پس از موفقیت فیلم فروشنده در کن 2016 و پیش از آغاز اکران آن در ایران با توجه به خلاصه داستان نوشته شده توسط برخی منتقدان در رسانه های خارجی «ترویج بی غیرتی» کلمه کلیدی مخالفان برای حمله به فیلم تازه فرهادی لقب گرفت. برخی رسانه‌های دلواپس با اشاره به داستان به زعم خود لو رفته فروشنده و تاکید بر بحث بی غیرتی موجود در فیلم دیده نشده (!) تلاش خود را برای تخریب فرهادی و اثرش آغاز کردند.
فروشنده طبق خلاصه داستان های لو رفته پیش از اکران و طبق آنچه امروز با آغاز اکران فیلم دیده شده، مقطعی از زندگی عماد و رعنا را روایت می کند که پس از تعرض مردی ناشناس به رعنا وارد بحرانی اساسی می شود. فیلم در ادامه به چالش ایجاد شده برای شخصیت عماد در نحوه برخورد با تعرض کننده می پردازد و این دقیقا همان نقطه‌ای است که مخالفان فیلم فرهادی حملات خود را روی آن متمرکز کرده‌اند.
به اعتقاد مخالفان فیلم نحوه برخورد عماد در فیلم با متعرض ناموس‌اش اوج بی‌غیرتی به عنوان یک مرد ایرانی است، آن‌ها معتقدند فرهادی در فیلم جدیدش سعی کرده به مخاطب بگوید بهتر است در برابر تعرض یا تجاوز به ناموس سکوت کنند و با برخوردی لطیف! و بدون استفاده از خشونت و حتی بدتر از همه با تقبیح خشونت از احقاق حق ناموس خود چشم پوشی کنند.
حالا کمی صبر کنید. برگردیم به دو سال قبل، زمانی که قرار بود فیلم سینمایی «خانه پدری» کیانوش عیاری اکران شود. همان زمان باز هم فریاد وااسفا و وامصیبتای همین مخالفان امروز فیلم فرهادی به هوا بلند شد که بیایید ببینید چگونه پدر ایرانی را قاتل و جانی نشان داده‌اند و و مرد مسلمان را متحجر و فرزندکش. ماجرا چه بود؟ پدر و برادری از روی «غیرت» و پس از شک کردن به از بین رفتن عصمت دختر جوان خانه توسط یک جوان غریبه، او را در زیر زمین خانه به قتل می‌رسانند و همان جا هم دفنش می‌کنند. قتلی ناموسی که مخالفان معتقد بودند چهره خشن و مرتجعی از ایرانی‌ها به نمایش می‌گذارد و بعد هم آنقدر فشار آوردند که فیلم از پرده پایین کشیده شد.
در فروشنده اما ماجرا متفاوت است، اول اینکه تجاوزی در کار نیست تعرض است، دوم اینکه در بخشی از ماجرا اشتباهات سهوی از چند سو دست به دست هم داده اند تا آن تعرض رخ دهد و سوم اینکه متعرض به رعنا هیچ شباهتی با کلیشه ذهنی عماد و مخاطب فیلم از یک متعرض بی شرف و دزد ناموس ندارد. اینجاست که عماد وقتی در شرایطی قرار می گیرد که ظاهرا انتظارش را نداشته بر سر دو راهی چگونگی برخورد با مردی که به همسرش آسیب زده گرفتار می‌شود. خصوصا که همسرش در شرایطی است که کش دادن ماجرایی که می توانست بسیار بدتر از این باشد و نبود برایش دردآور و یادآوری اش آزاردهنده است. دست آخر هم عماد با در کنار هم قرار دادن همه جوانب به روش خودش خشم درونی اش را از اتفاقی که برای همسرش افتاده خالی می کند، هر چند این خشم عماد آرام ابتدای داستان را در انتهای فیلم تبدیل به مردی مستاصل و نا آرام می کند.
به زعم مخالفان در «فروشنده» مرد به دلیل دوری از برخورد احساسی و تلاش و تاکید همسرش برای منطقی عمل کردن متهم به بی غیرتی است و در «خانه پدری» پدر برای قتل فرزندش به دلیل غیرت زیاد متهم به تحجر.
