گرمازدگی طیفی از بیماری‌هاست که می‌تواند چنان جزیی باشد که حتی پزشک نتواند تشخیص درست و قطعی بدهد یا آنقدر شدید باشد که زندگی فرد را در معرض خطر قرار دهد. گاهی گرما آثار مخربش را در کوتاه مدت و گذرا بروز می‌دهد؛ همچون ورم، گرفتگی عضلات یا ضایعات پوستی خارش دار است.
گاهی اثرات ناشی از گرما جدی‌تر بوده و نیاز به بستری دارد. اثراتی که امروز به آن پرداخته می‌شود اثراتی جدی است که نیاز به بررسی در بیمارستان و اغلب بستری دارد.
سنکوپ
در افرادی که با گرما برخورد می‌کنند، در مراحل اولیه ممکن است دچار افت هوشیاری ناگهانی شوند. این بیماران یکباره زمین خورده و اگر نشسته باشند روی صندلی حالشان بد شده و از هوش می‌روند. علت بروز این اثر گرمایی کاهش فشار خون ناشی از گشاد شدن عروق پوستی و از دست رفتن آب در بدن است. افراد مسن و افرادی که تماس کمتری با آب و هوای گرم دارند بیشتر مستعد هستند. علاوه بر گرما، بیماری‌های خطرناک بسیاری هستند که می‌توانند منجر به سنکوپ شوند. علت انتقال این افراد به اورژانس علل جدی همچون مشکلات قلبی یا سکته‌های مغزی است. برای درمان لازم است مصدوم از محیط گرم دور کرده و فرد را در وضعیت خوابیده قرار بدهید تا خون به مغز و قلب برسد. اگر می‌تواند چیزی بنوشد، مایعات دارای آب و نمک به وی بدهید. یکی از محلول‌های مناسب دوغ است، نوشیدنی که حاوی آب و نمک کافی برای افرادی است که تعریق یا افت فشار خون دارند. افرادی که توان نوشیدن ندارند بهتر است سرم نمکی برایشان تجویز شود.
خستگی یا فرسودگی گرمایی
این اختلال تنها احساس خستگی نیست. بیماران مبتلا به گرمازدگی از سردرد، تهوع، استفراغ و گرفتگی عضلات شکایت دارند. گرما باعث شده تا وضعیت آب و نمک‌های موجود در بدن دچار تغییراتی شود که عمده اثر آن روی عضلات است.
دمای بدن این افراد افزایش می‌یابد، اما از 40 درجه نمی‌گذرد. سیستم عصبی آنها سالم است و هیچ تغییری در وضعیت هوشیاری و درک آنها دیده نمی‌شود.
در بررسی آزمایشگاهی این افراد غلظت خون(افزایش گلبول‌های قرمز) دیده می‌شود. اختلال در املاح آنها متنوع است. بسته به نوع مایعی که مصرف کرده‌اند ممکن است غلظت سدیم خون آنها بالا رفته یا در حد طبیعی باشد.
این افراد را باید از محیط گرم دور کرد. استراحت برای آنها ضروری است. بر اساس وضعیت افراد می‌توان برایشان مایعات خوراکی یا وریدی شروع کرد. اگر بیمار فشار خون پایینی دارد نیازمند بستری در بیمارستان به‌منظور دریافت مایعات وریدی است. اغلب این مبتلایان اگر مشکل قلبی نداشته باشند و در بررسی آزمایشگاهی وضعیت آب و نمک خونشان خیلی به هم ریخته نباشد، قابل ترخیص هستند. اگر وضعیت ذهنی بیمار یا هوشیاری‌اش دچار اختلال شد باید به تشخیص‌های بدخیم‌تری فکر کرد. ممکن است تعدادی از مبتلایان کم‌کم علائم درگیری مغز را نشان بدهند بنابراین لازم است آنها را در اورژانس برای چند ساعتی زیر نظر داشت. استفاده از پنکه یا آب بر روی بدن می‌تواند دمای بدن آنها را کاهش دهد. آب نباید سرد باشد که منجر به لرز بیمار گردد. لرز می‌تواند دمای بدن را افزایش دهد و وضعیت را بدتر کند. به این منظور یا از آب خنک و جریان هوای گرم یا از آب ولرم و جریان هوای خنک استفاده می‌شود. با استفاده از این دو تکنیک احتمال لرز کاهش می‌یابد.
حمله گرمازدگی
زمانی که دمای بدن از 40 درجه می‌گذرد، آسیب اعضا شروع می‌شود. حساس‌ترین جزء بدن به گرما دستگاه عصبی است. رفتارهای عجیب از فرد سر می‌زند، پرخاشگر و بی‌قرار می‌شود. گاهی توهم بروز می‌کند. افت در سطح هوشیاری بروز کرده و حتی ممکن است هوشیاری افت کند. عدم‌تعادل و تشنج از دیگر یافته‌هایی است که در فرد گرمازده در این مرحله ممکن است دیده شود. در این مرحله ممکن است با وجودی که دمای بدن بالاست ولی فرد توانایی تعریق را از دست بدهد. همین اختلال در دفع حرارت توسط تعریق عامل بالا رفتن بیشتر دما نسبت به خستگی گرمایی است.
حمله گرمازدگی شدیدترین شکل گرمازدگی است. یک اورژانس واقعی با میزان مرگ و میر 30 تا80 درصد که اگر درمانی صورت نگیرد در 100 درصد بیماران به مرگ می‌انجامد.
روشی برای تشخیص گرمازدگی در هیچ‌یک از مراحل آن نیست. معاینه در کنار شرحی از بروز علایم در فردی که بتازگی در محیط گرم قرار گرفته یا مبادرت به انجام فعالیت‌های سنگین ورزشی کرده است، می‌تواند ما را به این اختلال مشکوک کند.
اغلب باید بیماری‌های دیگر مولد تب همچون عفونت‌ها را رد کرد. علائم بیماران در حمله گرمازدگی گاهی مشابه با افراد مبتلا به سکته مغزی است. انواعی از مسمومیت‌ها دارای علائمی مشابه هستند که باید آنها را هم در نظر داشت.
درمان حمله گرمازدگی از محل بروز اختلال شروع می‌شود. باید در اولین اقدام فرد مبتلا به حمله گرمازدگی را از محیط گرم دور کرده و به محلی دارای وضعیت تهویه مناسب انتقال داد. اگر آمبولانس یا ماشینی که دارای سیستم خنک‌کننده (کولر) باشد در دسترس است، باید بیمار را داخل آن انتقال داد. لباس‌های بیمار را درآورده و آب را روی بدن فرد پاشید. همان 2 روشی که برای خنک سازی در خستگی گرمایی عنوان شد در اینجا هم به‌کار می‌رود. دقت شود که فرد دچار لرز نشود که لرز خود عاملی برای افزایش دمای بدن است.
دقت داشته باشید دمای بالای بدن در این افراد ناشی از گرمای زیاد است و با تب ناشی از عفونت متفاوت است. بنابراین استامینوفن، آسپیرین و دیگر داروهای کاهنده تب در این بیماران کاربرد نداشته و حتی می‌تواند مضر باشد.
بیماران گرمازده باید به بیمارستان منتقل شوند. اغلب آنها نیازی به بستری طولانی مدت ندارند. عده‌ای که دارای بیماری زمینه‌ای قلبی بوده، هوشیاری مناسبی را علیرغم درمان به دست نمی‌آورند یا گرما بر اعضای دیگر بدن نیز اثر گذاشته باید در بخش‌های مراقبت‌های ویژه بستری شوند.
