شب گذشته گزارشی از بخش خبری ۲۰:۳۰ پخش شد که طی آن اقدام اخیر بانک مرکزی به عنوان متولی بازار ارز و طلا با هدف کاهش قیمت و حباب ربع سکه در عرضه ۵۰۰ هزار قطعه ربع سکه در بورس کالا زیر سوال برده شد؛ یکی از انتقاداتی که کارشناسان این گزارش مطرح کردند این بود که چرا بانک مرکزی ربع سکه را با اختلاف قیمت بیشتری نسبت به قیمت بازار ارائه نداده‌است؛ کارشناس این گزارش در اظهاراتی خطاب به مسئولان بانک مرکزی گفت که « آقای بانک مرکزی! تو اگر سیاستت این است که قیمت را تعدیل کنی، چرا دقیقاً عددی را تعیین نکردی تا ربع سکه را بدون حباب و با قیمت ۵ [میلیون] تومان بفروشی؟ چرا ربع سکه را به قیمت ۸[میلیون] تومان فروختی؟
انتقاد صدا و سیما به اقدامی است که بانک مرکزی طی دو ماه گذشته ۳ مرتبه اجرا کرده و طی آن ربع سکه طلای بهار آزادی در بورس کالا عرضه شده است؛ طرحی که از طریق آن تا امروز ۱۹۶ هزار قطعه ربع سکه به فروخته شده است. براساس آنچه که در فرآیند کشف قیمت در بورس طی می‌شود، این ربع سکه‌ها تا قیمت هشت میلیون و ۲۲۰ هزار تومان نیز معامله شده است. این قیمت در شرایطی به ثبت رسیده که امروز هر قطعه ربع سکه با قیمت ۱۱ میلیون تومان معامله شده است.
چرا بانک مرکزی اقدام به عرضه سکه می‌کند؟
بر اساس ماده قانون پولی و بانکی کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و طلا، تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی و صدور و ورود ارز و همچنین نظارت بر معاملات ارزی کشور از جمله وظایف و مسئولیت‌های مبرهن بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری کشور است.
از آنجا که افزایش قیمت سکه و طلا می‌تواند سایر بازارهای موازی همچون ارز را نیز متاثر کرده و قیمت‌ها در این بازارها را نیز افزایش دهد، هرگاه قیمت سکه در بازار با ارزش ذاتی سکه و قیمت تمام شده آن فاصله قابل توجهی پیدا کرده و قیمت‌ها غیر واقعی و به اصطلاح حبابی شود بانک مرکزی با هدف ایجاد تعادل در بازار و کنترل قیمت‌ها اقدام به مداخله و عرضه سکه در بازار می‌کند.
اولین تجربه عرضه سکه توسط بانک مرکزی چگونه بود؟
در دوره مدیریت ولی الله سیف در بانک مرکزی با افزایش نوسانات در بازار طلا ار مهرماه سال ۱۳۹۶ و افزایش شیب روند افزایش قیمت سکه در بازار، بانک مرکزی به عنوان تنها مرجع قانونی ضرب انواع سکه طلا و تأمین کننده نیاز بازار به انواع سکه بهار آزادی نسبت به ورود به این بازار اقدام کرد. نخستین ورود بانک مرکزی به این بازار، با حراج سکه در بانک کارگشایی آغاز شد؛ حراج سکه از طریق بانک کارگشایی و ورود بانک مرکزی به بازار، تا حدودی به تعادل بین عرضه و تقاضا در بازار سکه منجر و باعث شد قیمت سکه تمام‌بهار با کاهش بیش از ۶۰ هزار تومانی، به قیمت یک میلیون و ۳۸۳ هزار تومان رسید.
در بهمن ماه همان سال و زمانی که قیمت هر قطعه سکه بهار آزادی یک‌میلیون و ۴۸۴ هزار تومان بود، بانک مرکزی با آغاز اجرای طرح پیش فروش سکه موسوم به طرح خرید آتی با هدف تعدیل بازار و جلوگیری از افزایش قیمت، به این بازار ورودی جدی‌تر انجام داد؛ بر اساس این طرح سکه با سررسید یک ماهه یک میلیون و ۵۹۰ هزار تومان، با سررسید سه ماهه یک میلیون و ۵۴۰ هزار تومان، با سررسید شش ماهه یک میلیون و ۴۷۵ هزار تومان، با سررسید ۹ ماهه یک میلیون و ۴۱۰ هزار تومان، با سررسید یک ساله یک میلیون و با با سررسید ۲۴ ماهه یک میلیون و ۱۱۶ هزار تومان عرضه شد و طی دو ماه در مجموع حدود هفت میلیون و ۶۰۰ هزار قطعه سکه به فروش رفت.
۲ ماه پس از پایان اجرای طرح و پیش از فرارسیدن سررسیدهای ۳ ماهه این طرح، برخی مقامات نظارتی و حتی دولتی نسبت به سکه‌های فروش رفته انتقاداتی را مطرح و از سودهایی که نصیب خریداران شده بود، سخن گفتند. ظاهرا افزایش قیمت سکه در بازار و رسیدن آن به مرز حدود سه میلیون تومان و به دنبال ایجاد سود جذاب برای دارندگان سکه‌های پیش فروش، مسئولان را پس از چند ماه از اتمام طرح به فکر انداخت در همان ایام بود که ماجرای جوان ۳۱ ساله‌ای که حدود ۳۸ هزار قطعه خریداری کرده بود سر زبان‌ها افتاد و بانک مرکزی متهم به حراج طلا شد.
در واکنش به این موضوع، رئیس وقت سازمان بازرسی کل کشور به زبان آمد و تاکید کرد که باید در رابطه با فروش و عرضه تدابیری اتخاذ و سختی‌هایی در نظر گرفته شود تا هر کسی پول دارد نتواند وارد بازار شود و هر کاری خواست در رابطه با اقتصاد انجام دهد. در همان ایام و در تیر ماه ۱۳۹۷ بود که طرحی دو فوریتی درباره «ممنوعیت واگذاری سکه به صورت نامحدود» از سوی برخی نمایندگان مجلس مطرح شد؛ طرحی که تنها ۲۰ روز پس از طراحی، با وعده بانک مرکزی به مجلس در خصوص ارائه برنامه‌هایی برای ساماندهی بازار طلا مسکوت ماند.
آنچه که با اجرای این طرح حاصل شد، توزیع حداقل بیش ۱.۵ هزار میلیارد تومانی بود؛ رانتی که نه به جیب مردم عادی و کارمندان و کارگران بلکه به جیب دلالان و سرمایه داران ریخته شد.
تلاش صداوسیما برای انتقاد در دقیقه نود!
اما این اولین مورد از انتقادات نیست و چندروز پیش نیز در میز اقتصاد اخبار نیمروزی چنین ماجرایی تکرار شد. هرچند که به نظر می رسد اگر همین ایده کارشناسان صداوسیما اجرا میشد بازهم همان انتقادات دوره سیف تکرار میشد و بانک مرکزی متهم به حراج طلا میشد و کارشناسان همان انتقادات ۵ سال قبل را تکرار می‌کردند. حالا در زمانی که بازار سکه و ارز پس از چندهفته پرتلاطم کمی آرام گرفته است؛ رسانه ملی تلاش می‌کند تا چهره‌ای منتقد به خود گرفته و به هربهانه‌ای سیاست‌های اجرا شده را نقد کند.
