این اولین بار نیست که دامداران و مرغداران از کمبود و یا عرضه نشدن نهاده در سامانه بازارگاه انتقاد و اعلام می‌کنند با اینکه حتی هزینه خرید را پرداخته‌اند، نهاده را تحویل نگرفته‌اند. اخیرا رئیس هیات مدیره انجمن صنفی گاوداران گفته که یکی از شرکت‌های متعلق به سازمان تعاون روستایی، نهاده دامی را فروردین ماه در سامانه بازارگاه به گاوداران فروخته و پول آن را نیز دریافت کرده، ولی هنوز به آنها تحویل نداده است.
در همین جریان اعلام اخیر سلامی-مدیر امور پشتیبانی دام- قابل توجه است، وی گفته که بارگیری بیش از ۱۰۰ هزار تن کنجاله سویای وارداتی از بندر امام (ره) آغاز شده و در حال حاضر بیش از ۵۰۰ هزار تن نهاده در بنادر کشور آماده توزیع است که به محض ترخیص، عملیات حمل آن انجام خواهد شد. وی البته به اقدام برای واردات هم اشاره داشته و گفته که شرکت پشتیبانی امور دام به دستور مقام عالی وزارت جهاد کشاورزی به جهت حمایت از تولید در حال کارسازی واردات بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن نهاده است که به محض ورود، ترخیص و بارگیری تحویل تولیدکنندگان خواهد شد.
اما اینکه نبود نهاده و اقدام برای واردات جهت تامین آن دلیلی برای عدم عرضه در سامانه بازارگاه باشد، چندان با آمار و ارقام و جریان ترخیص کالای اساسی که نهاده از اهم آن است، منطبق نیست و چند مورد در این رابطه قابل توجه است.
فعلا نهاده کم نیست، ۶۴ درصد دپو شده، نهاده است
واردات کالاهای اساسی با ارز ۴۲۰۰ در حداقل دو سال اخیر محدود به هفت قلم بوده است؛ گندم، جو، ذرت، کنجاله سویا، روغن، دانه‌های روغنی و همچنین بخشی از دارو و تجهیزات پزشکی. در صدر این واردات همواره نهاده‌های تولید دام و طیور یعنی سه قلم جو، ذرت و کنجاله سویا که در سامانه بازارگاه عرضه می‌شود، قرار داشته است و حتی همیشه بالاترین سهم از موجودی کالاهای اساسی در گمرک و بنادر متعلق به این نهاده‌ها بوده است.
تازه‌ترین گزارش گمرک ایران نشان می‌دهد که تا ۱۱ خردادماه امسال، ۳.۹ میلیون تن کالای اساسی در گمرک و بنادر موجود بوده که از این رقم سه میلیون تن در بنادر و حدود ۹۰۰ هزار تن در شناورها قرار داشته است. از موجودی سه میلیون تنی بیش از یک میلیون و ۸۷۵ هزار تن به جو، ذرت و کنجاله سویا اختصاص داشته است که بیش از ۱.۵ میلیون تن ذرت، حدود ۱۶۳ هزار تن جو و ۱۵۲ هزار تن سویا بوده است. باید به این میزان حدود ۵۷۰ هزار تن از این سه کالا که در شناورهای رسیده به بنادر قرار دارند هم اضافه کرد که به حدود ۲.۵ میلیون تن نهاده می‌رسد.
این نزدیک به ۲.۵ میلیون تن نهاده، حدود ۶۴ درصد مجموع کالاهای اساسی موجود در بنادر و شناورها را تشکیل می‌دهد که این آمار بالای ۵۰ درصدی، در دو تا سه سال اخیر تقریبا همیشه در واردات و موجودی نهاده‌های تولید در بین کالاهای اساسی وجود داشته است. می‌توان گفت گاهی کمتر و یا بیشتر ولی همواره نهاده‌ها به گمرک رسیده و موجودی میلیونی داشته است که اکنون هم بدون اینکه واردات جدیدی به بنادر صورت بگیرد یکجا حدود ۲.۵ میلیون تن نهاده وجود دارد که باید ترخیص و توزیع شود.
ترخیص هم که درصدی است، توزیع چگونه است؟
اما موضوع دیگر ترخیص کالا و توزیع آن در سامانه بازارگاه و رساندن به متقاضی است. در مرحله ترخیص کالا، گرچه اغلب موانعی از تامین ارز تا صدور مجوزهای دیگر و حتی عدم اقدام به موقع واردکننده وجود دارد ولی در هر حال حدود دو تا سه سال اخیر اقداماتی جهت تسهیل ترخیص اقلام اساسی صورت گرفت که از جمله آن ترخیص ۹۰ درصدی کالاهای اساسی در صف تخصیص ارز بود و در ادامه به نحوی پیش رقت که کالای اساسی امکان ترخیص حتی بدون صف تخصیص را هم داشت و ۱۰ درصد باقی مانده بعد از تامین ارز، ترخیص نهایی می‌شود.
جوها، ذرت و سویاهایی که فاسد شد...
بر این اساس واردکننده اعم از دولتی و خصوصی می‌تواند با ورود کالا به بنادر و دریافت مجوزهای ضروری، بدون تامین ارز، نسبت به ترخیص بخش عمده کالا ورود کند، البته اعلام مسئولان گمرک در مدت اخیر از این حکایت داشته که مشکل خاصی برای ترخیص این اقلام نیست، حتی گزارش‌ها نشان داده که روزانه حداقل ۴۰ هزار تن کالا از بندر امام خمینی که عمده اقلام اساسی در آن دپو شده بارگیری و تخلیه می‌شود. با این وجود بارها گزارش گمرک نشان داد که عدم ورود به موقع جهت ترخیص کالا موجب آلودگی و یا فاسد شدن آن شده است که می‌توان به جریان آلوده شدن ذرت‌های یک شرکت خصوصی ، جوانه‌زدن جوهای شرکت دولتی و یا فاسد شدن کنجاله‌های سویای واردکننده دولتی اشاره کرد.
اینکه در جریان واردات نهاده‌ها و به ویژه بعد از ترخیص چه مسایلی وجود دارد که موجب کندی شارژ بازارگاه و عدم تامین به موقع نهاده مورد نیاز دامداران و مرغداران شده و موجبات نارضایتی آنها را فراهم می آورد را باید مسئولان مربوطه به ویژه جهاد کشاورزی پاسخ دهند.
