جهان ووکا یا جهان پرآشوب، دنیایی پر از نوسان، سرشاراز عدم قطعیت، پیچیده ، مبهم و رازآلود است کهآینده‌پژوهی چنین جریان مداومی در محیط‌های کسب وکار، منجر به ایجاد دشواری‌های بی‌شماری برای رهبران ومدیران شرکتها می‌شود. البته خوش‌بینی‌هایی هم وجوددارد که امکان دارد این روند را همراه با فرصت دید و درصورت فراست و بینش مدیران، می‌توان از دل اینچالش‌ها به فرصتهای مناسبی نیز دست یافت.
همچنین به نظر می‌رسد که در ادبیات آینده پژوهی تا حدزیادی فقط بر روی عدم قطعیتها تمرکز شده است و سه وجه دیگر ووکا یعنی ابهام، پیچیدگی و نوسان که دراین مدل بررسی می‌شوند، کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. در حالی که توصیف جهانی که در آن زندگی می‌کنیم،جهان ووکا، توصیفی با همه این مختصات است.
توانمندی آیندهنگری یکی از مهمترین توانمندی‌‌‌هاییاست که می‌توان در محیطی مبهم به دست آورد تا شاید ازطریق این توانمندی بتوان فرصتی ارزشمند برای حلعملی مسائل مرتبط با فقدان قطعیت و ابهام‌‌‌ها یا ستراتژیک به دست آورد. این توانمندی همچنین بهکسب‌و‌کارها و شرکتها کمک می‌کند تا اقدام به شناسایی وبهره‌‌‌گیری از فرصتهای جدید ناشی از ابهام کنند. اماچگونه باید این توانمندی را کسب کرد؟
کسبوکارها و صنایع مختلف، تفاوت‌‌‌های بسیاری بایکدیگر دارند. از این رو به سادگی امکان ندارد یکنسخه واحد و جهان‌‌‌شمول برای همه آنها نوشت تا بر اساسآن، سبک مدیریت استراتژیک خود در جهان پرابهام راتدوین کنند. رویکردها و راهکارهای مناسب برای هرشرکت، بستگی زیادی به ویژگی‌‌‌های خاص محیطعملیاتی امروز و آینده آنها دارد.
ضرورت آیندهنگری
آیندهنگری یکی از توانمندی‌‌‌های ارزشمند کسب‌وکار استکه با افزایش ابهام‌‌‌ها و تلاطم‌‌‌ها بر اهمیت آن نیز افزودهشده است. شرکت‌هایی که توان آیندهنگری داشته باشند،قادر به شناسایی برخی تحولات آینده و تشخیصفرصت‌‌‌های ناشی از آنها خواهند بود. در این صورت،به‌جای آنکه برای بقا تلاش کنند، فرصت رشد و شکوفایی همبه دست خواهند آورد. البته آیندهنگری به‌‌‌ویژه با افزایشابهام‌‌‌ها دشوارتر هم می‌شود. با این حال، حتی اگرشرکتی سه یا پنج سناریوی محتمل برای آینده تدوینکرده باشد و آمادگی واکنش به تغییرات هر سناریو را همنهادینه ساخته باشد، تا حد زیادی از غافلگیری مصونخواهد ماند.
در دنیای ووکا که با پیچیدگی و عدم قطعیتروبه‌روست، کسبوکارها و سازمانها برای دوام و رشد خودباید به رهبری سازگارشونده، راهبردهای نوآورانه و شجاعتپذیرش تغییر مجهز شود. زیرا بدون درک درست جهان وسازوکارهای آن امکان رشد و توسعه برای این نهادها وجودنخواهد داشت. ووکا با وجود نقد‌هایی که به آن وارد شدهاست و چالش‌هایی که دارد، همچنان به‌عنوان مدلی معتبر درکنار سایر مدل‌ها ابزاری برای فهم بهتر جهان امروزیاست.
به طور خلاصه می‌توان گفت، جهان ووکا افراد را مضطربمی‌کند، در این شرایط احتمال اخذ تصمیمات نامناسب درسطح شخصی و سازمانی بالاتر می‌رود، فعالیت‌هایبلندمدت ممکن است به خطر بیفتد و البته شناخت دقیقآن نیاز به آموزش مداوم را یادآوری می‌کند.
