قدرتمندترین نشانه از یک قمر خارج از منظومه شمسی
دانشمندان هزاران سیاره خارج از منظومه شمسی رصد کرده‌اند که دور ستاره‌های دیگر مدار می‌زنند اما رصد قمرهایی که دور این سیارات می‌چرخند، چالش برانگیزاست. در یکم اکتبر سال 2018، محققان اعلام کردند یکی از قمرهای خارج از منظومه شمسی را کشف کرده‌اند. تلسکوپ فضایی کپلر نقاط تاریک ریزی در مسیر انتشار نور ستاره بود. این نقاط تاریک نشان می‌دهند سیاره‌ای از مقابل ستاره می‌گذرد. دیوید کیپینگ، ستاره‌شناس دانشگاه دانشگاه کلمبیا و الکس تیکی، دانشجوی تحصیلات تکمیلی نقاط تاریک ۲۸۴ ستاره را بررسی کردند. آن‌ها در سیگنال‌های یکی از ستاره‌ها به نام در (Kepler-1625)، آن‌ها دو نقطه تاریک رصد کردند که احتمالا یکی از آن‌ها قمر خارج از منظومه شمسی بود. در اکتبر 2017، تلسکوپ فضایی‌هابل به مدت ۴۰ ساعت نور منتشرشده از ستاره کپلر -1625 را جمع‌آوری کرد. تیکی و کیپینگ با دقت اطلاعات مشاهدات تلسکوپ کپلر را بررسی کردند و تفاوت بین ابزار و دیگر عوامل قطعیت را نیز در نظر گرفتند. کیپینگ دراین‌باره می‌گوید: «ما سعی کردیم تمام احتمالات مانند احتمال گذر فضاپیما، وجود سیارات دیگر در منظومه یا فعالیت‌های ستاره‌ای را در نظر بگیریم اما نتوانستیم هیچ فرضیه دیگری را پیدا کنیم [که] توضیح قانع‌کننده‌ای از اطلاعاتی باشد که به دست آوردیم.» البته همه کارشناسان متقاعد نشده‌اند و این دو محقق نیز معتقدند باید مشاهدات بیشتری در این زمینه انجام شود. آن‌ها امیدوارند در می ۲۰۱۹ میلادی دوباره از تلسکوپ فضایی کپلر استفاده کنند. همچنین آن‌ها امیدوارند دانشمندان بیشتر نتایج را بررسی کنند.
پایان ماموریت کپلر
تلسکوپ فضایی کپلر پس از حدود ۱۰ سال جست‌وجو برای سیارات در ۱۵ نوامبر ۲۰۱۸ به پایان ماموریت خود رسید و در این تاریخ سوخت تلسکوپ فضایی تمام شد. کپلر با کشف هزاران سیاره خارج از منظومه شمسی به یک ابزار تاریخ ساز ناسا شد. تا ۲۰۰۸ میلادی یعنی تا یک‌سال قبل از پرتاب کپلر به فضا، دانشمندان ۳۴۰ سیاره خارج از منظومه شمسی کشف کردند اما کپلر توانست ۲۳۲۸ سیاره خارج از منظومه شمسی کشف کند که تایید شده‌اند. همچنین ۲۴۲۵ سیاره خارج از منظومه شمسی احتمالی نیز رصد کرد. این ماموریت ۷۰۰ میلیون دلار از مارس ۲۰۰۹ میلادی آغاز شد و هدف آن بررسی وجود سیارات مشابه زمین در کهکشان راه‌شیری بود.
TESS راه کپلر را ادامه می‌دهد
ناسا با افول کپلر یک ماموریت کشف سیاره جدید را آغاز کرد. در همین راستا ماهواره (Treansit Exoplanet Survey Satellite(TESS)) از ۱۸ آوریل وارد مدار زمین شد و از ۲۵ جولای جمع‌آوری اطلاعات را آغاز کرد. تا سپتامبر ۲۰۱۸ میلادی این ماهواره دو سیاره کشف کرد. قرار است TESS در ماموریت دو ساله خود کل آسمان را رصد می‌کند و روی ۲۰۰ هزار ستاره درخشان تمرکز کند. دانشمندان تخمین می‌زنند این تلسکوپ بتواند ۱۰هزار سیاره خارج از منظومه شمسی رصد کند که بعضی از آن‌ها به‌اندازه زمین هستند.
