مواضع رییس دولت تدبیر و امید در سال های گذشته بارها و بارها از مجامع و اجلاس مختلف ملی، منطقه ای و بین المللی بیان شده است. توجه ویژه به تعامل سازنده با جهان، لزوم مبارزه با خشونت و افراطی گری، بیزاری و انتقاد از سلطه گری در عرصه بین المللی، حمایت از مردم بیگناه فلسطین، اهمیت همگرایی جهان اسلام در برهه کنونی و معرفی ظرفیت های ایران به دنیا بخشی از این مواضع به شمار می رود.
** تنش زدایی و توجه ویژه به تعامل سازنده با جهان
رییس جمهوری کشورمان از همان روزهای نخست رقابت های انتخاباتی به موضوع سیاست خارجی و برقراری تعامل سازنده با کشورهای همسایه و جهان توجهی ویژه نشان داد و بر این باور بود که یک دولت کارآمد باید بتواند با استفاده از فن دیپلماسی و ظرفیت های موجود دیپلماتیک دشمنان کشور را به کشورهای بی طرف، کشورهای بی طرف را به کشورهای دوست و کشورهای دوست را به کشورهای برادر تبدیل کند.
روی آوری به این نوع روابط با جهان همواره در سخنان رییس جمهوری مشاهده می شود. به عنوان نمونه وی آبان ماه امسال در دیدار علما، ایثارگران و برگزیدگان استان البرز، تعامل سازنده با جهان را جزء چشم انداز سیاست های توسعه ایران دانست و تاکید کرد که تعامل با جهان و روابط خارجی باید بر مبنای اقتدار و تعامل سازنده باشد.
برجام و حل وفصل مسالمت آمیز اختلاف هسته ای را می توان ناشی از همین رویکرد تعامل گرا دانست که رییس جمهوری دی ماه سال 94 در نشست خبری اظهار کرد: آنانی که فکر می‌کردند باید سر دیگران کلاه گذاشت یا آنها بر سر ما کلاه بگذارند، اشتباه می‌کردند و ما نشان دادیم که می‌توان با دنیا حرف زد و مذاکره کرد.
روحانی روزهای نخست اسفند 95در نیز نخستین «مجمع ملی سلامت» اظهار کرد که برخی از تعامل با جهان بدشان می‌آید و از تقابل استقبال می‌کنند که البته این تقابل برای برخی نان داشته است.
همین ارتباط حسنه و روابط نزدیک با دیگر کشورها به ویژه پس از برجام سبب شد تا گشایش قابل ملاحظه ای در روابط ایران و جهان حاصل شود که نتیجه آن تاکنون صدها توافق به ارزش میلیاردها دلار در حوزه های گوناگون بوده است.
** لزوم مبارزه با خشونت و افراطی گری
اهمیت مبارزه با افراط گرایی و گروه های تروریستی یکی از اولویت های رییس جمهوری کشورمان در این مدت بوده به طوری که او از هر فرصتی برای هشدار به جهانیان بهره برده است.
روحانی اوایل مهرماه سال92 که جریان در شصت وهشتمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد بر این امر مهم تاکید کرد و گفت: خشونت و افراط امروز نه تنها ابعاد مادّی، که ابعاد معنوی زندگی انسان و جامعة امروز را در بر گرفته است. خشونت و افراط جایی برای مدارا و تفاهم که لازمة زندگی انسان و جامعة مدرن است نمی‌گذارد. نابردباری مسئلة امروز جهان ماست؛ باید بردباری را در پرتو اندیشه‌های دینی، رویکردهای فرهنگی و رهیافت‌های سیاسی تقویت کرد.
رییس جمهوری ادامه داد: در این سال‌ها، یک صدای مسلط پیاپی شنیده شده است که «گزینۀ جنگ روی میز است»، اما امروز بگذارید در برابر این سخن ناکارآمد و غیرقانونی بگویم: «صلح در دسترس است». پس به نام جمهوری اسلامی ایران در گام نخست پیشنهاد می‌کنم طرح «جهان علیه خشونت و افراطی‌گری» در دستور کار سازمان ملل متحد قرار گیرد و همۀ دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی و نهاد مدنی تلاش‌های جدیدی را برای سوق دادن جهان به این سو سامان دهند. باید به جای گزینة ناکارآمد «ائتلاف برای جنگ» در مناطق مختلف جهان به «ائتلاف برای صلح پایدار» در سراسر جهان اندیشید.
در نتیجه سخنان رییس جمهوری، 190 نفر از سران حاضر در مجمع با اکثریت قاطع آرا و بدون هیچ رای مخالفی، طرح «جهان عاری از خشونت و افراطی گری» را تصویب کردند؛ طرحی که در نشست سال های بعد مجمع نیز مورد تاکید رییس جمهوری کشورمان قرار گرفت.
** بیزاری و انتقاد از سلطه گری در عرصه بین المللی
یکی از محورهای مورد توجه رییس جمهوری کشورمان در حوزه سیاست خارجی، سلطه طلبی و آتش افروزی برخی دولت های جهان بوده است.
