در شیوه‌نامه ابلاغی از سوی مهدی فیاضی، رئیس مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور آمده است که این دستورالعمل در اجرای سیاست‌های نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و مصوبه مورخ ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ هیئت وزیران و همچنین موافقت وزیر کشور و رئیس کمیسیون ساماندهی اتباع خارجی تدوین شده است.
در ماده ۱ این شیوه‌نامه، اصطلاحاتی تعریف شده است که بر اساس آن «دانش‌آموزان لازم التعلیم اتباع خارجی»، به تمام اتباع خارجی متقاضی تحصیل بین سنین ۶ تا ۲۰ سال تمام پسر و ۶ تا ۲۲ سال تمام دختر اطلاق شده است.
همچنین «ولی دانش‌آموز تبعه خارجی»، پدر دانش‌آموز و در صورتی که پدر به هر دلیلی حضور نداشته باشد، مادر به عنوان ولی دانش‌آموز تعریف شده است.
«قیم دانش‌آموز تبعه خارجی» نیز اینگونه تعریف شده است: دانش‌آموز تبعه خارجی که فاقد ولی بوده و تحت سرپرستی پدربزرگ، مادربزرگ، برادر، خواهر، عمو، دایی، عمه و یا خاله قرار دارند و این سرپرستی با حکم دادگاه و یا تاییدیه سفارت افغانستان مستند باشد.
در ماده ۲ شیوه‌نامه مذکور، فراهم کردن امکان دسترسی به آموزش پایه برای کودکان لازم‌التعلیم اتباع خارجی دارای مدارک قانونی اقامت در جمهوری اسلامی، اجرای منویات مقام معظم رهبری در خصوص دانش‌آموزان لازم‌التعلیم اتباع خارجی غیرمجاز، ایجاد فرصت های برابر و عدالت آموزشی برای همه دانش‌آموزان و افراد لازم التعلیم من جمله اتباع خارجی در راستای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و توسعه بهداشت در جامعه دانش‌آموزان من جمله اتباع خارجی با هدف حفظ سلامت دانش‌آموزان مدارس کشور به عنوان اهداف طرح ذکر شده‌اند.
مشمولان ثبت‌نام و تحصیل در مدارس کشور
در ماده ۳ به اتباع مشمول تحصیل در ایران اشاره شده است:
الف - دانش‌آموزان اتباع خارجی دارای مدارک زیر:
١- گذرنامه دارای اقامت معتبر
۲- گذرنامه خانواری (دارای روادید تا ۱۴۰۰/۹/۳۰ )
٣- دفترچه پناهندگی معتبر
۴- دفترچه اقامت معتبر صادره از نیروی انتظامی
۵- کارت‌های آمایش ۱۶ یا ۱۷
۶- کارت‌های هویت ۱۵ یا ۱۶
۷- برگه تردد دارای اعتبار بدل از کارت آمایش
۸- دفترچه اقامت ویژه صادره از نیروی انتظامی
۹- برگ حمایت تحصیلی صادره در سال ۱۴۰۱ یا ۱۴۰۰
تبصره ۱: نحوه و زمان صدور برگ حمایت تحصیلی جهت دانش‌آموزان کلاس اولی غیرمجاز دارندگان سربرگ شناسایی قدیم و همچنین افراد دارای برگ شناسائی شش ماهه جدا گانه به دفاتر امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری‌ها و دفاتر خدمات اقامت و اشتغال اتباع خارجی ابلاغ می‌شود.
دانش‌آموزانی که دارای مدرک فوق‌الذکر هستند، می‌توانند با توجه به شرایط ذیل در تمام مقاطع تحصیلی تا سطح دیپلم در مدارس رسمی ثبت‌نام کنند. این متقاضیان باید جهت ثبت‌نام مستقیما به مدارس تحت پوشش آموزش و پرورش مراجعه کنند.
تبصره ۲: در صورت انقضای تاریخ مدرک اقامتی دانش‌آموزان قبل از پایان سال تحصیلی ادامه تحصیل آنان تا پایان سال تحصیلی بلامانع است.
تبصره ۳: دارندگان برگ حمایت تحصیلی سال ۱۴۰۰ در صورت داشتن کارنامه تحصیلی در مدارس کشور می‌توانند برای سال جاری نیز در همان مدرسه ثبت‌نام کنند، انتقال ایشان به سایر مدارس یا پایه بالاتر مشروط به داشتن برگ حمایت تحصیلی سال ۱۴۰۱ است.
