میزان تولید نفت ایران در چهار دهه گذشته به جز مقطع کوتاهی در اواسط دهه ۱۳۸۰ خورشیدی که بیش از ۴.۲ میلیون بشکه در روز بود، غالبا زیر چهار میلیون بشکه بوده و در دوران پسابرجام نیز از چهار میلیون بشکه در روز فراتر نرفت. هم اکنون ظرفیت تولید نفت ایران، بنا به اعلام مدیرعامل شرکت ملی نفت، به دوران پیش از تحریم، یعنی چهار میلیون بشکه در روز رسیده و این بدین معناست که اگر تحریم‌ها لغو شود، ایران قادر به تولید روزانه چهار میلیون بشکه نفت خواهد بود. اما طبق برنامه‌های توسعه قبلی، تولید نفت ایران باید تاکنون از پنج میلیون بشکه در روز هم فراتر می رفت که به دلیل تحریم، عدم سرمایه گذاری مناسب داخلی و عدم جدیت در پیشبرد پروژه ها، این هدف محقق نشد.
بنابراین لازم است برای افزایش ظرفیت تولید نفت از همه پتانسیل های موجود استفاده کرد. یکی از مهمترین پتانسیل‌های نفتی ایران میدان نفتی آزادگان بوده که هم اکنون ۱۹۰ هزار بشکه در روز تولید دارد اما از پتانسیلی بیش از این برخوردار است. به همین دلیل تفاهم‌نامه توسعه یکپارچه میدان مشترک نفتی آزادگان با هدف رسیدن به تولید ۵۷۰ هزار بشکه نفت در روز که در اواسط تیرماه منعقد شده می تواند تولید نفت ایران را به طور محسوسی افزایش دهد و این امر از دو منظر حایز اهمیت است.
نخستین اهمیت افزایش تولید نفت کشور، افزایش درآمدهای نفتی کشور است. برآورد شده که در طول مدت بهره‌برداری ۲۰ ساله میدان آزادگان، اگر مبنای هر بشکه نفت را ۸۰ دلار منظور کنیم، بالغ بر ۱۱۵ میلیارد دلار درآمدزایی برای کشور ایجاد می شود که نقش مهمی در افزایش رشد اقتصادی کشور ایفا می کند.
دومین اهمیت افزایش تولید میدان آزادگان، قدرت گرفتن مجدد ایران در اوپک است. ایران همواره پس از عربستان، قدرت دوم اوپک از نظر میزان تولید نفت و همراه با عربستان، قطب اصلی سیاستگذاری های نفتی در اوپک محسوب می شد. اما طی سالهای اخیر، ابتدا عراق، سپس امارات جای ایران را در اوپک گرفتند و کویت نیز با سرعت در حال افزایش میزان تولید خود است. جالب اینجاست که یکی از پتانسیل های به فعلیت درآمده عراق برای افزایش تولید نفت، میدان مشترک مجنون بود که با میدان نفتی آزادگان در ایران مشترک است و عراق با بهره گیری از ذخایر این میدان، تولید خود را افزایش داده است.
تولید نفت میدان آزادگان از ۱۹۰ هزار به ۵۷۰ هزار بشکه در روز افزایش می‌یابد
درواقع میدان نفتی آزادگان به عنوان بزرگترین میدان نفتی کشور و مشترک میان ایران و عراق است که در دولت گذشته طرحی برای توسعه آن اجرا نشده بود اما دولت سیزدهم اقدامات مهمی برای توسعه آن انجام داده که در بخش کوتاه‌مدت، تاکنون افزایش ۶۰ درصدی ناوگان حفاری و به تولید رساندن ۲۰ چاه از چاه‌های حفاری شده قبلی انجام شده است.
از سوی دیگر در برنامه میان‌مدت، به منظور تکمیل توسعه میدان نفتی آزادگان، شرکت ملی نفت در اقدام جدید به دنبال توسعه هم‌زمان فاز دوم آزادگان شمالی و فاز دوم آزادگان جنوبی با یک کارفرمای واحد و مدیریت یکپارچه مهندسی مخزن است.
این میدان پیش از این به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده بود که در طرح جدید قرار شده با یک طرح توسعه یکپارچه توسعه پیدا کند که باعث افزایش بهره‌وری و تولید صیانتی‌تر از میدان خواهد شد. وزارت نفت در دولت سیزدهم بدون معطل ماندن برای نتیجه مذاکرات لغو تحریم‌ها، مطالعات اجرای یکی از پروژه‌های بزرگ نفتی را از ابتدای کار خود شروع کرده و به امضای نیز قرارداد رسیده است.
برای توسعه یکپارچه آزادگان کار مطالعات به‌زودی آغاز می‌شود
تولید نفت میدان آزادگان در این طرح در یک دوره هفت‌ساله، از ۱۹۰ هزار به ۵۷۰ هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت، یعنی تولید نفت ایران ۳۸۰ هزار بشکه در روز زیاد خواهد شد. افزایش ۳۸۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت، سبب ارتقای قدرت چانه‌زنی ایران در اوپک خواهد شد. پیش از این نیز محسن خجسته مهر - مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران - با تاکید بر اینکه در اجرای پروژه‌های نفتی معطل شرکت‌های خارجی نمی‌مانیم، گفته بود که در دولت قبل و با کاهش تولید به دلیل تحریم‌ها، حدود یک میلیون بشکه از ظرفیت تولید نفت کشور از دست رفته بود که در دولت سیزدهم و با سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیون دلاری این ظرفیت احیا شد.
وی اخیرا نیز درباره وضع میدان آزادگان و فرایند توسعه آن گفت: در ماه جاری ۲۰ حلقه چاه تازه تولیدی شد و تا ماه آینده نیز ۱۰ حلقه دیگر تولیدی می‌شوند.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه برای توسعه یکپارچه آزادگان کار مطالعات به‌زودی آغاز می‌شود، افزود: برای توسعه این میدان از حداکثر ظرفیت داخلی استفاده می‌کنیم.
طرح توسعه یکپارچه توسعه میدان نفتی مشترک آزادگان از لحاظ تامین داخلی منابع مالی با مبلغ ۷ میلیارد دلار، تاکنون بزرگترین پروژه سرمایه‌گذاری دولت سیزدهم و حتی چند دولت اخیر محسوب می‌شود و از قرارداد ناتمام توتال در دولت یازدهم (۴.۸ میلیارد دلار) هم بزرگتر است، با این تفاوت که توتال فقط چند میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرد و کار را نیمه‌تمام رها ساخت اما در طرح توسعه میدان آزادگان تمام منابع از داخل تامین خواهد شد.
میدان نفتی آزادگان در منطقه دشت آبادان، در حدود ۸۰ کیلومتری غرب و جنوب غرب اهواز و در امتداد مرز ایران و عراق در مساحتی بالغ بر ۱۵۰۰ کیلومتر مربع قرار دارد. این میدان بزرگترین میدان نفتی مشترک ایران به‌شمار می‌رود. از طرفی این میدان را دهمین میدان بزرگ نفتی جهان برمی‌شمارند که مهمترین مخزن جوان (گرین‌فیلد) و کمتر توسعه‌یافته کشور است که ظرفیت بالایی برای افزایش تولید نفت کشور در خود دارد. ایران و عراق به‌طور مشترک از این میدان بهره‌برداری می‌کنند و عراق این میدان را با نام مجنون می‌شناسد.