رییس جمهوری شهریور ماه امسال در جریان سخنرانی اجلاس سران جنبش غیرمتعهدها در ونزوئلا اظهار کرد: در مناسبات جهانی امروز، تمایلات هژمونیک و سلطه‌طلبی، واقعیتی غیرقابل انکار است. گرایش به قطب‌بندی‌های نظامی، همچنان در ذهنیت و رفتار برخی از بازیگران غلبه دارد.
رقابت‌های تسلیحاتی، راه‌اندازی جنگ‌ها و تشدید منازعات، افزایش خشونت و مداخله در امور داخلی کشورهای درحال توسعه توسط صاحبان قدرت و ثروت، به صورت پیدا و پنهان، بخش‌هایی از مجموعه رفتارهایی است که جز با «منطق سلطه طلبی» نمی‌توان آن را تفسیر کرد.
همچنین روحانی تاکید کرد: اصول و اهداف اساسی جنبش عدم تعهد ، به نحوی طراحی و تنظیم شده است که برای تمامی کشورها به عنوان معیارهایی اساسی شناخته شود ، تا تمسک به آن، هم تضمین کننده استقلال، تمامیت ارضی و حاکمیت کشورها باشد و هم ارتقاء دهنده منافع ملی، حسن همجواری و برقرارکننده صلح و امنیت و توسعه پایدار در عرصه جهانی گردد.
** حمایت از آرمان های مردم بیگناه فلسطین
روحانی در مدت ریاست جمهوری چهارساله خود بارها در نشست های مختلف به حمایت از مردم فلسطین و محکومیت رژیم غاصب صهیونیستی پرداخت.
به عنوان نمونه رییس جمهوری شهریورماه 95 در اجلاس سران جنبش غیرمتعهدها اظهار کرد: چالش‌های جاری در اقصی نقاط جهان، نباید ما را از موضوع فلسطین و مردم مظلوم آن غافل کند. مردم فلسطین همچنان از حق داشتن سرزمین و حکومتی از آنِ خود، و بازگشت به سرزمین مادری محرومند. ظلمی که امروز بر ملت فلسطین می‌رود خشونت نهادینه‌ای را به نمایش می‌گذارد که تعبیر آپارتاید برای توصیف آن کافی نیست.
رییس جمهوری افزود: رژیم صهیونیستی تلاش دارد با طراحی و بهره گیری از تحولات جاری در خاورمیانه به ویژه ظهور و گسترش گروه‌های تروریستی و افراطی همانند داعش، جنایات خود علیه ملت مظلوم فلسطین و دیگر ملت‌های منطقه را تحت‌الشعاع قرار دهد. جمهوری اسلامی ایران همواره حمایت از مردم و آرمان‌های فلسطین را براساس اعتقادات دینی و ارزش‌های والای ملی و انسانی، در صدر اصول سیاست خارجی خود قرار داده است. به اعتقاد ما، دفاع از مردم فلسطین به نژاد یا مذهب خاصی محدود نیست، بلکه یک موضوع انسانی است که وظیفه همگان می‌باشد.
حسن روحانی اردیبهشت 93 نیز در افتتاحیه نشست سران «کنفرانس تعامل و اقدامات اعتمادسازی در آسیا» (سیکا) تاکید کرد: فلسطین نیز دیگر معضل امنیت ستیز در نزدیکی ما و در مقوله مذکور است. مجمع عمومی ملل متحد سال گذشته با هدف افزایش آگاهی جامعه جهانی از وضعیت اسفناک مردم فلسطین سال 2014 را سال همبستگی با مردم فلسطین اعلام نمود. بر این اساس شایسته است که این مجمع محترم نیز در این سال به وضعیت مردم فلسطین و درد و رنجی که آنها از اشغال سرزمین مادریشان می‌کشند بیش از گذشته توجه و اهتمام نشان دهد.
وی ادامه داد: با کمال تأسف بی‌توجهی جامعه بین‌المللی موجب شده است که سیاست‌های اشغال‌گرانه و توسعه‌طلبانه رژیم صهیونیستی همچنان ادامه یابد و در نتیجه، رسیدن به راه‌حلی جامع و عادلانه برای این بحران دور از دسترس شود، و ابعاد فاجعه انسانی که گریبانگیر ملت فلسطین شده است عمیق‌تر گردد. جامعه بین‌المللی نیز باید وظیفه خود را برای احقاق حقوق مردم فلسطین انجام دهد تا این خشونت ساختاری هر چه زودتر اصلاح شود.
** اهمیت همگرایی جهان اسلام در برهه کنونی
وحدت و اتحاد جهان اسلام برای رهایی از بحران ها، همواره مورد توجه رییس جمهوری کشورمان بوده و بارها از زبان وی جاری و ساری شده است.
