طبق بررسی‌های انجام شده، استفاده از اینترنت به‌طور کلی حدود 300 میلیون تن CO2 ظرف یک سال، تولید می‌کند. یعنی میزان کربن تولید شده درنتیجه استفاده از اینترنت، سالانه درست به همان میزانی است که در اثرمصرف زغال سنگ، نفت و گاز در ترکیه یا لهستان تولید می‌شود! همچنین برابربا نیمی از سوخت‌های فسیلی در انگلستان است.
این رقم، یعنی 300 میلیون تن CO2 درسال، همچنین برابر با دوبار سفر رفت و برگشت هوایی هر مسافر از انگلستان به آمریکا در سال است.
با وجود این ارقام واعداد، واقعیت این است که محاسبه دقیق آثار منفی یا ردپای کربنی بسیار سخت و تقریبا غیرممکن است اما این موضوع درمورد اینترنت به‌ویژه، پیچیدگی بیشتری دارد. این پیچیدگی صرفا نه از آن روست که مصرف اینترنت پدیده‌ای است فراگیر که میلیون‌ها یا حتی میلیاردها دستگاه را شامل می‌شود که متعلق به کاربران بی‌شمار و شرکت‌های بی‌شمار است. بلکه مسئله دیگر آن است که حتی اگر دقیقا می‌توانسیم محاسبه کنیم که چه مقدار انرژی از این دستگاه‌های آن‌لاین مصرف می‌شود (که البته نمی‌دانیم) همچنان مشکل دیگری به قوت خود باقی است. این‌که میزان انرژی مصرف شده این دستگاه‌ها درحالت آف‌لاین، همانند ایجاد اسناد گوناگون مالی و اداری درافیس مایکروسافت- چقدر است. یا این‌که میزان انرژی مصرف شده در فعالیت‌های آن‌لاین مانند ارسال همان اسناد به دوستان و همکاران، چقدر است.
به هرحال این تقریبا غیرممکن است به‌طور دقیق دریابیم که میزان مصرف انرژی یا میزان کربن چقدر است که استفاده از اینترنت در محیط‌زیست تولید می‌کند اما بهترین جا برای شروع بررسی‌ها دراین زمینه، مراکز دیتا Data Centres است. یعنی ساختمان‌هایی که از سرتا ته پر از انبوه سرورهایی است که انباشته از میلیاردها صفحه وب، پایگاه های داده، برنامه‌ها، نرم‌افزارها و فایل های قابل دانلود که تجربه زندگی آن‌لاین را ممکن می‌کند. مراکز دیتا به‌ویژه مصرف‌کننده حجم بالایی از الکتریسسته هستند. هم برای تامین انرژی مورد نیاز ماشین‌ها و دستگاه‌هایی که در آن‌جا قرار دارد و هم برای مصرف سیستم‌های خنک‌کننده‌ای که برای نگهداری سرورها در برابر خطر ناشی از تولید حرارت بیش از اندازه مورد نیاز است.
براساس گزارش موجود از سوی موسسه «گارتنر»، مراکز دیتا درحال حاضر حدود یک چهارم انرژی مصرف شده و کربن تولید شده، در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) را می‌بلعد که برابر با حدود نیمی از کل تولید و انتشار گاز CO2 درسطح جهان است.
طبق آمارهای ارائه شده از سوی موسسه گارتنر رایانه‌ها و صفحه نمايش‌هاي موجود در جهان حتی از این هم بیشتر انرژی مصرف می‌کنند که تقریبا برابر با 40درصد کل انرژی مورد تقاضا در بخش (ICT) و نیز برابر با 8/0 درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهان است.
حال اگر نیمی از انتشار گازهای گلخانه‌ای تولید شده را به استفاده از لپ‌تاپ‌ها و دستگاه‌های رايانه‌اي مبتنی بر اینترنت محدود کنیم و سپس کربن منتشر شده از مراکز دیتا را که تمام این فعالیت‌های آن‌لاین را امکان‌پذیر می‌کند، برآن بیفزاییم، می‌توان گفت که اینترنت در حدود یک درصد از کل CO2 ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی درجهان است. این رقم به معنی تولید 300 میلیون تن CO2 درسال است که درست به همان میزانی است که در اثر مصرف زغال سنگ، نفت و گازدرترکیه یا لهستان تولید می‌شود!
