در بعضی موارد این‌قدر این مشکلات برایشان ناشناخته هستند که نگرانی معمول پدرومادری را برای آن‌ها چند برابر می‌کنند. با این حال آگاهی از مسائلی که ممکن است هر خانواده بچه‌داری با آن‌ها مواجه شود، می‌تواند قدم بزرگی در مسیر کنترل موقعیت‌ها و همچنین واکنش صحیح هنگام بروز مشکلات ناآشنا باشد. آلرژی غذایی یکی از آن مشکلاتی است که شاید همه پدرومادرها آن را تجربه نکنند اما بعضی با این مشکل روبه‌رو می‌شوند. آلرژی غذایی بعد از شروع تغذیه تکمیلی، شاید یکی از دشوارترین مراحل تغذیه صحیح برای مادران باشد. مادرها بعد از گذراندن 9 ماه دشوار حالا دچار بحرانی شدید شده‌اند و نمی‌توانند نوزاد خود را با شیر معمولی سیراب کنند. این فقط اول راه است؛ کودکان آلرژیک نه‌تنها به شیر گاو بلکه به غذاهای دیگر هم در بعضی از موارد واکنش نشان می‌دهند. آلرژی که روی ذهن مادران و بدن نوزادان سایه می افکند و برای چند ماه یا چند سال آن ها را درگیر خود می کند. در این آلرژي غذايي پاسخ ايمنی بدن به دلايل مختلف ژنتيک و محيط درست عمل نمی‌کند؛ در نتیجه این آلرژی با خود مشکلاتی را به همراه می‌آورد که در خیلی از موارد خطرناک نیست اما باید زیر نظر پزشک کودکان درمان شود. به همین منظور با دکتر فاطمه السادات‌هاشمی؛ متخصص کودکان گفت‌وگویی داشتیم تا از صفر تا صد آلرژی غذایی کودکان و راه های پیشگیری آن برای والدین بازگو کنند.
**
حساسیت غذایی چیست؟
شاید تا چند دهه پیش کمتر مادری با حساسیت غذایی در نوزادش روبه‌رو می‌شد اما در دهه‌های اخیر شیوع واکنش‌های آلرژیک به غذاها رو به افزایش است. متاسفانه امروزه به‌خاطر بعضی فاکتورها که هنوز تاثیر هر یک از آن‌ها به‌درستی مشخص نشده‌اند، بروز انواع آلرژی بخصوص در نوزادان بسیار شایع شده است. دکتر فاطمه السادات‌هاشمی؛ متخصص کودکان به همشهری تندرستی می‌گوید: «هرگونه واکنش ناخواسته بعد از خوردن یک غذا یا افزودنی غذا که پاسخ‌های نامطلوب فیزیولوژیک را در بدن آشکار می‌کنند، حساسیت غذایی به شمار می‌آیند. درحدود شش درصد کودکان در سه سال اول زندگی خود آلرژی غذایی را تجربه می‌کنند که شایع‌ترین آن آلرژی به شیر گاو، تخم‌مرغ و بادام‌زمینی است. البته این نکته حائز اهمیت است که در سال‌های اخیر درصد حساسیت به بادام‌زمینی، بالاتر رفته و می‌توان آن را در لیست خوراکی‌های حساسیت‌زا قرارداد.»
همچنین دکتر هاشمی به این موضوع اشاره می‌کند که حساسیت به شیر گاو و تخم‌مرغ خوشبختانه با افزایش سن در کودکان از بین خواهد رفت اما حساسیت به بادام‌زمینی، آجیل و غذاهای دریایی غالبا تا آخر عمر همراه کودکان آلرژیک باقی می‌ماند.