ب- فرزندان اتباع خارجی ایثارگر:
تحصیل فرزندان ایثارگران اتباع خارجی در مدارس شاهد و مدارس ایثارگران طبق ضوابط آموزش و پرورش صورت می‌پذیرد. همچنین مکاتباتی که وزارت آموزش و پرورش را ملزم به ثبت‌نام از دانش‌آموزان اتباع خارجی موصوف می‌کند باید از طریق ادارات کل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری‌ها و اداره کل اتباع وزارت کشور ارسال شود.
تمام استعلامات فرزندان شاهد ایثارگر توسط سازمان‌ها و نهادهای ذیربط از طریق وب سرویس در بستر سامانه سیام وزارت کشور انجام می‌پذیرد. همچنین دانش‌آموزان اتباع خارجی ایثارگر فاقد مدرک هویتی و اقامتی معتبر ملزم به ارائه گواهی ایثارگری صادره از سوی مراجع ذیربط جهت انجام فرآیند مربوطه در سامانه سیام، تعیین کد اختصاصی و سپس دریافت برگ حمایت تحصیلی هستند.
شرایط ثبت‌نام دانش‌آموزان در هنرستان‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش
در ماده ۴ شیوه‌نامه، شرایط ثبت‌نام در هنرستان‌ها اعلام شده که به این شرح است:
ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی در هنرستان‌های شاخه فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش با رعایت سهمیه در رشته‌های زیر بلامانع است:
پذیرش ۲۰ درصدی از ظرفیت هر ناحیه، شهرستان و منطقه صرفا در شاخه فنی وحرفه ای در رشته‌های پویانمایی، سینما، نمایش، نقاشی، موسیقی (نوازندگی سازهای ایرانی)، موسیقی (نوازندگی سازهای جهانی) و در شاخه کاردانش در رشته‌های هتلداری، نقاشی ایرانی، صحافی و جلدسازی، نوازندگی سازهای ایرانی و خارجی، آواز ایرانی، آواز جهانی
پذیرش ۱۰ درصدی از ظرفیت هر ناحیه، شهرستان و منطقه ادارات کل آموزش و پرورش در سایر رشته‌های شاخه فنی وحرفه‌ای و کاردانش متناسب با سیاست‌های توسعه متوازن استان خواهد بود.
نحوه تعیین سطح تحصیلی دانش‌آموزان اتباع
در ماده ۵ به نحوه ارزشیابی مدارک تحصیلی اشاره شده است که بر اساس آن متقاضیان ثبت‌نام در یکی از پایه‌های دوره ابتدایی که فاقد مدرک تحصیلی هستند جهت تعیین سطح تحصیلی به نزدیک‌ترین دبستان محل سکونت خود مراجعه کنند.
متقاضیان ثبت‌نام در یکی از دوره‌های متوسطه اول و دوم که فاقد مدرک تحصیلی هستند نیز باید جهت تعیین سطح تحصیلی به اداره آموزش و پرورش منطقه محل سکونت خود مراجعه کنند.
ضمنا برابر ماده ۵۵ آیین نامه اجرایی مدارس و تبصره ذیل آن، دانش‌آموزانی که در مراکز غیر مجاز تحصیل کرده اند تعیین پایه نخواهند شد و ثبت‌نام و ادامه تحصیل آنان با رعایت حداکثر شرط سنی و براساس سوابق و آخرین کارنامه تحصیلی مجاز خواهد بود. همچنین متقاضیانی که دارای مدرک تحصیلی خارجی هستند باید برای ارزشیابی و تطبیق مدارک تحصیلی خود از طریق مرکز امور بین‌الملل و ادارات کل استان‌ها اقدام کنند.
تبصره: چنانچه متقاضی ادامه تحصیل پس از تعیین پایه تحصیلی دارای سن بالا باشند و امکان ادامه تحصیل وی در مدارس رسمی روزانه میسر نباشد می‌تواند با معرفی‌نامه صادره از سوی ادارات مربوطه آموزش و پرورش به مدارس بزرگسالان و یا نهضت سوادآموزی مراجعه کنند.