هر ای‌میل ساده؛ چهار گرم CO2تولید می‌کند
هرچند محاسبه دقیق سهم اینترنت در انتشار گازدی‌اکسید کربن ممکن نیست اما محاسبه بعضی فعالیت‌های جاری ما دراینترنت می‌تواند دست‌کم سهم هر فرد را در این زمینه نشان دهد.
به‌عنوان مثال ارسال یک ای‌میل ساده بدون هرگونه فایل پیوست، عکس و... معادل تولید دست‌کم دوگرم CO2 است. یک ای‌میل درصورتی که همراه با فایل پیوست باشد، حدود 50 گرم دی‌اکسیدکربن تولید می‌کند. از دیگر سو ارسال فقط یک ای‌میل اسپم یا به‌اصطلاح هرزنامه معادل سه گرم دی‌اکسیدکربن است.
برای این که تصویر دقیق‌تری از میزان انتشار کربن حاصل از ارسال ای‌میل‌ها به‌دست آوریم شاید مقایسه این رقم با مواردی چون حمل و نقل روزانه مفید باشد.
میانگین دی‌اکسیدکربن تولیدشده برای تردد با خودرو معادل ۹۸ گرم/ کیلومتر co2e برآورد شده است. این رقم به‌طور میانگین برای اتوبوس شهری معادل ۵۸ گرم/ کیلومتر co2eاست.
میانگین اتوبوس‌های بزرگراهی، معادل ۴۹ گرم/ کیلومتر co2e محاسبه شده که این رقم برای سفرهای داخلی، با فاصله کوتاه، کمتر از ۴۶۳ کیلومتر (۲۸۸ مایل): ۲۵۷ گرم/ کیلومتر CO2 یا ۲۵۹ گرم / کیلومتر (7/14 اونس/ مایل) CO2eبوده است.
همچنین ارقام محاسبه شده در سفرهای هوایی مثلا برای پرواز به مقصدهایی با فاصله طولانی، معادل ۱۱۳ گرم/ کیلومتر CO2 یا ۱۱۴ گرم/ کیلومتر (5/6 اونس/ مایل) CO2 e برآورد شده است.
انتشار 20 میلیون تن CO2درسال؛ سهم اسپم‌ها
البته ارسال، دریافت ای‌میل و پیام‌های الکترونیک هرگز بالاترین سهم ما در تولید دی‌اکسیدکربن نیست بلکه صرفا نشانگر میزان انرژی است که به‌سادگی برای تامین حجم بالایی از مطالب دریافتی و ارسال در صندوق‌های پستی الکترونیک خود مصرف می‌کنیم.
بنابراین در یک سال به‌طور معمول، برای یک کاربر با شغل تجارت، میانگین ای‌میل‌های دریافتی و ارسالی، از جمله فیلتر کردن اسپم‌ها، خواندن، نوشتن، ارسال فایل، عکس و... سبب ایجاد ردپای کربنی، معادل 135 کیلوگرم می‌شود. این میزان معادل 200 مایل رانندگی با یک خودروی متوسط است.
طبق بررسی‌های انجام شده درسال 2011 McAfee شرکت آمریکایی فعال در زمینه تامین امنیت سیستم‌های رایانه‌ای- درحدود 78 درصد از تمام ای‌میل‌هایی که ارسال می‌شوند، اسپم یا هرزنامه هستند. درحالی که تا هشت سال پیش – زمان انجام این تحقیق- سالانه حدود 62 تریلیون اسپم فرستاده شده است. این میزان به معنی مصرف 33 میلیارد کیلووات ساعت الکتریسیته است که مجموع آن معادل انتشار 20 میلیون تن CO2 ظرف یک سال است!
9/9 کیلوگرم کربن در سال ؛ فقط با دو بار سرچ روزانه درگوگل!
شاید عجیب باشد اما واقعیت آن است که ارسال یک ای‌میل با حجم یک مگابایت 1 MB- درکل چرخه بقای خود دست‌کم 20 گرم CO2 تولید می‌کند که این میزان برابر با مصرف انرژی برای روشنایی یک لامپ 60 واتی برای 25 دقیقه است.
برهمین اساس ارسال 20 ای‌میل درروز برای هرکاربر طی یک سال، سبب انتشار همان میزان دی‌اکسیدکربن می‌شود که یک ماشین برای طی 10هزارکیلومتر مصرف می‌کند.
