رشد شاخص بورس دلیل منطقی ندارد و بازار تنها جایی امن برای سفته‌بازان شده است و حبابی که در بازار شکل گرفته به زودی از بین خواهد رفت. حال اینکه شاخص بازار حبابی است یا خیر خود جای سوال دارد.

در این راستا همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه با اشاره به صحبت‌هایی درخصوص حبابی بودن بازار سرمایه به «ابتکار» گفت: در مسائل مالی ما تعریف مدونی درباره حباب نداریم، به عبارتی دیگر ما نمی‌توانیم بر اساس مشخصه‌هایی بگوییم که شرایط حبابی برقرار است یا خیر. اگر بخواهیم به صورت روشن صحبت کنیم باید بدانیم که ما تعریف علمی برای این مسئله نداریم؛ بنابراین نمی‌توانیم بگوییم که بازار با یک حباب روبه‌رو است. وی در ادامه از شرایط تورم در سال جاری گفت و با اشاره به معنادار نبود حباب در یک اقتصاد تورمی ادامه داد: مسئله‌ای که وجود دارد این است که ما یک اقتصاد تورمی داریم، نرخ تورم بسیار بالاست و در سال جاری به علت رشد نقدینگی، کمبود عوامل تولید و کاهش تولید به واسطه شیوع ویروس کرونا ما شرایط تورمی حادتری را در اقتصاد شاهد خواهیم بود. در اقتصادهای تورمی مفهوم ارزش‌گذاری بیش‌از اندازه که در اصطلاح به آن حباب می‌گویند عملا معنایی پیدا نمی‌کند.

این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: اگر بخواهیم شرایط را به درستی بررسی کنیم می‌توانیم به یک مثال توجه کنیم. روزی سکه بهار آزادی در کشور 100 هزار تومان بود، زمانی به یک میلیون تومان رسید و پس از آن در مرز 3 میلیون تومان ایستاد، این در حالی است که سکه امروزه رقم 6 میلیون تومان را تجربه کرده است. چه زمانی در این موج حباب تشکیل شده بود؟ در پاسخ می‌توانیم بگوییم که هیچ‌وقت! به این خاطر می‌گوییم هیچ‌وقت چون کاهش مداوم و دائمی ارزش پول ملی باعث می‌شود که همواره ارزش دارایی‌ها به سمت افزایشی شدن حرکت کند و ما همواره شاهد این باشیم که با تغییر اساسی متغیرهای اقتصاد مثل نرخ بهره‌، نرخ ارز و تورم سطوح قیمتی جدیدی در اقتصاد شکل بگیرد که نسبت به دفعات قبل بالاتر باشد، در حال حاضر بازار بورس نیز در چنین شرایطی قرار دارد.

وی درخصوص هزینه‌های ساخت شرکت‌های بزرگ گفت: ما باید بدانیم که شرکت‌های بزرگ ما قطعا با توجه به سرمایه‌ای که برای ساخت‌ آنها صرف شده است هنوز از ارزش‌ جایگزینی‌شان عبور نکرده‌اند. زمانی که ما به دلار حساب کتاب کنیم می‌توانیم به این نتیجه برسیم. شرکتی را در نظر بگیرید که دو یا سه سال پیش یک میلیارد دلار برای ساختش هزینه شده است، ارزش این شرکت حول و حوش 3 هزار 700 میلیارد تومان بود و امروز همان یک میلیارد تومان حتی اگر شرایط تحریم را کنار بگذاریم حول و حوش 16 میلیارد تومان شده است. پس شرکت‌هایی که دارایی دارند و در این مدت ارزش جایگزینی-شان حداقل 5 برابر بالا رفته است به هیچ عنوان سهام آنها گران نیست.

دارابی درخصوص ارزش سهام شرکت‌های کوچک توضیح داد: درمورد شرکت‌های کوچک مشکلاتی وجود دارد اولین مسئله این است که شرکت‌های کوچک عموما سرمایه‌های کمی دارند و با عرضه و تقاضا سهام‌شان تعیین قیمت می‌شود به همین خاطر ممکن است مقداری رشد آنها سنگین‌تر از موارد دیگر باشد. اما ما باید توجه داشته باشیم که این شرکت‌ها کلیت بازار نبوده و اکثریت ارزشی شرکت‌های ما جزو دسته اول یعنی شرکت‌های بزرگ هستند. شرکت‌های کوچکی که سهام‌شان کم است یا سهامداران عمده‌ آنها عرضه سهام نمی‌کنند ممکن است نرخ آنها نسبت به ارزش جایگزینی-شان جابه‌جا شده باشد که آن هم پس از یک مدتی توسط خود بازار اصلاح خواهد شد، به عبارتی زمانی که تب عرضه و تقاضا فروکش کند آنها برای یک مدتی یعنی تا زمانیکه تورم دوباره قیمت‌ها را به سطوح جدید برساند اصلاح می‌شوند.

بازار سرمایه در شرایط فعلی خطری ندارد این کارشناس بازار سرمایه وضعیت بازار در شرایط فعلی مناسب دانست و در این‌باره گفت: بازار سرمایه ما در شرایط فعلی نه تنها خطرناک نیست؛ بلکه وضعیت مناسبی را پشت سر می‌گذارد. امیدوار هستیم که انجام عرضه‌های اولیه باعث شود از فشار تقاضا بر روی نمادهای قدیمی کاسته شود و سهام‌داران و نقدینگی‌ آنها به سمت شرکت‌های جدید برود. وی افزود: افزایش عرضه‌های دولتی و عرضه هلدینگ‌ها می‌تواند به مناسب‌تر شدن روند بازار کمک کند. همچنین لازم است که بورس فشاری را بر روی سهام‌داران شرکت‌های کوچک برای افزایش عرضه آنها وارد کند. از سوی دیگر در مواردی که شرکت‌های کوچک متعلق به نهادهای دولتی هستند می-توانند با افزایش عرضه فشار تقاضا در نمادهای کوچک را مهار کنند. در پایان باید اشاره کنم که در حال حاضر اقتصاد ایران در حوزه بازار سرمایه با مشکل خاصی مواجه نیست و نباید نگران رشد بازار باشیم.

منبع: روزنامه ابتکار

نویسنده : کیمیا نجفی

برچسب ها: حباب بورس ، بازار سرمایه ، بورس تهران