هرچند این اقدامِ سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در شرایطی صورت گرفته که بسیاری از دفاتر خدمات مسافرتی از مدت‌ها قبل، خرید و فروش آنلاین خود را آغاز کرده‌اند و عمر برخی وب‌سایت‌های رزرواسیون اماکن اقامتی و تورهای گردشگری نیز به یک دهه نزدیک شده و حتی برخی از آن‌ها به مرجعی مطمئن برای معاملات گردشگری تبدیل شده‌اند و حالا که این دستورالعمل و شیوه‌نامه صادر شده، آن‌ها مجبورند با قوانین تازه خود را مطابقت دهند، چراکه در صورت بی‌توجهی درگاه اینترنتی و به طور کل خدمات اینترنتی و مجازی آن‌ها به صورت خودکار توسط پلیس "فتا" فیلتر خواهد شد.
اگرچه خلاء قانونی در بخش خرید و فروش آنلاین محصولات گردشگری و حتی تبلیغات، آن هم در طول سال‌هایی که دنیا فضای مجازی را در بخش گردشگری قُرق کرده، باعث سوءاستفاده عده‌ای خاص در کشورمان شده، اما اهرم‌ها و ابزارهای قانونی موجود نیز تا به حال نتواسته از فعالیت آن‌ها جلوگیری کند، چه بسا که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هر سال وب‌سایت‌های غیرمجاز و بدون مجوز را شناسایی و به منظور برخورد قانونی به فتا و مراجع ذی‌ربط معرفی می‌کند، اما کماکان فعالیت آن‌ها بدون هیچ مانعی ادامه دارد.
جامعه گردشگری الکترونیکی ایران نیز در آخرین گزارشی که تهیه کرده، از فعالیت ۳۱۰ سایت غیرمجاز گردشگری پرده برداشته که شاید همه آن‌ها تور کلاهبرداری پهن نکرده باشند، اما از اعتبار برای فعالیت در فضای مجازی ساقط هستند.
اکنون که دفتر نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری این دستورالعمل را به همراه الحاقیه‌ی آن صادر کرده، سه گروه از فعالان گردشگری در فضای مجازی را برای اصلاح و آغاز فعالیت جدید در فضای مجازی خطاب قرار داده؛ نخست افرادی که پیش از این در قالب دفاتر خدمات مسافرتی، مراکز اقامتی و سایر تاسیسات گردشگری از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مجوز فعالیت فیزیکی (تاسیس دفتر و یا شرکت) دریافت کرده‌اند و حالا مشغول ارائه خدمات در فضای مجازی هستند. گروه دوم اشخاصی که به صورت آزاد در این حوزه به ارائه خدمات مجازی مشغول شده‌اند و گروه سوم گروهی که تازه قصد دارند کسب و کار در بخش گردشگری مجازی را آغاز کنند.
معاونت گردشگری نیز که مهلت سه ماهه‌ای را از زمان ابلاغ این دستورالعامل و شیوه‌نامه برای اصلاح و دریافت مجوزها تعیین کرده، هشدار داده است چنانچه فعالان گردشگری مجازی از هر گروه به پیام‌های ارسالیِ هشدار دهنده از سوی پلیس فتا بی‌توجهی و به منظور گذراندن روند کسب مجوز به سامانه tnamad.ichto.ir مراجعه نکنند، سایت یا درگاه اینترنتی و به طور کل خدمات اینترنتی و مجازی مرکز مربوطه به صورت خودکار فیلتر خواهد شد.
اگرچه با سخت‌تر شدن مسیر ورود به فضای مجازی، معاملات گردشگری اعتبارسازی خواهد شد، اما باید این احتمال را هم درنظر گرفت گروهی که همواره از تَن دادن به ضوابط خودداری کرده‌اند، به خاطر برخوردهای بازدارنده ضعیف، کماکان به فعالیت غیرقانونی و زیرزمینی خود ادامه دهند.