اما می‌دانیم که مهم‌تر از ارسال ای‌میل، جست‌وجو در موتورهای سرچ است. به‌عنوان مثال جست‌وجوی یک نشانی وب بالغ بر 4/3 وات برق مصرف می‌کند. این میزان مصرف برابر با تولید 8/0 گرم CO2 است اما می‌دانیم که کار به همین جا ختم نمی‌شود. پس از جست‌وجو گوگل فقط برای ارائه پنج نتیجه در جواب به جست‌وجوی شما، میزان CO2ی تولید شده، 10 گرم افزایش می‌یابد.
اگر یک کاربر وب به‌طور میانگین فقط6/2صفحه وب را در روز جست‌وجو کند، مجموع دی‌اکسیدکربن تولیدشده از سوی او تقریبا معادل 9/9 کیلوگرم درسال خواهد بود.
همچنین یک کاربر اینترنت به هنگام استفاده از مرورگرهای وب، به‌طور میانگین 365 کیلووات در ساعت، الکتریسیته و همچنین 2900 لیتر آب نیاز دارد که دی‌اکسیدکربن تولید شده براثر این میزان مصرف آب و برق، درمجموع به‌اندازه طی مسافتی بالغ بر 400/1کیلومتر با یک خودرو است.
سهم فیس بوک و «واتس‌آپ»
سهم شبکه اجتماعی «فیس‌بوک» در انتشار گازهای گلخانه‌ای از سوی موسسه Statista در سال 2017 تقریبا 979 هزار متریک تن دی‌اکسیدکربن برآورد شده است. از ژانویه سال 2017 به این سو پیام‌رسان واتس‌آپ نیز جایگاه ویژه‌ای درمیان کاربران جهان یافته است. واتس‌آپ این پیام‌رسان محبوب گوشی همراه، ماهانه، بیش از 2/1میلیارد کاربر فعال درسراسر جهان داشته که این رقم «واتس‌آپ» را به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های اجتماعی در سطح جهانی قرار داده است. با توجه به آمار و ارقام ارائه شده، می‌توان به‌سادگی حدس زد که میزان کربنی که با هر مگابایت پیام که در واتس‌آپ یا دیگر شبکه‌های پیام‌رسان تولید می‌کنیم، چقدرمی‌تواند باشد. طبق بررسی‌ها میزان انرژی مصرفی برای ارسال هر ایموجی نیز معادل ارسال یک کلمه است.
سرورها، مدارها و خنک‌کننده‌ها
یک روتر به‌تنهایی حدود 10هزار وات یا 10کیلو وات- 10 kW- الکتریسیته مصرف می‌کند بنابراین یک مرکز دیتای بسیار بزرگ حدود 100 میلیون وات برابر با 100 مگاوات برق مصرف می‌کند که برابر با یک دهم خروجی یک نیروگاه حرارتی است! با این حال این همه انرژی مصرفی نیست. در رأس همه این‌ها تامین انرژی برای سوخت سرورها، مدارهای الکتریکی و تجهیزاتی است که برای کاهش دما و خنک نگاه داشتن این دستگاه‌ها به‌طور شبانه‌روزی درحال کارند.
مصرف بیش از حد انرژی بخصوص برق مورد نیاز دراستفاده کاربران از اینترنت عمدتا ناشی از مشکلات ساختاری یا طراحی است. چراکه زیرساخت‌های وب به‌گونه‌ای بیش از حد بزرگ طراحی شده‌اند تا جوابگوی حداکثر مصرف درساعات اوج مصرف کاربران باشد.
به‌عنوان مثال عملیات یک روتر معمولا بیش از 60 درصد از کل ظرفیت آن نیست اما این دستگاه‌ها، حتی زمانی که غیرفعال هستند نیز درست به همان اندازه عملیات با ظرفیت کامل‌شان در ساعت اوج مصرف، کار می‌کنند. زیرا هیچ برنامه‌ای برای تعویض عملکرد آن‌ها طی ساعت غیراوج مصرف، وجود ندارد.