**
حساسیت غذایی از چه دوره سربرمی‌آورد؟
هر حساسیتی شروعی دارد و اگر نوزاد شما خوش شانس باشد می‌تواند از شر این بیماری آلرژیک خلاص شود. دکتر فاطمه السادات‌هاشمی می‌گوید: «والدین شیرخوارانی که به شیر گاو و تخم‌مرغ آلرژی دارند باید بدانند؛ آغاز حساسیت شیرخوار ممکن است از همان بدو تولد و با تغذیه از شیر مادر باشد که دوازده تا هجده‌ماهگی این حساسیت‌ها ادامه پیدا می‌کند و بعد از آن از بین می‌رود اما آلرژی به بادام‌زمینی داستان متفاوتی دارد، این آلرژی بین یک تا سه سالگی و به‌طور متوسط چهارده‌‌ماهگی اتفاق می‌افتد و در بعضی از موارد اثرات آن تا بزرگسالی همراه فرد باقی می‌ماند.
**
حساسیت به گندم
گندم یا گلوتن که شاید بتوان آن را حساسیت‌زاترین ماده غذایی بعد از شیر گاو نامید، نوع دیگری از آلرژی غذایی است. گلوتن به پروتئین دانه گندم گفته می‌شود که در بعضی غلات مانند جو یافت می‌شود. بعضی از نوزادان نسبت به این ماده غذایی از خود آلرژی نشان می‌دهند. این نوع از حساسیت در اثر خوردن شیر مادر یا استفاده از غذاهای کمکی که بر پایه گندم ساخته‌شده است خودش را نشان می‌دهد. حساسیت به گندم با شروع تغذیه تکمیلی یا همان آغاز شش ماهگی در نوزادان صورت می‌گیرد. گندم موجود در نان، سرلاک یا غذاهایی که زیرمجموعه آن هستند می‌توانند برای نوزادی که حساسیت غذایی دارد، خطرناک باشند.
**
حساسیت به غذاهای دریایی
در دسته دیگر غذاهای حساسیت‌زا، می‌توانیم از غذاهای دریایی بگوییم. این نوع از غذاها مانند میگو، ماهی و ... هستند که هم در دو دوره کودکی و هم بزرگسالی حساسیت‌زا هستند.
**
حساسیت به میوه
از بین میوه‌ها، کیوی حساسیت‌زاترین است؛ کودکانی که به حساسیت مشکوک هستند باید حتما از این میوه دوری کنند. حساسیت به این میوه در هر سنی رخ می‌دهد و فقط معطوف به رده سنی نوزادان و کودکان نمی‌شود.
**
علائم رایج آلرژی غذایی چیست؟
دکتر فاطمه السادات‌هاشمی به همشهری تندرستی می‌گوید: «علائم می‌تواند به‌صورت مختلف مانند حساسیت‌های پوستی، گوارشی، چشمی و عروقی در کودکان ظاهر شوند. به‌عنوان‌مثال؛ علائم پوستی از یک قرمزی ساده تا خارش‌هایی مانند کهیر و حتی آلرژی‌های حاد می‌تواند روی پوست کودکان خود را نشان دهند اما اگر آلرژی، دستگاه تنفسی را با خود درگیر کند می‌تواند علائمی مانند آبریزش بینی، عطسه و سرفه، گرفتگی بینی، گرفتگی صدا و در مراحل حادتر تنگی نفس شدید را به همراه داشته باشد. قسمت دیگری از بدن که آلرژی می‌تواند آن را هدف حمله خود قرار دهد دستگاه گوارش است که حساسیت به‌صورت دل‌پیچه و دردهای کولیکی شکم، تهوع و استفراغ، تغییر در قوام مدفوع به‌صورت اسهال و رگه‌های خون در مدفوع نوزادان و کودکان خود را نشان می‌دهد. البته در سنین پایین‌تر درگیری گوارشی به‌صورت تحریک‌پذیری، امتناع از خوردن غذا و درنهایت مشکل وزن نگرفتن است.»
**
آنافیلاکسی چیست؟
دکتر فاطمه السادات‌هاشمی می‌گوید: «باید دقت داشت که در بعضی از افراد، ممکن است یک حساسیت غذایی، واکنش آلرژیک شدیدی به نام آنافیلاکسی ایجاد کند. این حالت می‌تواند باعث بروز علائم تهدیدکننده مانند گرفتگی و تنگی راه‌های تنفسی، ورم گلو به‌طوری‌که تنفس به‌سختی امکان‌پذیر باشد، شوک و افت شدید فشارخون، ضربان تند قلب، سرگیجه، گیجی و از دست دادن هوشیاری شود؛ در این شرایط تماس فوری با اورژانس ضروری است. بهتر است مادرها به علائم ذکرشده توجه کنند تا در صورت بروز سریعا کودک خود را به بیمارستان برسانند.»