دستورالعمل ارائه خدمات مسافرتی و گردشگری در فضای مجازی
دستورالعمل ارائه خدمات مسافرتی و گردشگری در فضای مجازی که به استناد ماده ۳۰ آیین‌نامه نظارت بر تأسیس و فعالیت دفترهای خدمات مسافرتی، جهانگردی و زیارتی مصوب ۲۷/۳/۱۳۸۰ و ماده ۲۵ آئین‌نامه ایجاد، اصلاح، تکمیل، درجه‌بندی و نرخ‌گذاری تأسیسات گردشگری و نظارت بر فعالیت آن‌ها مصوب ۱۱/۶/۱۳۹۴ و دستورالعمل اعطای نماد اعتماد الکترونیکی و نظارت بر فعالیت کسب و کارهای اینترنتی مصوب ۲۲/۵/۹۲ کمیته نظارت بر کسب و کارهای اینترنتی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی تنظیم شده به این شرح در اوایل تیرماه امسال ابلاغ شد.
ماده ۱) تعریف
۱-۱ موضوع: هر گونه فعالیت در فضای مجازی (الکترونیکی) موضوع مجوز بند الف (فروش خدمات و بلیت پرواز) و ب (فروش و اجرای تورهای گردشگری) ماده یک آیین‌نامه نظارت مصوب ۲۷/۳/۱۳۸۰ هیأت وزیران و ماده یک آئین‌نامه ایجاد، اصلاح، تکمیل، درجه‌بندی و نرخ‌گذاری تأسیسات گردشگری و نظارت بر فعالیت آن‌ها مصوب ۱۱/۶/۱۳۹۴
۱-۲ متقاضی: تمام اشخاص حقیقی یا حقوقی که دارای مجوز فعالیت از مراجع مربوطه هستند.
۱-۳ سازمان: صادرکننده مجوز فعالیت بند ب و یا بند الف (سازمان‌های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و هواپیمایی کشوری)
۱-۴ مرکز: مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صنعت، معدن و تجارت.
۱-۵ پلیس فتا: پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات
ماده ۲) متقاضیان می‌توانند با معرفی سازمان مربوطه نسبت به دریافت نشان اعتماد از مرکز اقدام کنند.
تبصره ۱: هرگونه فعالیت الکترونیکی موضوع این دستورالعمل بدون تأیید سازمان مربوطه ممنوع است.
تبصره ۲: تمام دارندگان نمادهای اعتماد الکترونیکی پیش از تصویب این دستورالعمل، سه ماه فرصت دارند نسبت به تطبیق خود اقدام کنند. بدیهی است پس از انقضای مدت فوق، تمام نمادهای اعتبار صادره از درجه اعتبار ساقط است.
تبصره ۳: ایجاد سامانه ثبت نام، ذخیره، بازاریابی و فروش الکترونیکی خدمات موضوع این دستورالعمل در سطحی فراتر از فعالیت‌های تأیید شده، مستلزم مجوزهای جداگانه از سازمان مربوطه است.
تبصره ۴: دارنده‌ی مجوز موظف است یک ماه قبل از انقضاء مجوز، نسبت به ارائه درخواست تمدید اقدام کند.
ماده ۳) متقاضی موظف است آدرس درگاه اینترنتی (پهنه) ثبت شده خود را به همراه درخواست به سازمان مربوطه اعلام کند.
ماده ۴) شروع فعالیت از طریق درگاه الکترونیکی صرفا پس از اصلاح پروانه‌ی فعالیت و درج دقیق آدرس اینترنتی روی مجوز امکان‌پذیر است.
ماده ۵) اعتبار مجوز فعالیت الکترونیکی مطابق با اعتبار مجوز فعالیت است، لذا تعلیق، لغو یا هر گونه تغییر در وضعیت مجوز فعالیت به همان اثر در فعالیت الکترونیکی منجر می‌شود.
ماده ۶) نظارت بر عملکرد دارندگان مجوز فعالیت الکترونیکی موضوع این دستورالعمل بر عهده سازمان ذی‌ربط و مرکز است.
ماده ۷) دارنده مجوز فعالیت الکترونیکی صرفا می‌تواند در حوزه مجوز صادره و تارنمای تأیید شده فعالیت کند و هر گونه تغییری نیازمند مجوز جداگانه است.