اپلیکیشن‌های نصب شده درگوشی‌ها؛ دزد انرژی
از دیگر سو بیشتر برنامه‌های نصب شده در گوشی های هوشمند ما بیشتر به‌گونه‌ای شتابزده طراحی و توسعه یافته‌اند تا به سرعت وارد بازارعرضه شوند. درنتیجه فرصت اندکی برای بهینه‌سازی آن‌ها وجود دارد. درنتیجه بسیاری از آن‌ها انرژی ذخیره‌شده در باتری تلفن‌همراه‌ها یا تبلت‌ها را ظرف مدت کوتاهی، مثلا یک روز، به‌طور کامل می‌بلعند. در نتیجه گوشی‌های ما باید در فاصله‌های زمانی کوتاهی تخلیه و به اجبار شارژ مجدد شوند.
مصرف مودم‌ها
نکته مهم دیگر در مصرف اینترنت، مصرف تجهیزات یا جعبه‌های باند پهن درخانه‌هاست که بیشتر فاقد دکمه‌های توقف هستند. در نتیجه روز و شب به‌طور مستمر کار می‌کنند. چرا؟ چون معمولا پس از هربار خاموش کردن مودم‌ها، معمولا 90 ثانیه طول می‌کشد تا مجددا اتصال برقرار شود. درنتیجه مصرف‌کنندگان عجول نیز آن‌قدر صبر و حوصله ندارند هرروز چندین بار به مدت 90 ثانیه برای اتصال مجدد به شبکه اینترنت، صبر کنند.
به‌عنوان کاربر چه می‌توانیم کرد؟
برای کاهش سهم خود در انتشار دی‌اکسیدکربن ناشی از مصرف اینترنت، چه کاری از کاربران ساخته است؟
نخست کاهش حجم اسنادی است که به‌وسیله ای‌میل به دیگران ارسال می‌کنید. زیرا این کار از وزن یا حجم پیام‌ها کاسته و به همان میزان انرژی کمتری برای ارسال آن مورد نیاز است.
نکته دیگر آن که تا حد امکان، به جای ارسال اصل مطلب یا متن نوشتاری، بخصوص درمورد اسناد بزرگ، از هایپر لینک‌ها استفاده کنید.
همچنین از ارسال یا فوروارد کردن خوشه‌ای، دسته‌جمعی، زنجیره‌ای پیام‌ها و ای‌میل‌ها به‌شدت خودداری کنید. این نکته را به هنگام فوروارد کردن همه مطالب اعم از درخواست‌ها، تصویرها و ویدئوهای طنزآمیز، شوخی‌ها، بخصوص شایعات، حتی مطالب مهم و توصیه‌های گوناگون مراعت کنید.
هربار و به‌طور منظم تمامی ای‌میل‌ها، پیام‌ها، ویدئوها و عکس‌هایی که دریافت کرده‌اید، حذف کنید و فراموش نکنید که به طور منظم اینباکس را در ای‌میل‌ها دیلیت کنید. همچنین به‌طور منظم، تمامی پیام‌های ذخیره شده درپیام رسان‌ها را تخلیه کنید.
درصورتی که درگذشته اشتراک بعضی خبرنامه‌ها یا شبکه های اجتماعی و وب‌سایت‌ها را درخواست کرده‌اید و دیگر استفاده‌ای از آن‌ها ندارید، حتما همگی را حذف کنید و فراموش نکنید که حتما پیام‌های ارسال شده را نیز از سطل ضایعات دیلیت کنید.
تا حد امکان نشانی وب‌سایت‌های موردنظرتان را در نشانی بار گوگل وارد کنید و ازورود به صفحه باواسطه موتورهای جست‌وجو – خودداری کنید. این کار سبب کاهش تعداد صفحاتی می‌شود که با استفاده از کلمات کلیدی خاص به شما ارائه می‌شود که درنهایت سبب کاهش مصرف انرژی است.
با تنظیمات مناسب درمرورگرخود، تعداد صفحاتی را کاهش دهید که هربار جست‌وجو درگوگل یا هرمرور گر دیگر به شما می‌دهد.
با استفاده منظم از قابلیت بهینه سازی optimization در گوشی هوشمند خود برنامه‌ها و اپلیکیشن هایی که از آن‌ها استفاده جدی ندارید و این برنامه‌ها به‌طور غیرضروری در پس زمینه اجرا می‌شوند، متوقف کنید. این کار علاوه برکاهش مصرف انرژی سبب می‌شود که بدون پاک کردن اطلاعات یا اصل برنامه، فضا یا ظرفیت حافظه اصلی گوشی شما نیز افزایش یابد.
