محمد جواد ظریف در سفر خود به برلین، علاوه بر دیدار با همتای آلمانی خود، با رئیس‌جمهور و چند تن از وزرای اقتصادی این کشور و همچنین جمعی از صاحبان صنایع و روسای شرکتهای بزرگ آلمانی ملاقات و گفت‌وگو خواهد کرد. نظر به اهمیت تحولات منطقه خاورمیانه و نقش کلیدی ایران در کمک به حل مسائل این منطقه و همچنین علاقه‌مندی آلمان به ایفای نقش در این زمینه، احتمالا بخشی از گفت‌وگوهای طرفین در این سفر نیز معطوف به بحرانهای خاورمیانه همچون سوریه، عراق، فلسطین، بحرین و بحران اخیر در روابط قطر با برخی از همسایگانش خواهد شد.
آلمان یکی از تاثیرگذارترین کشورهای عضو اتحادیه اروپا و بزرگترین و قوی‌ترین اقتصاد این اتحادیه به شمار می رود. وزن بالای سیاسی جمهوری فدرال آلمان در سطح اتحادیه اروپا و جهان در چند سال اخیر همواره رو به افزایش بوده است. به علاوه خروج انگلستان از اتحادیه اروپا نقش سیاسی آلمان در این اتحادیه را پر رنگ‌تر خواهد کرد.
این کشور همچنین در زمره یکی از قدرت های بزرگ اقتصادی جهان بوده و در سال 2017 در رده چهارم جهانی (بر حسب تولید ناخالص داخلی اسمی برابر با 3.49 تریلیون دلار) قرار دارد. در ماه سپتامبر سال جاری، انتخابات بوندس تاگ(پارلمان فدرال آلمان) برگزار خواهد شد و این احتمال وجود دارد(که با توجه به نتیجه بیشتر نظر سنجی‌ها) ائتلاف موجود با برخی تغییرات، همچنان در شکل دهی دولت آینده آلمان ایفای نقش نماید. برگزاری نشست سران بیست در هامبورگ در تابستان سال جاری تاکیدی بر جایگاه این کشور در دفاع از جهانی شدن و تجارت آزاد خواهد بود. ضمن آنکه آلمان می تواند به یکی از کشورهای محور در مبارزه با یک جانبه گرایی در صحنه بین المللی تبدیل شود.
روابط جمهوری اسلامی ایران با آلمان و گسترش آن در ابعاد سیاسی و اقتصادی، یکی از اولویت‌های مهم سیاست خارجی کشورمان در رابطه با اتحادیه اروپا می‌باشد. این روابط علیرغم داشتن سابقه‌ای دیرینه و وجود برخی فراز و نشیب ها در طی دو سه دهه گذشته، از روال نسبتا ثابتی برخوردار بوده به‌گونه‌ای که در مجموع می‌توان گفت که این کشور در مقایسه با سایر کشورهای قاره سبز رویکرد نسبتا متعادل‌تری در مقابل ایران داشته است. آلمان و شخص اشتاین مایر، رئیس جمهور کنونی و وزیر خارجه سابق آن کشور نقش بارزی در مذاکرات برجام بین ایران با کشورهای گروه 1 + 5 ایفا نموده است. از همین رو نقش آلمان در تاکید بر حفظ برجام و تعهد طرفین به تعهداتشان در این توافق نیز بسیار مهم تلقی شده و می تواند برخی از مشکلات موجود را برطرف کند .
روابط جمهوری اسلامی ایران با جمهوری فدرال آلمان از جنبه‌های مختلف سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی قابل بررسی و توجیه است . این روابط در دوره پسابرجام وارد مرحله جدیدی شده است. طی دو سه سال گذشته تهران شاهد ورود هیات های متعدد سیاسی و اقتصادی و پارلمانی از آلمان به ایران بوده است. در مقابل نیز هیات های متعددی از کشورمان جهت بسط زمینه های همکاری و گسترش روابط از این کشور دیدن نموده اند.