کلیدهای کسب و کار در جهان ووکا
برای زندگی و مدیریت بهتر در جهان ووکا باید تغییر راپذیرا باشیم و هدف‌های انعطاف‌پذیر و قابل اصلاحتدوین کنیم، چشم‌اندازها و ارزش‌ها را شفاف بیانکنیم و بر آن تکیه کنیم، مدل‌های تاب‌آوری را در کسب وکارها ایجاد کنیم، از داده‌ها و اطلاعات مفید استفادهکنیم و موقعیت‌های مختلف را مدل‌سازی کنیم و تفکرخلاقانه و تفکر خارج از چارچوب را پرورش دهیم ورویکردهای خلاقانه با تمرکز بر آینده را توسعه دهیم.
تا زمانی که مدیران سازمانها قادر به شناسایی چالشهایمنحصر به فرد ناشی از نوسانات، عدم‌قطعیت،پیچیدگی و ابهام نشوند، نمی‌توانند موقعیت‌ها را برایدست‌یابی به فرصتهای نهفته در این شرایط کسب کنند. این امر بدان دلیل است که نوسان، عدم قطعیت،پیچیدگی و ابهام، همه نیازمند به پاسخ‌های جداگانه ومنحصر به فرد خود هستند. هر یک از این چهار مورددارای ذات متمایزی هستند که واکنش متمایزی را نیزمی‌طلبند.
دانش آینده به عنوان رویکرد مهم پیشنهادی در مواجهه باجهان ووکا، اشاره به اهمیت مهارت‌‌‌های ذهنی و فکریدارد. افراد و شرکتها (به‌عنوان مجموعه‌‌‌ای از افراد) بایدقادر به بازیادگیری و تغییر پیش‌‌‌فرض‌‌‌های خود دربارهآینده باشند. با این حال، دانش آینده به تنهایی حائزاهمیت نیست و فقط به عنوان ابزاری برای پیشبرد وحرکت در مسیر ابهام عمل می‌کند.
یکی از ویژگی‌‌‌های خاصی که در دانش آینده توصیهمی‌شود، بازنگری‌‌‌های مکرر در تفکرات است. به این صورتکه کارکنان و شرکتها پس از تفکر و آیندهنگری، بارها بهبررسی شیوه تفکر خود می‌‌‌پردازند و معیارهای فکری ومفروضات خود از آینده را زیر سوال می‌‌‌برند. این تردیدباعث سست شدن بخش‌‌‌های غیرمستحکم نظریات آنهامی‌شود ولی آسیبی به مفروضات محتمل و موجه مدل آنهانخواهد زد.
توصیه دیگر این است که افراد به جز توجه به تفکر کلامیو در قالب جملات، به تفکر بصری و تلاش برای تجسم ومشاهده رویای آینده شرکت بپردازند. چنین اقدامیمی‌تواند به نوبه خود جزئیات بیشتری از طرح وآینده‌‌‌های احتمالی برای آنها ترسیم کند یا نقص‌‌‌ها را بااتکا به قابلیت بخش‌‌‌های دیگری از ذهن برملا سازد.
مدیریت و برنامه‌ریزی به روش ووکا
اگر می‌خواهید از جهان ووکا برای مدیریت و برنامه‌ریزیامور کسب و کار خود استفاده کنید، بهتر است روشهایمدیریتی آن را به خوبی بشناسید. این روشها می‌توانندقدرت و درک شما را از این جهان افزایش دهند و بهموفقیت شما کمک کنند.
مهمترین روشهای برنامه‌ریزی به روش ووکا
1‐دانش و اطلاعات خود را به روز نگه دارید تا در صورتمواجه شدن با مشکلات بتوانید ایدههای نوین ارائه دهید.
2‐پردازش سریع داده‌ها نیز می‌تواند از گیج شدن و یافراموش کردن آنها پیشگیری نماید. از طرفی احتمالدستیابی به اطلاعات موثر و قدرتمند نیز افزایش پیدامی‌کند.
3‐ برای مدیریت و برنامه‌ریزی به روش ووکا باید بتوانیدمسیر شفاف و مشخصی داشته باشید. برای این کارمی‌توانید گزارشهای متنوعی (تحلیلی، آماری وترکیبی) را جمع‌آوری کنید.
4‐از یک نرم‌افزار موفق و ثابت شده برای جمع‌آوریگزارشها و ارزیابی داده ها استفاده کنید.
5‐انعطاف‌پذیر باشید و از ایدههای نو و کارآمد استقبالنمایید. این کار می‌تواند به افزایش قدرت و کیفیتارتباط تیم با یکدیگر نیز کمک کند.
6‐باید راه‌حل‌های همیشگی و قدیمی را کنار بگذارید واز روش جدید برای رفع مشکل استفاده نمایید.
7‐برای گذر از ابهامات باید خوب گوش فرادهید و متفاوت‌ترفکر کنید. در این صورت می‌توانید مجموعه خود را با قدرتبیشتری مدیریت کنید.