ماده ۸) دارنده مجوز فعالیت الکترونیکی در صورت تغییر آدرس تارنما، ایجاد شعبه، توسعه، انصراف، انحلال و هر گونه تغییر در اساسنامه فعالیت موظف است موضوع را کتبا به مرجع صدور اعلام و در صورت نیاز تأییدیه‌های لازم را اخذ کند.
ماده ۹) انصراف دارنده‌ی مجوز از ادامه فعالیت الکترونیکی، از طریق مرجع صدور مجوز، کتبا به پلیس فتا و مرکز اعلام خواهد شد.
ماده ۱۰) قابلیت‌های مورد درخواست درگاه‌های الکترونیکی متقاضیان طبق استانداردهای تدوین شده توسط سازمان ذی ربط، بررسی، تعیین و اعلام می‌شود.
ماده ۱۱) این دستورالعمل در ۱۱ ماده، ۵ بند و ۴ تبصره تدوین و در تاریخ ۳/۶/۹۴ به تأیید معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و معاون وزیر راه و ترابری و رییس سازمان هواپیمایی کشوری رسید و از تاریخ ابلاغ لازم‌الاجرا است.
شیوه‌نامه ایجاد سامانه بازاریابی و فروش خدمات سیاحتی و گردشگری در فضای مجازی
اما در الحاقیه‌ی این دستورالعمل با عنوان «شیوه‌نامه ایجاد سامانه بازاریابی و فروش خدمات سیاحتی و گردشگری در فضای مجازی» آمده است؛
با استناد به تبصره ۲ ماده ۷ قانون توسعه صنعت ایرانگردی و جهانگردی مصوب ۷/۷/۱۳۷۰ و اصلاحات بعدی و اجرای تبصره ۳ ماده ۲ دستورالعمل ارایه خدمات سیاحتی و گردشگری در فضای مجازی مصوب ۳۱/۶/۱۳۹۴، به منظور ساماندهی سامانه‌های الکترونیکی فعال در حوزه معرفی، اطلاع‌رسانی، بازاریابی و فروش خدمات گردشگری، شیوه‌نامه مربوطه به شرح زیر تهیه و ابلاغ می‌شود:
ماده ۱) افراد حقیقی و حقوقی علاقمند به فعالیت و ارائه خدمات سیاحتی و گردشگری در فضای مجازی، چنانچه قبلا مجوزی در چارچوب آیین‌نامه نظارت بر تأسیس و فعالیت دفترهای خدمات مسافرتی، سیاحتی، جهانگردی و زیارتی مصوب ۱۳۸۰ و آیین‌نامه ایجاد، اصلاح، تکمیل درجه‌بندی و نرخ‌گذاری تأسیسات گردشگری مصوب ۱۳۹۴ برای فعالیت در حوزه گردشگری دریافت نکرده‌اند، با رعایت شرایط زیر و به یکی از طرق زیر یا هر دو توأمان می‌توانند به شکل قانونی در این عرصه فعالیت کنند:
۱-۱ سامانه الکترونیکی اطلاع‌رسانی و بازاریابی خدمات سیاحتی و گردشگری که از این پس سامانه‌های معرفی و بازاریابی الکترونیکی خوانده می‌شود.
تبصره: در صورتی که قصد اطلاع‌رسانی جاذبه‌های مختلف گردشگری و بازاریابی فراتر از بسته‌های سفر را داشته باشند باید حسب مورد تأییدیه دفتر بازاریابی و تبلیغات گردشگری سازمان را به همراه مدارک در سامانه ثبت کنند.
۱-۲ سامانه الکترونیکی عرصه و فروش خدمات سیاحتی و گردشگری که از این پس سامانه فروش الکترونیک خوانده می‌شود.
ماده ۲) مسؤولیت تأیید صلاحیت فنی و تخصصی متقاضیان فعالیت در فضای مجازی بر عهده مدیر کل استان است.
ماده ۳) شرایط کلی و مدارک لازم؛
۱-۳ ثبت اطلاعات متقاضی در سامانه tnamad.ichto.ir
متقاضیان بند ۱-۱ می‌توانند در قالب حقیقی و حقوقی و متقاضیان بند ۲-۱ منحصرا در قالب شخصیت حقوقی اطلاعات خود را در سامانه ثبت کنند.