رییس جمهوری فروردین ماه 95 در جریان سیزدهمین اجلاس سران کشورهای اسلامی در استانبول گفت: تنها چند قرن پیش، زمانی که تمدن بزرگ اسلامی در اوج قدرت و اقتدار خویش قرار داشت، شاید کسی تصور نمی‌کرد روزی جهان اسلام گرفتار این‌همه ضعف و سکون شده و در برابر تمدن غربی، که در رشد فکری و علمی، وامدار مسلمانان بوده است، در موضع ضعف قرار گیرد و یا آن روز که تمدن اسلامی همه نحله‌های فکری و اقوام و طوایف مختلف را در درون خود جای‌داده و همزیستی مسالمت‌آمیزی را بین آنان برقرار کرده بود، شاید کسی تصور نمی‌کرد روزی چنان فرقه‌گرایی و افراطی‌گری در بین مسلمانان شایع شود که کشته شدن مسلمان به دست مسلمان به امری عادی بدل گردد.
روحانی ادامه داد واقعیت آن است که افول تمدن اسلامی از زمانی آغاز شد که قدرت‌های بزرگ اسلامی به‌جای هم‌افزایی به درگیری بی‌حاصل با یکدیگر پرداختند و زمینه را برای تهاجم‌های خارجی فراهم کردند.
رییس جمهوری نیل به این مقصود را در چند مورد دانست؛ او در مورد نخست اظهار کرد که باید به اولویت گفتگو و اتخاذ راه‌حل‌های دیپلماتیک در میان کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی، برای حل همه اختلافات وفادار ماند...روحانی در مورد بعدی تاکید کرد که باید امنیت پایدار، پیشرفت علمی و توسعه همه‌جانبه اعضای سازمان همکاری اسلامی را امنیت، پیشرفت و توسعه جهان اسلام دانست و از آن استقبال کرد…
** معرفی ظرفیت های ایران به جهان
رییس جمهوری کشورمان در کنار روابط تعامل گرای خود با جهان، تلاش کرد تا در نشست های گوناگون ظرفیت های سرمایه گذاری در ایران را به سایر کشورها معرفی کند.
وی اسفندماه 95 در جریان سیزدهمین اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) عنوان کرد: من در این فضای جدید، از گسترش همکاری در حوزه های ترانزیت و حمل و نقل، مالی و بانکی، علم و فناوری، کشاورزی و امنیت غذایی، فرهنگی و گردشگری زیست محیطی و مقابله با بلایای طبیعی، استقبال می کند.
رییس جمهوری افزود: ایران با داشتن بزرگترین ذخائر نفت و گاز جهان ، نقطه کانونی ارتباطات منطقه ای، سرمایه انسانی جوان و متخصص ، توانمندی علمی در حوزه های نوین دانش و فناوری ، کارنامه پرشتاب رشد و اشتغالزائی، و ثبات اقتصادی آمادگی دارد که به عنوان یکی از بنیانگزاران این سازمان، نقش خود را در تحکیم پیوند بین اعضاء و توانمندسازی اکو ایفاء نماید.
رییس دولت تدبیر و امید تیرماه 94 نیز در نشست سران سازمان همکاری شانگهای تاکید کرد: ایران با جمعیت 80 میلیون نفری، منابع کم‌نظیر انرژی، معادن فراوان کانی‌های فلزی و غیرفلزی و قرار گرفتن در میان بازاری وسیع، کانونی ویژه برای هم‌افزایی‌های اقتصادی است. ما به شکلی جدی علاقمندیم تا برای متنوع‌سازی روابط اقتصادی خود، در همکاری‌های بین‌المللی حضور و مشارکتی فعال‌تر داشته باشیم.
روحانی ادامه داد:ایران نقطه استراتژیک پیوند شرق و غرب است و با موقعیتی راهبردی، شبکه مناسب حمل و نقل ریلی وجاده ای، فرودگاه‌های مجهز و استاندارد، بنادر تجاری در شمال و جنوب، عبور کریدورهای ترانزیتی شمال- جنوب، جاده ابریشم، راه‌آهن و بزرگراه سراسری آسیایی، گذرگاه اتصال اروپا - قفقاز - آسیا موسوم به تراسیکا و نیز کریدور جاده‌ای و ریلی اتصال چین و آسیای مرکزی به دریای عمان، هابِ ترانزیتی منحصر به فردی را برای سرمایه‌گذاری ایجاد کرده است.
رییس جمهوری همچنین در مورد آماده بودن بستر سرمایه گذاری در ایران، اظهار کرد: ما با قانون تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی در جمهوری اسلامی ایران موسوم به فیپا، یکی از مترقی‌ترین و جامع‌ترین قوانین حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی در سطح منطقه را ایجاد و سرمایه‌گذاران خارجی را از حقوقی همانند اتباع داخلی برخوردار کرده‌ایم؛ حمایت از سرمایه‌ها و سرمایه‌گذاران در اولویت‌های مهم کشور من قرار گرفته است.