محدودیت‌های ثبت‌نام در مناطق ممنوعه
در ماده ۶، محدودیت‌های مکانی ثبت‌نام اعلام شده است و طبق آن ثبت‌نام اتباع خارجی در مدارس مناطق ممنوعه تردد و اسکان اتباع خارجی در جمهوری اسلامی مجاز نیست.
تبصره ۱: ثبت‌نام دانش‌آموزانی که والدین آنها در مناطق ممنوعه دارای اقامت قانونی هستند، بلامانع است.
تبصره ۲: ممنوعیت اسکان شامل اتباع خارجی که با زنان ایرانی ازدواج نموده اند و ثبت ازدواج آنها به تأیید وزارت کشور رسیده است نمی‌شود.
همچنین تمام مدارک دارندگان مدارک هویتی و اقامتی (به جز دارندگان دفترچه اقامت ویژه) صرفا در محدوده شهرستان محل صدور برای دارندگان برگ حمایت تحصیلی و یا استان محل صدور برای دارندگان سایر مدارک معتبر بوده و دارندگان آنها صرفا مجاز به ثبت‌نام در آن محدوده هستند.
در موارد استثنا انتقال محل تحصیل دارندگان مدارک شناسایی صادره از سوی وزارت کشور صرفا در شهرستانها با تایید اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی دفتر اتباع استانداری مربوطه و بین استانی با موافقت استان مقصد خواهد بود و دارندگان مدارک صادره از سوی ناجا فقط با تایید آن نیرو امکان پذیر خواهد بود.
چند الزام حین ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع
- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است پس از دریافت معرفی‌نامه سنجش سلامت از سوی دفاتر خدمات و یا مدرسه محل تحصیل ظرف مدت حداکثر یک هفته از طریق مراکز بهداشتی تعیین شده در استان‌ها نسبت به انجام معاینات پزشکی (سنجش سلامت) و اعلام نتیجه اقدام کند.
- ضوابط و شرایط ثبت‌نام و ادامه تحصیل دانش‌آموزان اتباع خارجی دارای مدرک هویت و اقامتی معتبر اتباع خارجی یک ساله است.
- شرکت تمام دانش‌آموزان تبعه خارجی مقیم جمهوری اسلامی ایران در مسابقات رسمی فرهنگی و ورزشی و مسابقات علمی المپیادها (تا سطح استانی) بلامانع است.
- دریافت کمک‌های مردمی از اتباع خارجی همانند دانش‌آموزان ایرانی خواهد بود.
- جداسازی دانش‌آموزان اتباع خارجی از دانش‌آموزان ایرانی ممنوع است.
- مدارک صادره از مدارس خودگردان معتبر نیست و ثبت‌نام دانش‌آموزان این مدارس در پایه‌های بعدی تحصیلی منوط به تعیین سطح تحصیلی ایشان است.
- تمام استعلامات مربوط به ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی صرفا از طریق سامانه سیام انجام پذیرد.
- به منظور شناسایی و متمایز کردن مدارک تحصیلی اتباع خارجی و جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی به هنگام صدور مدارک تحصیلی به جای کد ملی «شناسه اختصاصی یا شناسه فراگیر یا کد ویژه شناسایی» در ردیف های محل صدور و محل تولد و تابعیت افراد درج شود.
- دانش‌آموزانی که نام خانوادگی ندارند و صرفا فقط نام، نام پدر و نام جد در مدرک هویتی آنان ثبت شده است، همانند سازمان ثبت احوال کشور، نام پدر و نام جد به منزله نام خانوادگی محسوب شده و در سامانه یکپارچه دانش‌آموزی (سیدا) و مدرک تحصیلی آنها درج می‌شود.
- به منظور تایید مدارک تحصیلی دانش‌آموزانی که قصد خروج از کشور را دارند پس از تایید واحد آموزشی اداره آموزش و پرورش منطقه مربوطه و اداره کل آموزش و پرورش استان‌ها و یا اداره مربوطه در وزارت امور خارجه ارجاع می‌شود.
- تمام دستگاه‌های دخیل موظف‌اند هوشیاری، تدابیر و اقدامات لازم را به منظور جلوگیری از سوءاستفاده برخی که صرفا با هدف توجیه حضور غیرقانونی خود در کشور به دنبال دریافت برگ حمایت تحصیلی هستند به عمل آورند.