کاوشگر اینسایت روی مریخ
در سال 2018 کاوشگر« اینسایت» ناسا روی مریخ فرود آمد. این کاوشگر هم مانند TESS سفر خود را در ۲۰۱۸ میلادی آغاز کرد. در پنجم می این کاوشگر به فضا پرتاب شد و همراه آن دو ماهواره کوچک «کیوب ست» نیز به فضا رفتند و سفر اینسایت به مریخ را دنبال کردند. آن‌ها نخستین ماهواره‌های کوچکی بودند که از مدار زمین گذر می‌کردند. به هرحال کاوشگر روی منطقه (Elysium Planitia) در مریخ فرود آمد که سطحی صاف دارد. طی این ماموریت دوساله کاوشگر و لندر اینسایت ترکیب ساختار داخلی مریخ را با جزئیات رصد می‌کند. یک دماسنج به عمق پنج متری زیر سطح مریخ می‌رود و از سوی دیگر زلزله‌سنج‌های دقیق هرگونه لرزشی در سیاره رارصد کنند.
فرود روی سیارک‌ها
امسال انسان علاوه بر سیارات، روی سیارک هم فرود آمد. فضاپیمای (OSIRIS-Rex) ناسا در سپتامبر ۲۰۱۶ میلادی به آسمان رفت و بالاخره در ۲۰۱۸ میلادی به سیارک «بن نو» رسید. هدف این فضاپیما ارتقای درک دانشمندان از این سیارک است که در ۲۰۲۳ میلادی دوباره به سمت زمین برمی‌گردد اما قبل از آن کاوشگر مذکور این سیاره با عرض ۵۰۰ متر را بررسی می‌کند.
اما این فقط فرود روی سیارک در ۲۰۱۸ میلادی نبود. فضاپیمای «هایابوسا۲ » ژاپن نیز در ماه اکتبر روی سیارک «ریاگو» فرود آمد و نمونه‌ای از خاک آن را جمع‌آوری کرد. کاوشگر ژاپنی در ۲۰۱۴ میلادی به فضا پرتاب شد و در ژوئن ۲۰۱۸ میلادی به ریاگو رسید و ماموریت یک‌ونیم‌ساله خود را آغاز کرد. در ماه سپتامبر دو روبات جهنده روی سیارک فرودآمدند و تصاویری از سطح آن را به زمین ارسال کردند. قرار است سیارک در ۲۰۱۹ میلادی روی سیارک فرود آید تا نمونه خاک آن را جمع‌آوری کند. پس از آن کاوشگر مذکور در ۲۰۲۰ خود را تمام می‌کند و در استرالیا فرود می‌آید.
مواد ارگانیک و اکسیژن در مریخ
تابستان امسال دانشمندان ناسا اعلام کردند کاوشگر «کنجکاوی» مولکول‌های ارگانیک در مریخ کشف کرده است. این مولکول‌های مبتنی بر کربن از بلوک‌های اولیه حیات‌اند و در صخره‌های 5/3میلیارد ساله مریخ قرار دارند. محققان با بررسی نمونه‌هایی به این نتیجه رسیدند که کاوشگر کنجکاوری در ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ میلادی آن‌ها جمع‌آوری کرده بود. آن‌ها چندماده ارگانیک دیگر نیز کشف کردند.
در تحقیقی دیگر دانشمندان گزارش کردند احتمالا دریاچه‌های آب نمکی در مریخ حاوی اکسیژن کافی برای پشتیبانی از حیات هستند.
آب مایع زیر سطح مریخ
در جولای ۲۰۱۸ میلادی محققان اعلام کردند یک دریاچه عظیم زیر سطح مریخ کشف کرده‌اند. این دریاچه زیر یخ‌هایی به عمق 6/1کیلومتر رد قطب جنوب مریخ قرار داد. فضاپیمای (MarsExpress) متعلق به سازمان فضایی اتحادیه اروپا که از ۲۰۰۳ میلادی این دور مریخ مدار می‌زد. محققان با کمک ابزاری مخصوص در کاوشگر و استفاده از پالس‌های راداری ساختار داخلی سیاره را بررسی کردند. طبق اطلاعات به دست آمده از رادار، عرض دریاچه ۲۰ کیلومتر است. دانشمندان هنوز عمق آن را نمی‌دانند اما اعلام کرده‌اند عمق آن حداقل یک متر است اما به‌هرحال این دریاچه آب تازه ندارد.