سوال اساسی اینجاست؛ به نظر مخالفان «فروشنده» عماد در موقعیتی که برایش به وجود آمده، برای اثبات غیرت در قبال متعرضی که در شرایط بسیار خاصی قرار دارد، چه باید می‌کرد؟ چاقو بر میداشت و طرف را تکه پاره می‌کرد؟ با ماشین او را زیر می گرفت؟ چند نفر را اجیر می‌کرد تا حسابی به خدمتش برسند؟ یا شاید باید همسرش را هدف قرار می داد، مثلا طلاقش می داد، یا آبرویش را می برد، یا او را زیر مشت و لگد می گرفت که چرا اجازه داده به او تعرض شود؟
حالا تصور کنید اگر پدر فیلم «خانه پدری» دخترش را نمی کشت متهم به چه می‌شد؟ اینکه به ناموس‌اش تعرض شده و مرد بی غیرت بی‌تفاوت از کنار ماجرا گذشته؟ یا اینکه مگر می‌شود یک پدر غیرتمند راحت از قبال بی ناموسی بی تفاوت باشد؟ یا حراج غیرت ایرانی توسط پدری روشنفکر؟ وقتی کشت متهم به چه شد؟ تحجر و خشونت! اگر عماد هم با متعرض همان برخورد را می کرد به چی متهم می شد؟ آیا مخالفان نام او را خوش غیرت می گذاشتند؟
سوال از مخالفان عزیز این است که اگر غیرتی شدن خوب است، پس چرا خون‌تان با دیدن آن سکانس «خانه پدری» به جوش آمد و همه کار کردید که اکران نشود؟ در آن فیلم که همین کار مد نظر شما انجام شد. اگر خونریزی خوب نیست که این کار را هم که عماد در فروشنده می‌کند پس چرا با اکران این فیلم هم مخالفید و هر چه جز نقد فیلم به دل و زبان و قلمتان می آید را نثارش می کنید؟
اگر جای عماد بودید، حاضر بودید با طرح شکایت از پیرمردی با بیماری شدید قلبی که تجاوز یا تعرض کردنش هم تا پایان فیلم مشخص نمی‌شود مرگ او را نزدیک کنید؟ حاضر بودید جلوی چشم همسر و دختر و فرزندش پیرمردی که بیماری قلبی دارد را بی آبرو کنید؟ حاضر بودید در ازای هوس یک پیرمرد زندگی و کاشانه اش را تباه کنید؟ حاضر بودید چنین تعرضی را به دادگاه ببرید و کانون خانواده پیرمرد را نابود کنید؟ خب فرهادی و رعنا و دست آخر عماد حاضر نمی شوند. این یعنی آن ها بی غیرتند؟ (دور از جانتان) خودتان را بگذارید در موقعیت عماد و لحظه‌ای بدون آنکه این بازی‌های سیاسی درون مغزتان به جوش و خروش بپردازد ببینید اگر شما بودید چه می کردید و بعد ببینید باز هم به نظرتان عماد فیلم «فروشنده» مرد بی غیرتی است؟ تازه عماد که همه کار کرد، دقیقا می‌خواستید چه کار دیگری انجام دهد تا شود مرد باغیرت ایرانی؟
جالب است که تا همین لحظه تماشاگری را ندیده‌ایم که فیلم را دیده باشد و نظرش با شما یکی باشد، جالب است که بسیاری از مردم پس از دیدن فیلم در همین چند روز مدام از این و آن می پرسند کجای این فیلم بی‌غیرتی بود؟ جالب است که باز هم فرصت نقد مفید و معقول را از خودتان گرفتید، دلیلش چیست؟ الله اعلم. ولی حرف اصلی این است که در چنین فضای سیاست زده و پر تناقضی فیلمساز باید به کدام سازتان برقصد؟ خشونت را نمایش دهد، می‌گویید چرا خشن است و آبروی ایرانی‌ها را می برد. خشونت را نمایش ندهد، می‌گویید بی غیرت است و هدفش زدن رگ و ریشه ایرانی-اسلامی است. چرا هر کاری که فیلمساز انجام دهد باز مورد عتاب و خطاب شماست؟ چرا اگر کسی شبیه شما نباشد و سرش را بالا بگیرد و بگوید شبیه شما نیست باید بی دلیل مورد انتقادهای بی رحمانه و گاه بی‌ادبانه‌تان قرار بگیرد؟ حداقل کمی قبل از آنکه اینقدر هماهنگ و بی دلیل به غول‌های به زعم تان مخوف و ضد فرهنگ ایرانی حمله کنید کمی چراغ‌های اطرافتان را روشن کنید؛ شاید در حال تیراندازی به ناکجا آباد باشید و مردم در حال تماشایتان باشند!