۲-۳ معرفی نام پایگاه و ارائه مدارک ثبت پایگاه اینترنتی.
۳-۳ معرفی فردی به عنوان مدیر فنی گردشگری پایگاه اینترنتی از میان دارندگان مجوز مدیریت فنی بند «ب» دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری صادره از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری.
۴-۳ معرفی آدرس دفتر یا محل فیزیکی برای پشتیبانی فعالیت الکترونیکی (ارائه تصویر سند مالکیت یا اجاره‌نامه محل به همراه تلفن ثابت).
۵-۳ سپردن ضمانت‌نامه بانکی حسن انجام کار به مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال مطابق با بخشنامه مربوطه و امضای تعهدنامه انضباطی مربوطه پس از تأیید صلاحیت تخصصی.
تبصره: متقاضیان بند ۱-۱ نیازی به سپردن ضمانت‌نامه ندارند.
۶-۳ ارایه گواهی صلاحیت فردی و عدم سوءپیشنه کیفری.
۷-۳ ارائه تصویر قرارداد منعقده با تورگردانان، دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری و یا بهره‌برداران سایر تأسیسات گردشگری.
تبصره: تمام مدارک متقاضیان پس از بررسی و تکمیل در ادارات کل استانی با تأیید مدیرکل و از طریق سامانه برای تأیید نهایی و اخذ نماد اطمینان به اداره کل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری ارسال خواهد شد.
ماده ۴) گواهینامه ارائه خدمات گردشگری در فضای در فرمت مصوب موجود در سامانه پس از تأیید اداره کل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری از سوی اداره کل استان صادر می‌شود.
تبصره: اداره کل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری پس از دریافت نسخه الکترونیکی گواهینامه صادره، اقدام لازم را برای معرفی متقاضی به مرکز توسعه تجارت الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت برای دریافت نماد اعتماد انجام خواهد داد.
ماده ۵) سامانه‌های بازاریابی و فروش الکترونیک باید نام و مراحل ثبت پایگاه اینترنتی خود را براساس دستورالعمل تعیین نام تأسیسات گردشگری و ثبت شرکت‌ها انجام دهند. استفاده از عنوان و نام‌های پیشینه‌دار یا تکراری برای سامانه اینترنتی، مجاز نیست.
ماده ۶) سامانه‌های فروش الکترونیکی و بازاریابی مجاز به تهیه بسته سفر و یا اجرای گشت نیستند.
ماده ۷) دارنده‌ی مجوز مکلف به صدور و ارسال قراردادهای صادره با دفاتر و شرکت‌های طرف قرارداد برای گردشگران از طریق پایگاه اینترنتی خود است.
ماده ۸) سامانه فروش الکترونیکی مکلف است بسته‌های ارائه شده با مشخص کردن مجریان، زمان اجرای گشت، نرخ گشت، وسیله حمل و نقل و سایر اطلاعات، شرایط، ضوابط و دستورالعمل‌های مرتبط را بر روی پایگاه اینترنتی خود درج کنند.
ماده ۹) اختلافات و شکایات رسیده از دارندگان مجوز موضوع این شیوه‌نامه، از سوی اداره کل استان براساس آئین‌نامه‌ها و مقررات متناظر و مصرح در ماده یک همین شیوه‌نامه مورد بررسی و رسیدگی قرار می‌گیرد.
ماده ۱۰) اعتبار مجوزهای صادره به مدت یکسال بوده، پس از آن و در صورت تأیید عملکرد برای مدت مشابه قابل تمدید است.
ماده ۱۱) دارندگان مجوز به منظور پاسخگویی به مشتریان مکلف به ارائه خدمات ۲۴ ساعته بر خط هستند.
ماده ۱۲) این شیوه‌نامه در ۱۲ ماده، ۹ بند و پنج تبصره تهیه و تنظیم گردیده است که از تاریخ ابلاغ لازم‌الاجرا است.