حجم روابط اقتصادی ایران با آلمان، که در دوره پیش از برجام بشدت کاهش یافته بود، در دوره پسابرجام رشد قابل ملاحظه ای یافته و در سال گذشته میلادی به رقمی معادل 2.9میلیارد یورو رسید.
آلمان به عنوان قدرت چهارم اقتصادی جهان از ظرفیت های بالایی برای تامین نیازهای کشورمان برخوردار است. در مقابل نیز ایران با در اختیار داشتن ذخائر گسترده و متنوع انرژی، نیروی جوان وتحصیل کرده و نیز قرارگرفتن در جایگاهی ژئواکونومیک در منطقه، می تواند به اولین شریک اقتصادی آلمان در خاورمیانه تبدیل شود. ایران همچنین می تواند با توجه به توان بالای خود در فناوری و تامین نیروهای متخصص، نقش مهمی در همکاری با آلمان در اجرای پروژه های اقتصادی در کشورهای همسایه خود ایفا نماید و زمینه همکاری بیشتر بین شرکتهای ایرانی با شرکتهای آلمانی در مناطق همجوار خود را فراهم نماید.
با این حال ، علیرغم افزایش تعداد سفرها و حجم مبادلات تجاری بین دو کشور، کماکان ظرفیت ارتقاء بیشتر این روابط در تمامی بخش ها وجود دارد. همکاریهای جاری بین دو کشور در حوزه هایی همچون ساخت نیروگاه، پروژه های ریلی، ساخت خودرو، پروژه های نفت، گاز و پتروشیمی و کشاورزی در حال ارتقاء می باشد. با این حال به نظر می رسد که برای دستیابی به اهداف مورد نظر در روابط دو کشور در بخش اقتصادی، لازم است که دولت آلمان رویکرد فعالتر و مستقل تری اتخاذ کرده و از محافظه کاری بیش از حد و چشم داشتن به سیاست های امریکا خودداری کند .
چنانچه پروژه های در دست مذاکره بین دو کشور به مرحله اجرا درآید، امکان ارتقاء سطح روابط تجاری بین دو کشور به زمان پیش از تحریم ها ویا حتی بیشتر از آن وجود دارد.
در حوزه سیاسی نیز به نظر می رسد که اراده لازم در دو طرف برای گسترش همکاریها و تعاملات سیاسی در سطح دو جانبه و منطقه ای وجود دارد. با تعاملات بیشتر بین دو کشور و ارتقاء سطح تماسها می توان به آینده مناسبات سیاسی بین ایران و آلمان بیش از پیش امیدوار بود.
رویکرد سیاست خارجی آلمان در رابطه با بحران های خاورمیانه رویکرد نسبتا فعالی است. دولت آلمان علاقمند است تا در جهت حل مسائل خاورمیانه به رایزنی و تعامل سیاسی با کشور کلیدی منطقه همچون ایران ادامه دهد و از طریق این گفتگوها گامی در جهت ایفای نقش سیاسی مهمتر در عرصه بین المللی بردارد. علیرغم وجود برخی اختلاف نظرات میان ایران و آلمان در خصوص مسائل منطقه ای، اشتراکات فی مابین بستر و زمینه ساز مناسبی برای همکاریهای منطقه ای بین دو کشور فراهم کرده است. تاکید مقامات ارشد دولت آلمان بر نقش کلیدی ایران در حل بحران های منطقه ای را می توان موید دید واقع نگرانه این کشور نسبت به تحولات منطقه ارزیابی نمود.
در هر صورت ایران و آلمان می توانند به عنوان دو شریک قابل اعتماد در زمینه های مختلف سیاسی و اقتصادی همکاری بسیار نزدیکتری با یکدیگر داشته باشند که نتایج ناشی از آن برای مردم هر دو کشور منافع بسیار زیادی بدنبال خواهد آورد. دیدار جاری دکتر ظریف از آلمان می تواند روابط خوب بین دو کشور را یک گام دیگر به پیش ببرد و به عنوان نقطه عطفی در روابط فی مابین برخی مشکلات جاری را برطرف کند .
