عصر دوشنبه خبری روی خروجی خبرگزاریها قرار گرفت که برای بسیاری از اهالی رسانه و شهروندان ایرانی امیدبخش به نظر میرسید.
در حالی که پس از گذشت پنج روز از حادثه تأسفبار حریق «پلاسکو» هیچیک از مقامات مسئول کلامی که نشان از عذرخواهی از شهروندان باشد را بر زبان جاری نکرده بودند، اعلام شد که یکی از این عزیزان خرق عادت کرده است و در اینباره جملاتی را بر زبان جاری کرده است.
هرچند رئیس یکی از کمیسیونهای مجلس نقلکننده این خبر بود، همچنین این مدیر نه در برابر رسانهها که در جلسه کمیسیون مجلس لب به اعتذار گشوده بود، اما همین اقدام نیز نشانهای از برخوردی متفاوت از سوی او در این حادثه ارزیابی میشد. همین امر هم موجب شد که این خبر به سرعت در رسانهها و فضای مجازی مورد بازنشر شود.
قاعدتاً در فضای احساسی این روزها نباید واکنشهایی کاملاً منطبق بر منطق را از کاربران شبکههای اجتماعی انتظار داشته باشیم. با این حال در کنار واکنشهای احساسی ابراز شده، برخی نیز با تحسین این عذرخواهی، خواهان این امر شدند که سایر مدیران مرتبط با این فاجعه نیز برای التیام جراحتی که بر ذهن جامعه و بازماندگان این حادثه ایجاد شده است، از ملت عذرخواهی کنند.
درست ساعاتی پس از انتشار خبر عذرخواهی این مدیر، در نزدیکیهای بامداد سهشنبه خبری منتشر شد که بخش عمده واکنشهای مثبت به این مدیر واقدام او را به فراموشی سپرد. بخش روابطعمومی سازمانی که این مدیر ریاست آن را برعهده داشت، با انتشار نامهای، اصل عذرخواهی او را تکذیب کرد.
برای بسیاری از بازماندگان حادثه پلاسکو که زندگی آنها چه پیش از حریق و چه قاعدتاً پس از این فاجعه با سازمان تحت امر این مدیر مرتبط بوده و خواهد بود، قابل قبول نیست که این مدیر حاضر به بیان یک عذرخواهی خشک و خالی خطاب به آنان نباشد. مدیری که قابل پیشبینی است در مراحل بررسی عوامل حریق پلاسکو، بخشی از مسئولیت عدم امنیت این ساختمان به گردن اداره تحت امر او قرار خواهد گرفت.
اصولاً به صورت منطقی در اکثر حکمرانیهای موفق و کارآمد دنیا اصل عذرخواهی، اصلی مقبول و پذیرفته شده است، بهویژه در زمان وقوع حادثهای ناگوار که در صورت اتخاذ برخی تمهیدات، امکان جلوگیری از آن وجود داشته باشد. در اخلاق اسلامی نیز اصل عذرخواهی بهعنوان اصلی قابل احترام و مقبول مورد توجه قرار گرفته است. به عنوان مثال حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) میفرمایند: «المعذره برهان العقل» به این معنا که عذرخواهى و عذرپذیرى دلیل بر خرد است.
اصولاً اگر در برخی حکمرانیهای سنتی و قدیمی عذرخواهی بهعنوان نقطه ضعف حاکم به شمار میآمد، در دوران مدرن این ابزار راهی برای افزایش همدلی مدیران و شهروندان به شمار آمده و موجب افزایش اعتماد شهروندان به حاکمان میشود.
در پایان این نوشتار باید تاکید کرد که متاسفانه با همه ادعاهایی که اکثر ما بهعنوان شهروندان این مرز پرگهر در بهروز شدن داریم، اما متاسفانه بخش عمده ما در درون خود، ذهنی کاملاً سنتی و قدیمی داریم و تصور میکنیم در صورت پذیرش اشتباه یا عذرخواهی از جمع، اقتدار خود را از دست خواهیم داد. در این زمینه به نظر میرسد که باید از خود شروع کنیم تا در آینده شهروندان و پیرو آن مدیرانی مسئولیتپذیر داشته باشیم.