ماده تاریک و نخستین ستارگان جهان
نخستین ستاره‌های جهان ممکن است سرنخ اصلی درباره ماده تاریک را در خود داشته باشند. در ماه فوریه، محققان گزارش دادند که نشانه‌هایی از نخستین ستارگان جهان را رصد کرده‌اند. قدرت این سیگنال دو برابر بیشتر از حد پیش‌بینی شده بود. این امر نشان می‌دهد که گاز هیدروژن موجود در زمان اولیه پیدایش جهان خنک‌تر از حد پیش‌بینی بوده است تا سطح اشعه‌های پس زمینه داغ‌تر از اشعه‌هایی بود که از انفجار بزرگ باقی مانده بودند. ممکن است تاثیرخنک‌کنندگی مربوط به ماده تاریک باشد.
هرچند ماده عادی طی 8/13میلیارد سال گرم شده اما ماده تاریک خنک شده است. هنگامی که ذرات با هم برخورد می‌کنند، گرما به‌طور طبیعی از قسمت گرم به سرد حرکت می‌کند. این روند باعث می‌شود اجسام گرم‌تر اندکی خنک شود. با توجه به آن‌که هیچ چیزی در جهان اولیه برای گرم کردن گاز وجود نداشته، این گاز در برخورد با ماده تاریک خنک شده است.
در جهان امروز، این اثر گرما از ستارگان و اثرهای اشعه‌ایکس از اجسامی مانند سیاهچاله‌ها غرق می‌شود.
رصد دوردست‌ترین ستاره در جهان
در ماه آوریل، ستاره‌شناسان اعلام کردند تلسکوپ فضایی هابل دوردست‌ترین ستاره عادی را رصد کرده است. این ستاره «ایکاروس» نام گرفته و 9 میلیارد سال نوری از زمین فاصله دارد. نور آن 9 میلیارد سال طول کشید تا به ما برسد. این در حالی است که عمر کل جهان حدود 8/13میلیارد سال تخمین‌زده می‌شود.
ستاره‌شناسان با روش لنزهای گرانشی ستاره را رصد کردند. لنزهای گرانشی با استفاده از یک شئ عظیم مانند یک خوشه کهکشان نور را خم و به‌عنوان یک ذره‌بین عمل می‌کنند. به این ترتیب به نظر می‌رسد اجسامی که از زمین محو دیده می‌شوند، روشن‌تر خواهند بود.. معمولا یک شئ را می‌توان تا 50 بار بزرگ کرد اما یک همبستگی نادر میان‌هابل و ایکاروس به ستاره تازه کشف اجازه می‌دهد بیش از 2000 برابر بزرگ شود.
رصد دوردست‌ترین شئ در منظومه‌شمسی
ستاره‌شناسان دوردست‌ترین شئ در منظومه‌شمسی را رصد کردند. آن‌ها این شئ آسمانی صورتی رنگ را (Farout) نامیده‌اند. به گفته دانشمندان «فاروت» حدود ۱۲۰ واحد ستاره‌شناسی با ما فاصله دارد. به عبارت دیگر فاصله این شئ آسمانی تا زمین، ۱۲۰ برابر فاصله سیاره خاکی تا خورشید یا ۱۱میلیارد مایل است. رکورد قبلی دورترین شئ آسمانی در منظومه‌شمسی به سیاره کوتوله (Eris) تعلق داشت که فاصله آن تا زمین معادل ۹۶ واحد ستاره‌شناسی بود. قطر این سیاره ۳۱۰ مایل است و سایه صورتی رنگ آن نشان می‌دهد در این سیاره یخ زیادی وجود دارد.
پرتاب کاوشگری به سمت خورشید
در تابستان امسال ناسا کاوشگر پارکر را برای سفر به خورشید به آسمان پرتاب کرد. این کاوشگر قرار است به شش میلیون کیلومتری خورشید برسد و بدون تاثیرپذیری از حرارت این ستاره تحقیقاتی را انجام دهد.
فاصله خورشید تا زمین ۱۵۰میلیون کیلومتر است و با توجه به آنچه گفته شد فاصله کاوشگر مذکور تا خورشید چهاردرصد مسافت آن‌هاست.
پارکر با سرعت ۷۰۰ هزار کیلومتر برساعت به سمت خورشید د ر حرکت است.
