این روزها ، بحث مسکن مهر بار دیگر داغ شده است. علتش نیز زلزله استان کرمانشاه است و آسیب هایی که در این زمین لرزه، به مسکن مهر وارد شد.
در این باره چند نکته قابل ذکر است:
1 - اصل عزم دولت نهم و دهم برای حل مشکل مسکن مردم، قابل تحسین بود. دولت وقت، برای حل مشکل مسکن مردم کم درآمد رأساً وارد گود شد و ساخت مسکن را عملیاتی کرد. بدین ترتیب، بسیاری از ایرانیان که حتی فکرش را هم نمی کردند که روزی خانه دار شوند، صاحب خانه شدند؛ این، کاری بزرگ و ستودنی بود.
2 - این کار خوب اما، با چند اشکال همراه بود که باعث شد یکی از کارهایی که می توانست به عنوان شاهکاری از دولت احمدی نژاد باشد، به پاشنه آشیل دولت وی تبدیل شد:
الف- تخصیص منابع به مسکن مهر، به طور غیراصولی صورت گرفت و نتیجه این شد که تورم بسیار بالا رفت و در نهایت، قدرت خرید همه مردم ایران، از جمله خریداران مسکن های مهر به طرز ملموسی سقوط کرد.
ب- تبدیل مسکن مهر از یک خدمت عمومی به یک پروژه شعاری و سیاسی باعث شد دولتمردان وقت، برای بالا بردن آمار و تحویل سریع تر مسکن های مهر، از کیفیت ساخت و سازها بکاهند و بسیاری از پروژه ها بدون مطالعات زمین شناسی ، بدون نظارت های مهندسی و با مصالح بی کیفیت ساخته شدند.
ج- جانمایی مسکن های مهر، در برخی شهرها، غیر اصولی بود. بردن مسکن مهر به وسط بیابان ها یا یالای کوه ها از جمله انتقادات وارده، به این طرح است.
د- بی توجهی به جامعه شناسی مناطق مختلف و ایجاد ترکیب های ناهمگون جمعیتی در برخی مسکن های مهر، زمینه ساز بروز برخی آسیب های اجتماعی در آینده خواهد بود.
ه- در بسیاری از مسکن های مهر، زیرساخت هایی مانند مدرسه، مراکز درمانی، کلانتری و ... دیده نشده است.
3 - برغم انتقادات وارده به مسکن مهر که در بند فوق بدان اشاره شد، باید منصفانه گفت که برخی از پروژه های مسکن مهر، خالی از معایب پیش گفته هستند. علت نیز به تعدد پیمانکاران و قدرت مدیریتی مدیران استانی بر می گردد که هر جا، مدیر قوی استانی و پیمانکار مجرب باوجدان وجود داشته است، مسکن های مهر، با کیفیت بهتری ساخته و تحویل مردم شده اند.
4 - اما درباره مسکن مهر سرپل ذهاب؛ از همان اول که موضوع ریزش مسکن های مهر سرپل ذهاب مطرح شد، دعوا بر سر این است که 2 نفر کشته شده اند یا 250 نفر؟ عده ای با استناد به حرف های مدیر روابط عمومی اداره راه و شهرسازی کرمانشاه می گویند فقط دو نفر کشته شده اند و بنا براین مسکن مهر مشکلی نداشته است و گروهی با اشاره به سخنان نماینده مردم کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی که مدعی کشته شدن 250 نفر در مسکن های مهر است، این پروژه را تخطئه می کنند.
در این باره باید گفت که حتی مرگ یک نفر هم زیاد است و نباید به استناد کم بودن تلفات، وجود مشکل را منکر شد. اما در کنار این موضوع مهم و انسانی، آنچه مغفول مانده این است که هر چند مسکن مهر سرپل ذهاب، کاملاً فرو نریخته، اما بخش اعظم بلوک های آسیب دیده عملاً قابل استفاده نیستند چرا که ستون های ساختمان ها دچار پیچش شده و دیگر نمی توان آن بناها را تعمیر کرد و دوباره مورد استفاده قرار داد.
این بدان معناست که ساکنان این مسکن ها که از اقشار آسیب پذیر هستند، بعد از سال ها صبر کردن و پرداخت هزینه های زیاد و دادن اقساط متعدد، خانه های خود را از دست داده اند و به نقطه قبل از صفر برگشته اند چون هم پول شان را از دست داده اند، هم خانه و کاشانه شان ویران شده، هم وسایل خانه شان از بین رفته است و از همه مهم تر، برخی نیز عزیزان شان را از دست داده اند.
این در حالی است که خانه های دیگری که در همسایگی مسکن های مهر واقع بوده اند، کاملاً سالم مانده اند.
5 - هم اکنون میلیون ها نفر در سراسر کشور در مسکن های مهر سراسر کشور ساکن هستند و قطعاً از وقتی وضعیت مسکن مهر سرپل ذهاب را دیده اند، در یک نگرانی دائمی به سر می برند.
جا دارد رئیس جمهور، کمیته ای فرا دولتی و تخصصی را مأمور بررسی استحکام مسکن های مهر سراسر کشور کند تا این خانه ها از نظر مقاومت در برابر زلزله، بررسی شوند و بر اساس نتایج به دست آمده، تصمیماتی درباره ادامه اسکان، مقاوم سازی، نوسازی و عنداللزوم برخورد قانونی با متخلفان اتخاذ و عملیاتی شود.
یادمان نرود که مسکن مهر را دولت ساخته است و در کنار وظیفه عمومی که در قبال همه شهروندان دارد، در این پروژه به عنوان کارفرما، مسؤولیت مضاعف بر عهده دارد.
