چندی پیش نقی شعبانیان - معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور - از تدوین طرح جنگلداری اجتماعی در سطوح کوچک و به صورت پایلوت خبر داد. به گفته وی مجری اصلی این طرح مردم هستند که با اجرای آن به منافع پایدار می‌رسند.
شعبانیان ابراز امیدواری کرده بود اجرای این طرح نیمه دوم سال ۱۴۰۲ آغاز شود.
نقی شعبانیان در گفت و گو با ایسنا، درباره معنی طرح جنگلداری اجتماعی و جایگاه منافع مردم در آن اظهار کرد: جنگلداری اجتماعی به معنای مدیریت اکوسیستم‌های جنگل با مشارکت واقعی ومنطقی مردم به‌ویژه مردم محلی است. در این مدل مدیریتی منافع مردم به‌طور کامل در نظر گرفته می‌شود.
وی تاکید کرد: شاید تعریف این طرح به ظاهر ساده باشد اما اینکه شما جنگل را به‌گونه‌ای مدیریت کنید که منافع مردم و سازمان منابع طبیعی که حفظ و احیای جنگل است تامین شود و این دو موضوع را در یک طرح بگنجانیم، دشوار است. با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی که در عرصه‌های جنگلی داریم، این کار کمی دشوارتر است.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ادامه داد: اگر به لحاظ ارتباط مردم با جنگل‌ها محیط نگاری داشته باشیم، متوجه خواهیم شد که ارتباط مردم و به‌ویژه مردم محلی با برخی از جنگل‌ها کم است اما در برخی اراضی جنگلی این ارتباط زیاد است و به نوعی می‌توان گفت که معیشت آن‌ها به جنگل‌ها وابسته است. در مناطقی که ارتباط مردم با جنگل‌ها بیش از ۵۰ درصد است، جنگلداری اجتماعی می‌تواند مدل مناسبی باشد. در کشورهایی همچون اسپانیا، ایتالیا و فرانسه نیز به این نتیجه رسیده‌اند که در آن دسته از اراضی جنگلی که مردم ارتباط قوی با جنگل‌ها دارند، اجرای چنین طرح‌هایی مناسب است.
شعبانیان با بیان اینکه متولی این مدل در ایران سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور است، اظهار کرد: سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری وظیفه دارد که طرح جنگلداری اجتماعی را برنامه‌ریزی کند و به مردم محلی مشاوره فنی و علمی و آموزش دهد همچنین وظیفه دارد که گزارش‌هایی را به‌طور روزانه، ماهانه، سالانه و بلندمدت ارائه دهد.
وی ادامه داد: مجری اصلی این طرح مردم منطقه هستند که با راهنمایی و مشاوره و در حضور کارشناسان سازمان این کار را انجام می‌دهند، یعنی کارشناسان به‌صورت ۲۴ ساعته در منطقه و در کنار مردم حضور خواهند داشت تا با آموزش و راهنمایی به مردم کمک کنند اما به‌طور کلی این طرح توسط مردم اجرا می‌شود.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور درباره چگونگی تامین منافع مردم در این طرح گفت: شاید تصور مردم از تامین منافع این باشد که سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در حال اجرای طرح جنگلداری است و مردم نیز به عنوان کارکنان این سازمان مشغول به فعالیت خواهند شد و حقوق دریافت خواهند کرد اما واقعیت امر این است که با چنین روشی منافع پایدار مردم تامین نمی‌شود و این به معنای مشارکت مردمی نیست.
وی ادامه داد: در طرح جنگلداری اجتماعی منافع مردم به‌صورت پایدار تامین می‌شود به‌گونه‌ای که منفعت آنان در گرو حفظ و احیای جنگل است وطی برنامه‌ای منظم در جهت حفاظت از جنگل گام برمی‌دارند. به این شکل مردم همیشه نگران تخریب جنگل هستند چرا که در طرح جنگلداری اجتماعی اگر حال و روز جنگل خوب باشد، منافع مردم نیز بهتر خواهد بود.
شعبانیان ضمن اشاره به اینکه این منافع می‌تواند به‌صورت تشویق‌های نقدی و یا خدمات جنگلی باشد، اظهار کرد: اگر بر اساس گزارش کارشناسان، وضعیت زادآوری، استقرار نهال و احیای جنگل‌ها مناسب باشد، به همان اندازه نیز منافع و درآمد مردم افزایش خواهد یافت.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ادامه داد: این مدل تلفیقی از دانش بومی و دانش مدرن مدیریت جنگل است و می‌توان گفت که این مدل را به گونه‌ای تدیون می‌کنیم که منافع مردم در آن در نظر گرفته شود. به‌طور مثال در برخی از مناطق، مردم از شیره درختانی همچون درخت پسته وحشی سقز تهیه می‌کنند که ما گاهی تهیه سقز را ممنوع و گاهی آزاد اعلام می‌کنیم. به‌طور مثال برای دریافت سقز از تکنیک، روش و برنامه‌های زمانی و مکانی به شیوه‌ای استفاده خواهد شد که در کنار بهره‌برداری از درخت هم مردم کسب درآمد کنند و هم درخت آسیب کمتری ببیند. هرچندکه فعالیت سقزگیری به‌طور کلی ممنوع است.
وی ادامه داد: در حال حاضر این طرح به‌صورت یک ایده است و باید طرح آن نوشته و تصویب شود سپس به مرحله اجرا برسد. ما فعلا در حال تدوین این طرح در چند منطقه و در سطحی کوچک به صورت پایلوت هستیم اما با توجه به مشکلات اقتصادی و اجتماعی موجود نمی‌توانیم که این طرح را برای اجرا در سطح وسیعی بنویسیم و هزینه زیادی برای آن صرف کنیم و پس از مدتی به این نتیجه برسیم که نتایج حاصل شده مطلوب نیست.
شعبانیان در پایان تصریح کرد: هدف ما این است که ابتدا این طرح را به‌صورت پایلوت در چند منطقه کوچک اجرا و مدلی طراح کنیم تا نتیجه اجرای این طرح را ببینیم سپس در سطح گسترده‌تری آن را پیاده کنیم اما با توجه به مسائل اقتصادی و اجتماعی سراسر کشور و در عرصه‌های جنگلی داریم، کار ساده‌ای در پیش نداریم.
