الگوی کشت یعنی تعیین هدفمند نوع محصول، مکان تولید و مقدار آن در بازه زمانی مشخص. به عبارت دیگر تدوین و اجرای نظام کشت محصولات کشاورزی مبتنی بر شرایط اقلیمی، بهره برداری بهینه از آب، خاک و گیاه متناسب با ظرفیت‌ها و مزیت اقتصادی کشور با رعایت کلیه مسائل علمی، فنی و مدیریتی و ملاحظات زیست محیطی در راستای دستیابی به تامین امنیت غذایی پایدار و اقتدار غذایی.
به زبان ساده‌تر یعنی اینکه الگوی کشت دقیقا مشخص می‌کند کشاورزان باید براساس اقلیم، منابع آبی و خاکی هر استان و شهرستان چه محصولاتی و به چه میزان بکارند تا ضمن صرفه‌جویی در مصرف آب و دستیابی به خودکفایی، کشور با کمبود یا بیش‌بود محصولات کشاورزی در سالهای مختلف مواجه نشود.
الگوی کشت دقیقا چه اثراتی بر بخش کشاورزی خواهد داشت؟
محمد قربانی - معاون وزیر جهادکشاورزی - در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه اجرای الگوی کشت، اراضی آبی را کاهش می‌دهد و کشت را به سمت گلخانه‌ها و اراضی دیم هدایت خواهد کرد، گفت: در این راستا طرح توسعه دیم‌زارها به ۵.۲ میلیون هکتار افزایش خواهد یافت. سطح زیرکشت نیز با تاکید بر دیم‌زارها از ۱۱ میلیون هکتار به حدود ۱۲ میلیون هکتار خواهد رسید. همچنین مصرف آب حدود ۳ میلیارد متر مکعب کاهش می‌یابد که معادل غذای ۵ میلیون نفر است. از طرفی اجرای کامل این طرح ۲.۲ میلیارد دلار صرفه جویی ارزی به همراه خواهد داشت.
وی افزود: در سال اول اجرای این طرح سطح کشت صیفی‌جات و محصولات جالیزی حدود ۷۰ هزار هکتار کاهش خواهد داشت که در منابع آبی نیز صرفه‌جویی خواهد شد.
معاون وزیر جهادکشاورزی اضافه کرد: سال اول این طرح مربوط به محصولات زراعی تولید شده در کشور است. حدود ۸۹ درصد تولیدات زراعی ما در ۱۵ محصول تعریف می شود. قصد داریم در سال اول بر مساله ترویج، حمایت، عملیات به‌زراعی و سیاست‌های تشویقی تمرکز کنیم.
وی تصریح کرد: به استان‌ها ابلاغ کردیم چه محصولی بکارند و با توجه به منابع چه مقدار بکارند که در نهایت سطح زیر کشت چقدر می‌شود، تولید و عملکرد آنها چقدر می‌شود و از چه ارقام واریته‌هایی باید استفاده کنند. البته این موضوع برای استان تعریف شده است و در سطح شهرستان این انعطاف‌پذیری را داریم که مجری‌های ویژه کشت که روسای سازمان‌های جهادکشاورزی هستند با توجه به مزیت‌های استانی کشت را مدیریت کنند.
آیا کشاورزان با طرح الگوی کشت همراهی خواهند کرد؟
قربانی در پاسخ به این سوال که به چه صورت کشاورزان را با این طرح همراه خواهید کرد؟ گفت: رسانه‌ها فضاسازی خوبی می‌کنند و پیوست ترویجی و اجتماعی خوبی نیز تدوین شده است. سیاست‌های حمایتی و تشویقی بسیاری را نیز متوجه الگوی کشت کردیم که این تسهیلات شامل یارانه ۸۵ درصدی آبیاری تحت فشار، یارانه نهاده‌ها و عوامل تولید، بخشودگی ۵۰ درصد آب بها برای آن دسته از کشاورزانی که الگوی کشت را می‌پذیرند، بخشودگی برق‌بها و بیمه است. برآوردهای ما نشان می‌دهد که کشاورزان به این بسته‌های حمایتی و تشویقی واکنش مثبت نشان دهند.
وی عنوان کرد: در کنار سیاست‌های تشویقی که قیمت تمام شده محصولات اساسی را پایین و سود را بالا می‌برد، سیاست‌های عدم تشویق هم داریم که قیمت تمام شده را بالا می‌برد. در حقیقت آنهایی که اقدام به کشت صیفی‌جات می‌کنند و از الگوی کشت پیروی نمی‌کنند از سیاست‌های تشویقی بهره‌مند نخواهند شد. ضمن اینکه عوارض صادراتی بالایی برای صیفی‌جات وضع کرده‌ایم که جذابیتی برای صادرات نداشته باشد.
این طرح بر کاشت چه محصولاتی تمرکز دارد؟
به گفته وی طرح الگوی کشت در همه استان‌ها اجرا خواهد شد، اما در حال حاضر تمرکز اصلی آن بر روی ۱۷ استان ویژه از جمله خوزستان، گلستان، فارس، خراسان رضوی و... که حدود ۸۲ تولیدات محصولات زراعی را پوشش می‌دهند، خواهد بود.
قربانی با اشاره به اینکه امیدواریم در قانون بودجه سال آینده منابع جداگانه‌ای برای الگوی کشت دیده شود، گفت:بر اساس برآوردهای اولیه حداقل۴۰ هزار میلیارد تومان نیاز داریم که کشاورزان وارد کار شوند.
وی همچنین تمرکز اصلی این طرح را در ابتدا بر روی محصولاتی چون گندم، جو، دانه‌های روغنی، چغندرقند و ذرت علوفه‌ای عنوان کرد و گفت: بایستی افزایش عملکرد در واحد سطح داشته باشیم که این مهم با بذر و کودپایه محقق می‌شود. همچنین بایستی استفاده از دانش و فناوری نوین را ترویج و آبیاری زیرسطحی را توسعه دهیم تا ضمن کاهش مصرف آب، کشاورزان هم افزایش درآمد داشته باشند.
