پروژه ریلی ۱۶۲ کیلومتری رشت- آستارا در صورت تکمیل با تامین اعتبار ۲۰۰ هزار میلیارد ریالی نقش مهمی در تحقق هدف ۲۰ میلیون تن ترانزیت کشور دارد.
راه‌آهن رشت- آستارا به‌عنوان یکی از پنج پروژه اولویت‌دار ریلی کشور برای تکمیل ۱۶۲ کیلومتر طول دارد و ۱۰ کیلومتر ابتدایی مسیر به صورت دو خطه در قالب قطعه (۵- الف) راه‌آهن قزوین- رشت- انزلی در حال اجراست. این پروژه از سال ۱۳۸۴ آغاز شده و تاکنون به دلیل وجود برخی موانع به پنج درصد پیشرفت فیزیکی دست یافته است.
از جمله مشکلات موجود بر سر راه این پروژه وجود زمین‌های ارزشمند کشاورزی در مسیر احداث است که به بیش از ۲۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای تملک اراضی نیاز دارد.
۵۰ درصد مسیر راه‌آهن رشت- آستارا نیازمند احداث پل
حدود ۵۰ درصد مسیر راه‌آهن رشت- آستارا به احداث پل نیاز دارد که برای ۵۲ کیلومتر آن طراحی پل انجام شده است.
راه‌آهن رشت- آستارا کلیدی‌ترین پرژه ریلی کشور شناخته می‌شود چرا که امکان گسترش مبادلات تجاری و بازرگانی به کشورهای آسیای میانه، قفقاز و کشورهای اروپایی از طریق راه‌آهن جمهوری آذربایجان تا بنادر باطومی و پوتی دردریای سیاه را فراهم می‌کند.
این خط ریلی تکمیل کننده کریدور شمال به جنوب بوده و ایران را به ریل آذربایجان، روسیه و اروپای شرقی متصل می‌کند و به این ترتیب تکمیل این خط ریلی عواید زیادی از طریق ترانزیتی برای کشور به دنبال خواهد داشت.
امکان ادامه طرح و اتصال آن به راه‌آهن مازندران و توسعه حمل و نقل محلی و منطقه‌ای در اهداف این طرح قرار دارد. از دیگر اهداف طرح می‌توان به نزدیکی استان گیلان با تهران و توان ایجاد تسهیلات ترابری بوسیله احداث راه‌آهن بین آستارا- تهران جهت حمل ونقل کالاهای وارداتی و صادراتی اشاره کرد.
توسعه حمل‌ونقل حومه‌ای و رونق صنعت توریسم
تکمیل راه‌آهن رشت- آستارا توسعه صنعت توریسم در منطقه و ایجاد ارتباط ریلی بین یکی از مراکز تفریحی مهم کشور، یعنی سواحل دریای خزر و استان گیلان با مرکز کشور را به دنبال دارد. این پروژه ریلی موجب توسعه حمل‌ونقل حومه‌ای شهرها و آبادی‌های متعدد در محدوده مسیر راه آهن خواهد شد.
خط آهن رشت- آستارا در سال اول بهره‌برداری ۴.۵ میلیون تن بار و ۲۵۰ هزار نفر مسافر را جابه‌جا می‌کند و در سال بیستم بهره‌برداری نیز این ظرفیت به ۱۱ میلیون تن بار و ۵۰۰ هزار نفر مسافر می‌رسد.
تبدیل آستارا به یکی از هاب‌های اصلی لجستیک کشور
شهریار افندی‌زاده معاون حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی درباره اهمیت این پروژه گفته بود: با تکمیل مسیر راه آهن آستارا- رشت در کریدور شمال - جنوب در کشور می‌توان آستارا را به یکی از هاب‌های اصلی لجستیک کشور تبدیل کرد.
براساس گزارش وزارت راه، به گفته افندی زاده، با توجه به اینکه راه‌آهن بندر کاسپین - رشت در حال احداث است می‌توان هاب رشت را نیز به عنوان مرکز لجستیکی دیگری تعریف کرد و به این ترتیب کالاهای کشور روسیه و آذربایجان از دو طریق ریلی و دریایی جهت ترانزیت به کشور ایران وارد شده و سپس به آب‌های آزاد جنوب ایران برای ارسال به هند و چین انتقال یابند.
برآورد هزینه ۸۰۰ میلیون یورویی برای تکمیل حلقه مفقوده ریلی کریدور شمال- جنوب
برای تکمیل راه‌آهن رشت- آستارا هزینه ۸۰۰ میلیون یورویی برآورد شده و با توجه به اظهار تمایل روسیه برای مشارکت در تکمیل این پروژه ریلی به عنوان حلقه مفقوده ریلی کریدور شمال- جنوب، جلسات مشترکی از سوی مدیران وزارت راه و شهرسازی برای حضور و سرمایه‌گذاری مسکو در این پروژه برگزار شده است تا هم تامین اعتبار انجام شود و هم پیشرفت این طرح بزرگ و مهم سرعت گیرد.
در آخرین جلسه ویدئو کنفرانسی، مقرر شد روسیه نحوه تامین اعتبار و مشارکت خود در این پروژه را تا تاریخ ۱۵ دسامبر اعلام کند اما خیراله خادمی، معاون وزیر و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌و نقل گفته بود که با توجه به اهمیت این پروژه معطل روسیه نخواهیم ماند و سایر روش‌های تامین اعتبار را دنبال می‌کنیم.
روش‌های تامین اعتبار راه‌آهن رشت- آستارا
محمد منجمی -مدیر کل اداره ساخت و توسعه راه‌آهن منطقه دو و مجری راه‌آهن رشت- آستارا- درباره روش‌های تامین منابع برای این طرح بزرگ ریلی گفت: منابع اعتباری به سه روش می‌تواند تامین شود که یکی از آن‌ها فاینانس با جمهوری فدراتیو روسیه است.
سرپرست اداره کل ساخت و توسعه راه آهن منطقه دو دومین روش تامین منابع اعتباری را استفاده از ماده ۵۶ یعنی فاینانس داخلی دانست که شامل ظرفیت بانک‌ها و موسسات اعتباری معتبر داخلی می‌شود و سومین روش هم تهاتر نفت است. البته بخشی از تامین کسری اعتبارات نیز بودجه عمرانی کشور است که محدودیت‌هایی دارد.
به گفته منجمی، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص)، به‌عنوان مهم‌ترین و بزرگ‌ترین اجراکننده پروژه‌های عمرانی کشور، یکی از گزینه‌ها برای اجرای کل پروژه راه‌آهن رشت- آستارا است.