**
چگونه آلرژی را تشخیص دهیم؟
خوشبختانه تشخیص آلرژی در نوزاد کار دشواری نیست و از راه مشاهده این علائم پوستی و چک کردن پوشک نوزاد و توجه به بو، رنگ، قوام و موارد نامعمول، مادران به‌راحتی قادر هستند که بروز آلرژی را در نوزاد خود حدس بزنند و برای درمان آن و تشخیص صحیح حساسیت به متخصص نوزادان مراجعه کنند. دکتر هاشمی در این باره می‌گوید: «تست‌های آزمایشگاهی مختلفی برای تعیین عامل آلرژی گرفته می‌شود اما غالبا 100 درصد علت را مشخص نمی‌کنند. بهترین راه برای اثبات تشخیص رژیم‌های حذفی یا چالش‌های غذایی است که حتما باید زیرنظر متخصصان تغذیه و آلرژی درمانی انجام شود تا متخصصان بتوانند تشخیص قطعی دهند.»
**
پیشگیری از آلرژی‌های غذایی
دکتر هاشمی درباره پیشگیری از آلرژی غذایی به همشهری تندرستی می‌گوید: «در حال حاضر توصیه‌ای به محدودیت در رژیم غذایی مادر در دوران بارداری نمی‌شود اما در مورد تغذیه مادر در دوران شیردهی و زمان شروع غذاهای آلرژی‌زا در شیرخواران اتفاق‌نظر قطعی وجود ندارد. نکته مهم در پیشگیری از آلرژی، تغذیه انحصاری با شیر مادر در مدت‌زمان شش‌ماهه اول زندگی هر شیرخواری است. توصیه فعلی پزشکان شروع مصرف تخم‌مرغ، بادام‌زمینی، ماهی، گندم و دیگر غذاهای آلرژیک چهار تا شش ماه پس از تغذیه مطلق با شیر مادر است.»
**
چطور با حساسیت غذایی کودک مواجه شویم؟
در این مرحله و پس از تشخیص پزشک کودکان باید متوجه شد که نوزاد به چه چیزی حساسیت دارد و راه‌های درمانی را پیش گرفت. درمان آلرژی غذایی ممکن است مدت‌ها طول بکشد. بنابراین والدین باید صبور باشند و از درمان قطعی و کامل مطمئن شوند.
**
آیا حساسیت غذایی ارثی است؟
بیش از 50 درصد آلرژی‌های غذایی کودکان ارثی است و از طریق مادر به نوزاد انتقال پیدا می‌کند. کودکانی که والدین آن‌ها حساسیت غذایی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. بنابراین در موقع تغذیه کودک با خوراکی‌هایی که به آن‌ها آلرژی دارید، حتما احتیاط را پیشه کنید و چه بسا از قبل با تشخیص پزشک از آلرژی داشتن یا نداشتن فرزند خود به خوراکی‌هایی که خودتان به آن‌ها حساسیت داشته‌اید اطمینان حاصل کنید.
**
چند نکته درباره آلرژی‌های غذایی
دکتر فاطمه السادات‌هاشمی می‌گوید: «معمولا شناسایی و حذف کامل غذاهای مسئول واکنش‌های آلرژیک کار مشکلی است اما با توجه به این‌که بیشتر آلرژی‌های غذایی با افزایش سن کودک از بین می‌روند؛ پس بهتر است سلامت آلرژیک این کودکان به‌صورت دوره‌ای ارزیابی شوند. اگر کودکی در گذشته سابقه یک‌بار حمله شدید و آنافیلاکسی را داشته، باید همیشه (epipen) داروی ضدحساسیت را با خود همراه داشته باشد. کودک و والدین باید دستورهای استفاده از آن را برای موارد اورژانسی بدانند تا در صورت لزوم از آن استفاده کنند.»
**
